Τόν ἔπνιξαν οἱ Ἀρειανοί (αἱρετικοί) στήν ὥρα τῆς θείας Λειτουργίας μέ τό ἴδιο του τό ὠμοφόριο!
Στίς 6 Νοεμβρίου ἑορτάζεται ἡ μνήμη τοῦ ὁμολογητοῦ καί ἱερομάρτυρος Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Παύλου.
Ὁ μέγας αὐτός ὁμολογητής καί μάρτυρας κατήγετο ἀπό τήν Θεσσαλονίκη. Ἐχρημάτισε γραμματικός τοῦ ἁγιωτάτου Πατριάρχου Ἀλεξάνδρου, μετά τήν κοίμηση τοῦ ὁποίου οἱ ὀρθόδοξοι τόν ἐχειροτόνησαν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.
Βασιλεύς τότε (351) στήν Κωνσταντινούπολη ἦταν ὁ Κωστάντιος, ὁ ὁποῖος εἶχε παρασυρθεῖ ἀπό τίς αἱρετικές διδασκαλίες τοῦ Ἀρείου, ἔγινε φανατικός Ἀρειανός καί προχώρησε ἀμέσως στήν δίωξη καί ἀπομάκρυνση τοῦ Ὀρθοδόξου Παύλου ἀπό τόν πατριαρχικό θρόνο.
Ὁ κατατρεγμένος ἅγιος Παῦλος πῆγε στή Ρώμη, ὅπου βρῆκε καί τόν ἅγιο Ἀθανάσιο, ὁ ὁποῖος ἐπίσης εἶχε βιαίως ἀπομακρυνθεῖ ἀπό τόν θρόνο του λόγῳ τῶν ἀγώνων του ἐναντίον τῶν κακοδοξιῶν τοῦ αἱρετικοῦ Ἀρείου.
Στήν Ρώμη βασιλέας ἦταν ὁ Κώνστας, ἀδελφός τοῦ βασιλέα τῆς Κωνσταντινουπόλεως Κωνστάντιου, ὁ ὁποῖος ὅμως σέ ἀντίθεση μέ τόν ἀδελφό του κατεδίκασε τόν αἰρετικό τόν Ἄρειο καί παρέμεινε προσηλωμένος στήν Ὀρθοδοξία. Μέ δυναμική παρέμβαση τοῦ Κώνστα ἐπανέρχεται ὁ ἅγιος Παῦλος στόν θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἀλλά πολύ γρήγορα διώκεται ἐκ νέου ἀπό τόν Κωνστάντιο καί ἐξορίζεται στήν Κουκουσό τῆς Ἀρμενίας. Ἐκεῖ τόν εἶχαν φυλακισμένο μέσα σέ ἕνα οἴκημα, ὅπου καί βρῆκε τέλος φρικτό καί ἀπάνθρωπο. Σέ ὥρα θείας Λειτουργίας οἰ Ἀρειανοί τόν ἔπνιξαν μέ τό ἴδιο του τό ὠμοφόριο!
Θά μποροῦσε καί ὁ ἅγιος Παῦλος νά κρατάει τό στόμα του κλειστό ἀπέναντι στίς αἱρέσεις καί τούς αἱρετικούς, νά τά ἔχει καλά μέ τόν αἱρετικό Ἀρειανό Πατριάρχη, νά τόν τιμᾶνε καί νά τόν ἐπαινοῦν ἀνάξιοι καί ἐπίορκοι ἐκκλησιαστικοί καί πολιτικοί ἀξιωματοῦχοι, ἀλλά δέν τό ἔκανε. Γιά τήν ἀγάπη του στόν Χριστό καί τήν Ὀρθοδοξία προτίμησε τήν ὁμολογία, τούς διωγμούς, τίς ἐξορίες καί τελικά τόν θάνατο διά πνιγμοῦ. Γνώριζε πολύ καλά, ὅτι ἡ αἵρεση καταδικάζει τόν ἄνθρωπο σέ αἰωνία κόλαση· γι’ αὐτό καί δέν συμβιβάστηκε.
Ἦχος γ’. Αὐτόμελον.
Θείας πίστεως ὁμολογία, ἄλλον Παῦλόν σε τῇ Ἐκκλησίᾳ, ζηλωτὴν ἐν ἱερεῦσιν ἀνέδειξε· συνεκβοᾷ σοι καὶ Ἄβελ πρὸς Κύριον, καὶ Ζαχαρίου τὸ αἷμα τὸ δίκαιον. Πάτερ Ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τὰ ἄνω ζητῶν.
Ἀστράψας ἐν γῇ, ὡς ἄστρον οὐρανόφωτον, τὴν καθολικήν, φωτίζεις Ἐκκλησίαν νῦν, ὑπὲρ ἧς καὶ ἤθλησας, τὴν ψυχήν σου Παῦλε προθέμενος, καὶ ὡς Ζαχαρίου καὶ Ἀβελ τρανῶς, βοᾷ σου τὸ αἷμα πρὸς Κύριον.
Ὁ Οἶκος
Ὁμολογίας στύλος ὑπάρχεις, καὶ ὁμώνυμος Παύλου τοῦ φωστῆρος τῆς γῆς, ὁμότροπός τε καὶ σύναθλος, τὰ στίγματα τοῦ Ἰησοῦ βαστάζων ἐν τῷ σώματι, Παῦλε ἰερομύστα· καὶ ἐν αὐτοὶς ἐντρυφῶν, καὶ καυχώμενος πάντοτε, ἐνώπιον βασιλέων κακοδόξων ὤφθης ἱστάμενος, καὶ μὴ πτοούμενος, μᾶλλον δὲ δυναμούμενος. Ὅθεν τρανώτερον βοᾷ σου τὸ αἷμα πρὸς Κύριον.
Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν.
Ὡς τοῦ σκεύους ὑπάρχων τῆς ἐκλογῆς, καὶ ὁμώνυμος Πάτερ καὶ μιμητής, κινδύνους ὑπέμεινας, καὶ διωγμοὺς ὑπὲρ πίστεως, καὶ ὡς αὐτὸς τὴν Ῥώμην, κατέλαβες Ὅσιε, πανταχοῦ κηρύσσων, Τριάδος τὸ ὁμότιμον· ὅθεν καὶ τὸν δρόμον, ἐν Ἀρμενίᾳ τελέσας, ἀξίως ἀπείληφας, ἐκ Κυρίου τὸν στέφανον, καταισχύνας τὸν Ἄρειον· Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην σου.
