Η ΜΑΧΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΜΠΑΘΕΙΣ ΛΟΓΙΣΜΟΥΣ (Ἅγιος Ἐπίσκοπος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)

 

Ἡ μάχη μὲ τοὺς ἐμπαθεῖς λογισμοὺς

Ἅγιος Ἐπίσκοπος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος

Τὴν περασμένη φορὰ σοῦ περιέγραψα τὴν ὅλη διαδικασία τῆς μεταβάσεως ἀπὸ τὸν ἁπλὸ λογισμὸ στὴν ἐμπαθῆ ἐπιθυμία κι ἀπὸ ἐκεῖ στὴν ἐφάμαρτη πράξη. Ὅμως, τὰ πράγματα δὲν ἐξελίσσονται πάντα τόσο ἀργά, ὅσο φάνηκε ἀπὸ τὴν περιγραφή μου. Συχνά, ἂν ὄχι τὶς περισσότερες φορές, ὅλες οἱ φάσεις διαδέχονται ἡ μία τὴν ἄλλη ἀστραπιαία. Ἔτσι, πρὶν καλά-καλὰ προλάβει νὰ ἐμφανιστεῖ ὁ λογισμός, τελεῖται ἡ πράξη. Αὐτὸ συμβαίνει κατ’ ἐξοχὴν στὴν περίπτωση τοῦ προφορικοῦ λόγου. Δὲν μπορεῖς, ἀλλὰ καὶ δὲν χρειάζεται, ν’ ἀναλύεις ὅλα αὐτὰ τὰ ἀπρόβλεπτα καὶ ἀλλεπάλληλα περιστατικά. Κάνε μόνο τοῦτο: Ὅταν ἀντιλαμβάνεσαι μιὰν ἐμπαθῆ κίνηση, νὰ στρέφεσαι ἀμέσως ἐναντίον της μὲ ὅπλο τὸν θυμό. Πῶς θ’ ἀντιδράσεις, ἂν ἕνας κακοποιὸς σοῦ ἐπιτεθεῖ καὶ σὲ χτυπήσει; Θὰ τοῦ ἀνταποδώσεις τὸ χτύπημα μ’ ὅλη σου τὴ δύναμη. Μὲ τὸν ἴδιο τρόπο ν’ ἀντιδρᾶς, ὅταν σοῦ ἐπιτίθεται ἕνας κακὸς λογισμός: Νὰ τὸν χτυπᾶς μὲ θυμό. Βέβαια, ὅπως ὁ κακοποιὸς δὲν τὸ βάζει πάντα στὰ πόδια μόλις τὸν χτυπήσεις, ἔτσι καὶ ὁ λογισμὸς δὲν φεύγει πάντα μόλις θυμώσεις. Κι αὐτό, γιατί στὸν πόλεμο τῶν λογισμῶν ἐμπλέκονται συχνὰ καὶ οἱ δαίμονες, πού, ὅπως ξέρεις, εἶναι πείσμονες καὶ ἀνυποχώρητοι. Ὅσο κι ἂν θυμώνεις μαζί τους, δὲν κάνουν πίσω. Χρειάζεται, λοιπόν, πέρα ἀπὸ τὸν θυμό, νὰ χρησιμοποιήσεις κι ἕνα ἄλλο ὅπλο ἐναντίον τους. Ποιό εἶν’ αὐτό;

Γιὰ πές μου, τί κάνει τὸ θῦμα τῆς ἐπιθέσεως ἑνὸς κακοποιοῦ, ἂν δὲν κατορθώσει νὰ τὸν τρέψει σὲ φυγὴ μὲ χτυπήματα; Καλεῖ σὲ βοήθεια. Τότε τὰ ὄργανα τῆς τάξεως ἀνταποκρίνονται στὸ κάλεσμά του, τρέχουν καὶ τὸν σώζουν. Αὐτὸ πρέπει νὰ γίνεται καὶ στὸν πόλεμο μὲ τὰ πάθη. Θὰ θυμώνεις ἐναντίον τους ἀλλὰ καὶ θὰ ζητᾶς τὴν θεία βοήθεια: «Κύριε, βοήθησέ με! Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, σῶσε με!». «Θεέ μου, ἄκουσέ με καὶ στεῖλε μου τὴν βοήθειά σου! Κύριε, μὴν ἀργήσεις νὰ μὲ βοηθήσεις!» (Ψάλμ. 69:2).

Ὅταν προσφεύγεις στὸν Κύριο, μὴν κοιτᾶς τί γίνεται μέσα σου. Κράτα τὴν προσοχή σου προσηλωμένη σ’ Ἐκεῖνον καὶ ἱκέτευέ Τον γιὰ βοήθεια. Μὲ τ’ ὄνομά Του μαστίγωνε τὸν ἐχθρό, ὅπως λέει ἕνας ἅγιος (ὅσιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης, Κλῖμαξ , Κ΄, στ΄). Γιατί, ὅπως λέει ὁ ψαλμωδός, «ὁ Κύριος εἶναι κοντὰ σ’ ὅλους ὅσους τὸν ἐπικαλοῦνται μὲ εἰλικρίνεια. Τὰ αἰτήματα τῶν πιστῶν Του τὰ ἐκπληρώνει. Ἀκούει τὴν δέησή τους καὶ τοὺς σώζει» (Ψάλμ. 144: 18-19). Ὁ Ἴδιος ὑπόσχεται, σ’ ὅποιον Τὸν ἐπικαλεῖται μὲ ἐλπίδα τὴν ὥρα τῆς ἀνάγκης του: «Θὰ τὸν σώσω, ἐπειδὴ ἐλπίζει σ’ ἐμένα. Θὰ τὸν προστατέψω, ἐπειδὴ γνωρίζει ποιός εἶμαι. Θὰ μοῦ κραυγάσει καὶ θὰ τοῦ ἀποκριθῶ. Μαζί του εἶμαι στὴν θλίψη του. Θὰ τὸν λυτρώσω καὶ θὰ τὸν δοξάσω» (Ψάλμ. 90: 14-14). Μὲ τὸν θυμό, λοιπόν, καὶ μὲ τὴν προσευχὴ θ’ ἀντιμετωπίζεις πάντοτε ἀποτελεσματικὰ τὰ πάθη ποὺ σὲ πολεμοῦν.

Μπορεῖς, πέρα ἀπ’ αὐτά, νὰ κάνεις καὶ κάτι ἄλλο, ποὺ μᾶς συστήνουν οἱ ἅγιοι Πατέρες: Μόλις ἀντιλαμβάνεσαι τὴν κίνηση κάποιου πάθους στὴν ψυχή σου, ν’ ἀποκαλύπτεις -ἢ μᾶλλον νὰ ὑπενθυμίζεις- στὸν ἑαυτό σου τὴν αἰσχρότητά του. Ἂν σὲ προσβάλει, π.χ. ἕνας λογισμὸς ὑπερηφάνειας, ἄρχισε νὰ λὲς μέσα σου: “Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι βδελυκτή. Δὲν ντρέπεσαι, ἐνῶ εἶσαι χῶμα καὶ στάχτη, καὶ φουσκώνεις ἀπὸ ἔπαρση; Συλλογίσου τὶς ἁμαρτίες σου…” καὶ ἄλλα παρόμοια. Θὰ ἐξουδετερώνεις, δηλαδή, τὸν λογισμὸ μὲ τὴν ἐπινόηση σκέψεων ποὺ καταστέλλουν τὴν ὑπερηφάνεια. Πολλὲς φορές, πάντως, ἡ μέθοδος αὐτὴ ἡ ἀντιρρητική, ὅπως λέγεται, ἀποδεικνύεται ἀναποτελεσματική. Ἀκόμα καὶ ὅταν κατανοοῦμε τὴν αἰσχρότητα τοῦ ἐμπαθοῦς λογισμοῦ, τὸν διατηροῦμε στὸ νοῦ μας τόσο, ὅσο τοῦ χρειάζεται γιὰ νὰ μολύνει τὴν ψυχή μας, ξεσηκώνοντας τὸ συναίσθημα καὶ ξυπνῶντας τὴν ἐπιθυμία. Πιὸ ἀποτελεσματικὴ εἶναι ἡ μέθοδος τῆς ἄμεσης προσφυγῆς στὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ. Ὅταν δὲν ἐμπλεκόμαστε σὲ φραστικὸ πόλεμο μὲ τὸ πάθος, ἀλλὰ ἐπικαλούμαστε τὸν Κύριο μὲ φόβο, εὐλάβεια, ἐλπίδα καὶ πίστη, ὁ λογισμὸς φεύγει ἀπὸ τὸ νοῦ. Σὲ νοῦ, βλέπεις, προσηλωμένο στὸν Κύριο, ἐμπαθὴς λογισμὸς δὲν μπορεῖ νὰ σταθεῖ. Ἄν, μάλιστα, αὐτὸς ἔχει ὑποβληθεῖ ἀπὸ τὸν νοητὸ ἐχθρό, μόνο μὲ τὴν ἐπίκληση καὶ τὴν δύναμη τοῦ Θεοῦ μπορεῖς νὰ τὸν ἀποδιώξεις. Γιατί κανένας ἄνθρωπος δὲν εἶναι πιὸ δυνατὸς ἀπὸ τοὺς δαίμονες.

Χαρακτηριστικὴ καὶ διδακτικὴ εἶναι ἡ ἀκόλουθη ἱστορία: Κάποιος γέροντας ἡσύχαζε στὴν ἔρημο. Μιὰ μέρα τοῦ ἐπιτέθηκαν οἱ δαίμονες. Τὸν ἅρπαξαν καὶ ἄρχισαν νὰ τὸν σέρνουν βίαια, πασχίζοντας νὰ τὸν βγάλουν ἀπὸ τὸ κελλί του καὶ νὰ τὸν ἀπομακρύνουν ἀπὸ τὴν ἔρημο. Ὁ ἀσκητὴς ἀντιστεκόταν μ’ ὅλη του τὴν δύναμη ἀλλὰ μάταια. Σὲ λίγο τὸν εἶχαν τραβήξει ὡς τὴν πόρτα. Λίγο ἀκόμα καὶ θὰ τὸν ἔβγαζαν ἔξω. Τότε ἐκεῖνος, μπροστὰ στὸν ἔσχατο κίνδυνο, κραύγασε ἱκετευτικά: “Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, γιατί μὲ ἐγκατέλειψες; Βοήθησέ με!”. Ἀμέσως ὁ Κύριος ἐμφανίστηκε καὶ ἔτρεψε σὲ φυγὴ τοὺς δαίμονες. Ὕστερα γύρισε στὸν γέροντα καὶ εἶπε: “Δὲν σὲ ἐγκατέλειψα ἀλλά, ἐπειδὴ προσπαθοῦσες νὰ τὰ βγάλεις πέρα μὲ τοὺς δαίμονες μόνος σου, χωρὶς νὰ μὲ ἐπικαλεστεῖς, γι’ αὐτὸ δὲν ἦρθα νὰ σὲ βοηθήσω. Ζῆτα τὴν βοήθειά μου καὶ παντοτινὰ θὰ τὴν ἔχεις!”.

Τὸ παραπάνω περιστατικὸ ἦταν ἕνα μάθημα γιὰ τὸν ἀσκητή, ὅπως εἶναι καὶ γιὰ ὅλους μας. Ἀντὶ νὰ λογομαχεῖς, λοιπὸν μὲ τοὺς ἐμπαθεῖς λογισμούς, καλύτερα εἶναι νὰ καταφεύγεις στὸν Κύριο μὲ τὴν προσευχή. Μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο ἐνεργοῦν ὅλοι ὅσοι ἀγωνίζονται μὲ φρόνηση ἐναντίον τῶν παθῶν. Ὁ ἀββᾶς Ἰωάννης ὁ Κολοβὸς ἔλεγε: «Μοιάζω μὲ τὸν ἄνθρωπο ποὺ κάθεται κάτω ἀπὸ ἕνα μεγάλο δέντρο καὶ βλέπει νὰ ἔρχονται πρὸς τὸ μέρος του πολλὰ θηρία καὶ φίδια. Καὶ ὅταν δὲν μπορεῖ νὰ τὰ ἀντιμετωπίσει, σκαρφαλώνει γρήγορα στὸ δέντρο καὶ γλυτώνει. Ἔτσι κι ἐγώ. Κάθομαι στὸ κελλί μου καὶ βλέπω τοὺς ἐμπαθεῖς λογισμοὺς νὰ μοῦ ἐπιτίθενται. Καὶ ὅταν δὲν μπορῶ νὰ τὰ βάλω μαζί τους, καταφεύγω στὸν Θεὸ μὲ τὴν προσευχὴ καὶ γλυτώνω ἀπὸ τὸν ἐχθρὸ» (Ἀποφθέγματα Πατέρων, Ἰωάννης ὁ Κολοβός , ιβ΄).

Σοῦ ἔγραψα παλαιότερα, ὅπως θὰ θυμᾶσαι, νὰ προσεύχεσαι μὲ τὸ νοῦ στὴν καρδιά. Τί σημαίνει αὐτό; Ὅτι πρέπει νὰ συμμαζέψεις τὸ νοῦ σου ἀπὸ τὴν διάχυσή του στὸν περιβάλλοντα κόσμο, διάχυση ποὺ συντελεῖται μὲ τὶς αἰσθήσεις, νὰ τὸν κατεβάσεις στὴν καρδιὰ καὶ ἀπὸ ἐκεῖ νὰ τὸν ἀνεβάσεις μὲ τὴν προσευχὴ στὸν Θεό. Ἂν ὁ νοῦς μας, παραμένοντας στὴν καρδιά, ἦταν ἀκατάπαυστα προσηλωμένος στὸν Κύριο μὲ φόβο, εὐλάβεια καὶ πίστη, ποτὲ δὲν θὰ κινδυνεύαμε ἀπὸ ἐμπαθεῖς λογισμούς, συναισθήματα καὶ ἐπιθυμίες. Δυστυχῶς, ὅμως, ὁ νοῦς μας ἀποσπᾶται ἀπὸ τὸν Κύριο, βγαίνει ἀπὸ τὴν καρδιὰ καὶ μέσῳ τῶν αἰσθήσεων περιπλανιέται πέρα-δῶθε. Εἰσβάλλουν τότε οἱ ἐμπαθεῖς λογισμοί, ποὺ ξυπνοῦν τὰ ἀντίστοιχα συναισθήματα καὶ τὶς ἁμαρτωλὲς ἐπιθυμίες. Νὰ ὁ πόλεμος! Ποιός μᾶς φταίει; Ὁ ἑαυτός μας, κανένας ἄλλος. Ἂν δὲν ἀφήναμε τὸ νοῦ νὰ ξεφύγει καὶ νὰ περιπλανηθεῖ, θ’ ἀποφεύγαμε τὸν πόλεμο. Ἀλλὰ ὅ,τι ἔγινε, ἔγινε. Ἔστω καὶ ὄψιμα, ἂς καταφύγουμε γι’ ἄλλη μιὰ φορὰ στὸν Κύριο καὶ ἂς Τὸν καλέσουμε σὲ βοήθεια.

Καὶ ἡ ἀκόλουθη διδακτικὴ παραβολὴ ἀνήκει στὸν ἀββᾶ Ἰωάννη τὸν Κολοβὸ (ο.π., ιστ΄):

Σὲ κάποια πόλη ζοῦσε μιὰ ὄμορφη πόρνη, ποὺ εἶχε πολλοὺς φίλους. Πηγαίνει, λοιπόν, σ’ αὐτὴν ἕνας ἄρχοντας καὶ τῆς λέει: “Δῶσ’ μου τὸν λόγο σου, ὅτι θ’ ἀφήσεις τὴν ἁμαρτωλὴ ζωή, καὶ σὲ παίρνω γυναῖκα μου”. Ἐκείνη συμφώνησε καὶ ὁ ἄρχοντας τὴν πῆρε στὸ σπίτι του. Οἱ φίλοι της ἄρχισαν νὰ τὴν ἀναζητοῦν. Ὅταν ἔμαθαν ποῦ ἦταν, εἶπαν μεταξύ τους: “Πρέπει νὰ τὴν ξαναφέρουμε κοντά μας. Ἂν ὅμως ἐμφανιστοῦμε στὸ σπίτι, ὁ ἄρχοντας θὰ μᾶς δεῖ καὶ θὰ μᾶς κάνει κακό. Ἂς πᾶμε, λοιπόν, πίσω ἀπὸ τὸ σπίτι καὶ ἂς τῆς σφυρίξουμε συνθηματικά. Αὐτὴ θὰ καταλάβει πὼς εἴμαστε ἐμεῖς καὶ θὰ κατέβει. Ἔτσι κανεὶς δὲν θὰ μπορεῖ νὰ μᾶς κατηγορήσει”. Πραγματικά, ἡ γυναῖκα ἄκουσε τὸ σφύριγμα καὶ κατάλαβε ποιοί ἦταν. Ἀμέσως, ὅμως, βούλωσε τ’ αὐτιά της καὶ ὅρμησε στὸν ἐσωτερικὸ κοιτῶνα, κλείνοντας πίσω της τὶς πόρτες. Ἡ πόρνη συμβολίζει τὴν ψυχή. Οἱ φίλοι της εἶναι τὰ πάθη καὶ οἱ ἄνθρωποι. Ὁ ἄρχοντας εἶναι ὁ Χριστός. Ὁ ἐσωτερικὸς κοιτῶνας εἶναι ἡ αἰώνια κατοικία τῆς ψυχῆς. Αὐτοὶ ποὺ σφυρίζουν στὴν ψυχὴ εἶναι οἱ πονηροὶ δαίμονες. Καὶ τὰ σφυρίγματα εἶναι οἱ παρορμήσεις τῶν ἐμπαθῶν λογισμῶν, συναισθημάτων καὶ ἐπιθυμιῶν. Μὰ ἡ ψυχή τοὺς ξεφεύγει, καταφεύγοντας πάντα στὸν Κύριο.

Νὰ θυμᾶσαι αὐτὴ τὴν ἱστορία καὶ νὰ ἐνεργεῖς σύμφωνα μ’ ὅσα ἀλληγορικὰ σὲ διδάσκει. Θὰ δεῖς πόσο γρήγορα θ’ ἀποκαθίσταται ἔτσι μέσα σου ἡ εἰρήνη, ὅταν διαταράσσεται ἀπὸ τὴν ἐμφάνιση τῶν παθῶν. Ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ νὰ εἶναι μαζί σου!

(Ὁ δρόμος τῆς ζωῆς – Γράμματα σὲ μιὰ ψυχή, ἔκδ. Ἱ. Μονῆς Παρακλήτου,
Ἱστότοπος Ἁγίας Ζώνης, Ψηφιακὴ Βιβλιοθήκη, 21/09/2025)

Πηγή

ΟΣΟ ΔΕΝ ΖΕΙΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ, ΜΗΝ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙΣ ΕΥΤΥΧΙΑ (Οσίου Επισκόπου Θεοφάνους του Εγκλείστου)

 

Οσίου Επισκόπου Θεοφάνους του Εγκλείστου

Σε ποιον θέλεις περισσότερο ν’ αφιερώσεις τη ζωή σου; Το πνεύμα της ζωής σου καθορίζεται από τα χαρακτηριστικά στοιχεία εκείνου προς το οποίο περισσότερο κλίνεις.

Όποιος ζει για τον Θεό, έχει ένα πνεύμα θείου φόβου και ευλάβειας. Όποιος ζει για τον εαυτό του, έχει ένα πνεύμα αυτάρεσκο, εγωιστικό, φίλαυτο, σαρκικό. Και όποιος ζει για τον κόσμο, έχει ένα πνεύμα φιλόκοσμο και μάταιο. Κρίνοντας απ’ αυτά τα γενικά χαρακτηριστικά, βρες τι πνεύμα υπάρχει μέσα σου.

Συνήθως στις γιορτές εύχονται ευτυχία. Ευτυχία, λοιπόν, σου εύχομαι κι εγώ. Γιατί, όμως, κάνουμε αυτή την ευχή; Είναι αλήθεια ότι κανένας μέχρι σήμερα δεν έχει καθορίσει με σαφήνεια και ακρίβεια το τι είναι ευτυχία και το ποιος είναι πραγματικά ευτυχισμένος. Θαρρώ πως ευτυχισμένος είναι όποιος νιώθει έτσι. Όταν, λοιπόν, σου εύχομαι ευτυχία, αυτό ακριβώς εύχομαι: Να νιώθεις πάντα ευτυχισμένη! Και επειδή οι άνθρωποι έχουν τόσο διαφορετικές επιθυμίες, τόσο διαφορετικά γούστα και, συνακόλουθα, τόσο διαφορετικές απόψεις για την ευτυχία, που μπερδεύεται κανείς για τα καλά, σου ξεκαθαρίζω δίχως περιστροφές: Όσο δεν ζεις πνευματικά, μην περιμένεις ευτυχία.

Η διανοητική και σαρκική ζωή, όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές, δίνουν κάτι σαν ευτυχία. Μα δεν πρόκειται παρά για μια φευγαλέα και απατηλή γεύση ευτυχίας, που γρήγορα χάνεται. Πέρα απ’ αυτό, όταν η διανοητικότητα και η σαρκικότητα κυριαρχούν στον άνθρωπο, τότε η ψυχή και το σώμα ταράζονται από εμπαθείς λογισμούς, επιθυμίες και συναισθήματα. Το δηλητήριο των παθών δηλητηριάζει τον άνθρωπο, όπως το αφιόνι [όπιο/ναρκωτικό], αλλά τον κάνει να ξεχνά πρόσκαιρα τη δυστυχία του, όπως πάλι το αφιόνι. Η πνευματική ζωή, απεναντίας, απαλλάσσει τον άνθρωπο από τα πάθη, του προσφέρει τις ευλογίες του πνεύματος και τον κάνει αληθινά και ολοκληρωτικά ευτυχισμένο.

Ο άνθρωπος της χάριτος λάμπει εσωτερικά σαν αστέρι. Συχνά, μάλιστα, η εσωτερική αυτή λαμπρότητα περνά από την ψυχή στο σώμα και γίνεται ορατή στους άλλους.

Όταν έμενα στην Πετρούπολη, στη δεκαετία του 1840, ακούγοντας γι’ αυτό από κάποιους, θέλησα να το διαπιστώσω με τα ίδια μου τα μάτια. Ήμουνα, βλέπεις, νεαρός τότε και δύσπιστος. Έτυχε, λοιπόν, να με επισκεφθεί ένας μοναχός, στον οποίο οι ενέργειες της χάριτος ήταν ήδη έκδηλες. Αρχίσαμε να μιλάμε για πνευματικά ζητήματα. Όσο πιο πολύ αυτοσυγκεντρωνόταν, όσο πιο πολύ η σκέψη του βάθαινε, τόσο πιο φωτεινό γινόταν το πρόσωπό του· ώσπου, τελικά, έγινε λευκό σαν το χιόνι, με τα μάτια του ν’ αστράφτουν. Λένε ότι και ο όσιος γέροντας Σεραφείμ του Σαρώφ πολύ συχνά έλαμπε, ιδιαίτερα την ώρα της προσευχής, και όλοι τον έβλεπαν φωτόλουστο.

Πολλές τέτοιες περιπτώσεις συναντάμε στις διηγήσεις των αγίων πατέρων. Αναφέρεται, για παράδειγμα, στο Γεροντικό, ότι ο αββάς Ιωσήφ της Πανεφώ όταν προσευχόταν με τα χέρια υψωμένα στον ουρανό, τα δάχτυλά του γίνονταν σαν δέκα λαμπάδες αναμμένες. Το αποκάλυψε ο αββάς Λωτ, που το είδε. Για τον αββά Αρσένιο, πάλι, είναι γραμμένο το ακόλουθο περιστατικό: Πήγε κάποτε στο κελί του, στη Σκήτη της Αιγύπτου, ένας αδελφός. Χτύπησε την πόρτα, μα δεν πήρε απάντηση. Σκύβοντας τότε, κοίταξε μέσα από τη θυρίδα. Και τι να δει! Ο αββάς Αρσένιος ήταν όλος φωτιά! Ένας από τους πατέρες, τέλος, όταν συνάντησε τον αββά Σιλουανό, είδε το πρόσωπό του και το σώμα του να λάμπουν σαν αγγέλου. Και μην μπορώντας ν’ ατενίσει εκείνη την τόση λαμπρότητα, έπεσε με το πρόσωπο στη γη.

Σε κάθε εποχή υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι, άνθρωποι της χάριτος… Όλοι οι φωτεινοί άνθρωποι του Θεού μετέχουν χαρισματικά στο άκτιστο φως δηλαδή στην άκτιστη ενέργεια του Κυρίου, στο φως που αξιώθηκαν να δουν οι άγιοι απόστολοι Πέτρος, Ιάκωβος και Ιωάννης στο όρος Θαβώρ, όταν Εκείνος μεταμορφώθηκε, όταν «το πρόσωπό Του έλαμψε σαν τον ήλιο» (Ματθ. 7:2) και «τα ρούχα Του έγιναν αστραφτερά, κατάλευκα σαν το χιόνι» (Μαρκ. 9:3).

(Από το βιβλίο: Πνευματική Ανθολογία από τους βίους και τους λόγους των Αγίων της Ρωσίας,
έκδ. Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 2018, σελ. 99, 102, 105)

Πηγή

O ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ (Όσιος Θεοφάνης ο έγκλειστος)

 

Ο αληθινός σκοπός της ζωής.

Τι έπαθες; Τι ερωτήσεις είν’ αυτές; “Δεν ξέρω τι να κάνω με τη ζωή μου. Θα έπρεπε να κάνω κάτι ιδιαίτερο; Θα έπρεπε να καθορίσω έναν ειδικό στόχο για τον εαυτό μου;”. Με έκπληξη διάβασα τις παράξενες σκέψεις σου. Πώς σου ήρθαν; Μα αυτό ακριβώς αποφάσισες, όταν εκδήλωσες την επιθυμία να σταθείς στο ύψος της ανθρώπινης αξίας, όπως την καθόρισε ο Θεός. Τι συζητάμε, λοιπόν, τόσο καιρό;

Οι ξαφνικοί προβληματισμοί σου με κάνουν να εικάσω ότι ανάμεσα στους φίλους σου υπάρχουν νεωτεριστές διανοούμενοι, ή ότι συνδέθηκες με κάποια παρέα τέτοιων ανθρώπων, που αλλοίωσαν τη σκέψη σου και σκόρπισαν την ορθοφροσύνη σου. Αυτοί είναι που παραληρούν συνήθως έτσι, αναμασώντας εκφράσεις όπως “το καλό της ανθρωπότητας” και το ‘‘καλό του λαού”. Σαγηνεύτηκες, φαίνεται, από τις μεγαλοστομίες τους και, όταν γύρισες τα μάτια σου στην πραγματικότητα της ζωής σου, είδες με θλίψη, ίσως και με τύψεις, ότι «φυτοζωούσες» στον στενό κύκλο της οικογένειας σου χωρίς κανένα κέρδος ή σκοπό. Ω! Μόλις τώρα κάποιος σου άνοιξε τα μάτια!

Αν η εικασία μου είναι σωστή, τότε μου χρωστάς μιαν  εξήγηση και μια συγγνώμη, γιατί, μολονότι υποσχέθηκες να μου γράφεις για όλα με ευθύτητα, δεν τήρησες την υπόσχεση σου. Είτε έτσι, πάντως, είτε αλλιώς, δεν μπορώ να παραβλέψω τα προβλήματα και τους προβληματισμούς σου. Ο διάλογος μας πρέπει να δώσει λύσεις σε όλα. Για την ώρα θα σου πω μόνο μια γενική σκέψη, για να δεις πως ή ζωή που έζησες ως τώρα και που ακόμα ζεις, είναι η αληθινή ζωή, και πως δεν υπάρχει σ’ αυτήν τίποτα που να χρειάζεται αλλαγή.

Είναι συνετό για έναν άνθρωπο ν’ αναζητάει τον αληθινό σκοπό της ζωής; Όχι, βέβαια, αφού ο σκοπός αυτός είναι ήδη γνωστός με βεβαιότητα. Η γενική αρχή είναι ότι, αφού υπάρχει ζωή πέρα από τον τάφο, ο σκοπός της ζωής, χωρίς εξαίρεση, πρέπει να βρίσκεται εκεί και όχι εδώ. Αυτό το γνωρίζουν όλοι, αλλά, δυστυχώς, το θυμούνται ελάχιστα. Εσύ λοιπόν, βάλε το ως κανόνα στη ζωή σου: Να επιδιώκεις αυτόν το σκοπό μ’ όλη σου τη δύναμη. Θα δεις τότε τι φως θα ξεχυθεί πάνω στη σύντομη επίγεια παρεπιδημία σου και στα έργα σου.

Πρώτα – πρώτα, θα καταλάβεις ότι στον κόσμο τούτο δεν υπάρχουν παρά τα μέσα για εκείνη την άλλη ζωή. Όλα τα πρόσκαιρα είναι μέσα για την κατάκτηση της αιωνιότητας. Δεν έχεις παρά να τα χρησιμοποιείς με τέτοιον τρόπο, ώστε να σε οδηγούν σ’ αυτόν το σκοπό να μη σε απομακρύνουν απ’ αυτόν και να μην εναντιώνονται σ’ αυτόν. Να, λοιπόν, ποια είναι η απάντηση στον προβληματισμό σου, “Δεν ξέρω τι να κάνω με τη ζωή μου”. Τι να κάνεις; Κοίτα στον ουρανό και μέτρα κάθε βήμα της ζωής σου, ώστε να είναι ένα βήμα προς τον ουρανό. Είναι τόσο απλός και συνάμα τόσο περιεκτικός ο κανόνας!

Ρωτάς: “Δεν πρέπει να κάνω κάτι;”. Και βέβαια πρέπει. Κάνε ότι απαιτούν κάθε φορά οι περιστάσεις στον κύκλο σου και στη δουλειά σου, πιστεύοντας ότι αυτό είναι – και πρέπει να είναι – το καθήκον σου. Τίποτα περισσότερο δεν σου ζητείται. Είναι μεγάλο λάθος να νομίζεις ότι πρέπει ν’ αναλάβεις σπουδαίους και μεγάλους αγώνες είτε για τον ουρανό είτε, όπως λένε οι νεωτεριστές, για το καλό της ανθρωπότητας. Αυτό δεν είναι καθόλου απαραίτητο.

Απαραίτητο είναι μόνο τούτο: Να κάνεις το καθετί σύμφωνα με τις εντολές του Θεού. Και όταν λέω το καθετί, εννοώ ότι παρουσιάζεται καθημερινά στη ζωή σου. Τίποτ’ άλλο. Ο Θεός φροντίζει για κάθε άνθρωπο. Εκείνος είναι που προκαλεί ή παραχωρεί ότι μας συμβαίνει. Η πανάγαθη πρόνοια του αγκαλιάζει όχι μόνο τη γενική πορεία της ζωής μας, μα κάθε στιγμή της και κάθε περίστασή της.

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα: Σε πλησιάζει ένας φτωχός. Ο Θεός τον έχει στείλει. Τι οφείλεις να κάνεις; Να τον βοηθήσεις. Σε παρακολουθεί, λοιπόν, ο Κύριος, για να δει αν θα ενεργήσεις σύμφωνα με το θέλημά Του. Αν βοηθήσεις τον φτωχό, και Εκείνος θα ευαρεστηθεί και εσύ θα έχεις κάνει ένα βήμα προς τον τελικό σου σκοπό, την αιώνια ζωή.

Δεν χρειάζεται να χρησιμοποιήσω κι άλλο παράδειγμα, γιατί είμαι βέβαιος ότι κατάλαβες τι θέλω να πω: Σε κάθε περίσταση, δίχως εξαίρεση, να κάνεις αυτό που θέλει ο Θεός. Όσο για το τι θέλει, το ξέρεις από τις εντολές που μας έχει δώσει. Χρειάζεται κάποιος τη βοήθεια σου; Βοήθησε τον. Σε πρόσβαλε κάποιος; Συγχώρεσε τον. Πρόσβαλες εσύ κάποιον; Τρέξε να του ζητήσεις συγγνώμη και να συμφιλιωθείς μαζί του. Σε παίνεψε κάποιος; Μην περηφανευτείς. Σε μάλωσε κάποιος; Μη θυμώσεις. Είναι ώρα για προσευχή; Προσευχήσου. Είναι ώρα για δουλειά; Δούλεψε…

Αν ενεργείς μ’ αυτόν τον τρόπο σε κάθε περίσταση, αν, δηλαδή, ότι κάνεις είναι σύμφωνα με τις εντολές του Θεού, τότε όλα τα προβλήματα της ζωής σου θα λυθούν.

Ο σκοπός μας είναι η μακάρια ζωή μετά το θάνατο. Τα μέσα, επαναλαμβάνω, για την επίτευξη του σκοπού είναι τα θεάρεστα έργα. Το θέμα είναι, νομίζω, απλό και ξεκάθαρο. Δεν υπάρχει λόγος να βασανίζεις τον εαυτό σου με πολύπλοκα ερωτήματα και δύσκολα προβλήματα. Διώξε από το νου σου κάθε λογισμό για ‘‘κοινωνική”, “μαζική”, “πανανθρώπινη” δράση, όπως μεγαλόστομα λένε οι νεωτεριστές, και τότε ειρηνικά θα τραβήξεις προς τον τελικό σου στόχο δίχως εμπόδια. Να θυμάσαι πως ο Κύριος δεν ξεχνάει ούτ’ ένα ποτήρι κρύο νερό, που προσφέρεται σε κάποιον διψασμένο.

“Παρ’ όλα αυτά”, θα μου πεις, “είναι απαραίτητο να επιλέξει και να καθορίσει κανείς έναν τρόπο ζωής!”. Πώς θα τον καθορίσει, αλήθεια; Θ΄ αρχίσει να σκέφτεται, να σκέφτεται… ώσπου να ζαλιστεί! Και που θα καταλήξει; Μάλλον σε σύγχυση και αδιέξοδο. Το καλύτερο και το ασφαλέστερο απ’ όλα είναι να δέχεται κανείς με υπακοή, ευγνωμοσύνη και αγάπη ότι καθορίζει γι’ αυτόν ο Θεός. Και το τι καθορίζει ο Θεός για τον καθένα μας φανερώνεται στις συνθήκες και τις περιστάσεις της ζωής μας.

Πάρε την περίπτωση σου. Για την ώρα βρίσκεσαι κάτω από την προστασία των γονιών σου. Τι καλύτερο θα ήθελες; Έχεις ζεστασιά, ασφάλεια, ανεμελιά. Ζήσε σ’ αυτές τις συνθήκες, κάνοντας ευσυνείδητα ότι επιβάλλουν κάθε φορά οι περιστάσεις, και μην αφήνεις τη σκέψη σου να πετάει μακριά.

“Είναι, όμως, αδύνατο να παραμείνω για πάντα σ’ αυτή την κατάσταση”, θα πεις πάλι. “Κάποτε θα πρέπει να πάρω τον δικό μου δρόμο. Τι θα κάνω τότε; Μπορώ να μην το σκέφτομαι;”. Το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι ν’ αφήσεις τον εαυτό σου στα χέρια του Θεού, να προσεύχεσαι, ζητώντας του να σε βάλει στο δρόμο που Εκείνος θεωρεί καλύτερο για σένα, και να περιμένεις υπομονετικά την ώρα που θα σου μιλήσει. Θα σου μιλήσει μέσ’ από τα γεγονότα.

Αφού, λοιπόν, βρεις ειρήνη, ακουμπώντας στον Θεό, ζήσε απλά, χωρίς να κάνεις μεγάλα και μάταια σχέδια. Οι καθημερινές σου ασχολίες και οι σχέσεις σου με τους ανθρώπους δεν χρειάζεται ν’ αλλάξουν. Μη θεωρείς πως μια τόσο απλή ζωή δεν έχει νόημα ή αξία. Ότι κι αν κάνει κανείς στη γη, μικρό ή μεγάλο, σημαντικό ή ασήμαντο, είναι ένα έργο. Και αν ένα έργο είναι σύμφωνο με τις θείες εντολές, τότε είναι και ευάρεστο στον Κύριο. Ε, λοιπόν, κάθε έργο ευάρεστο στον Κύριο έχει ανεκτίμητη και αιώνια αξία, όσο απλό ή ασήμαντο κι αν φαίνεται.

Νομίζω ότι σου τα εξήγησα όλα. Ελπίζω ότι τα καταλαβαίνεις και τα αποδέχεσαι. Έτσι, σε βεβαιώνω, θα βρεις τη γαλήνη σου και δεν θα βασανίζεσαι πια από λογισμούς, όπως “Η ζωή μου δεν έχει νόημα” ή “Δεν κάνω τίποτα χρήσιμο”.

Και κάτι τελευταίο: Είναι αναγκαίο να παρακολουθείς και να ελέγχεις ακατάπαυστα την καρδιά, γιατί εύκολα κυριεύεται από την υπερηφάνεια. Δίχως την καρδιά, βέβαια, δεν μπορείς να κάνεις κανένα καλό, αφού δίχως την καρδιά δεν υπάρχει καν ζωή. Ωστόσο, μην την αφήνεις να κάνει ανεξέλεγκτα ότι θέλει. Είναι τυφλή και, χωρίς αυστηρή καθοδήγηση, σύντομα πέφτει – και σε ρίχνει σε κάποιον γκρεμό. Ο Κύριος να σ’ ευλογεί!

---

Οσίου Θεοφάνη του εγκλείστου

Ο δρόμος της ζωής. (Γράμματα σε μια ψυχή).

Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 2020, έκδοση 6η.

Πηγή

ΟΙ ΨΕΥΔΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΕΣ ΤΩΝ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΩΝ (Ὁσίου Θεοφάνους τοῦ Ἐγκλείστου)

 

ΠΩΣ Θ΄ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΜΕ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ (Ὁσίου Θεοφάνους τοῦ Ἐγκλείστου)

  

Πῶς θ΄ ἀποκτήσουμε θερμότητα στὴν προσευχὴ

Μὲ ἀγῶνα καὶ ὑπομονή, μ΄ αὐτὰ τὰ δυὸ θὰ ζωντανέψει μέσα μας ἡ φλογερὴ προσευχή. Ἀπαιτοῦνται χρόνος καὶ κόπος πολύς. Ὅμως, ἄς μὴ λιποψυχήσουμε, ἄς μὴν ἀποκάνουμε, ἄς μὴ βαρεθοῦμε. Ἡ προσπάθειά μας, ἄν εἶναι συστηματικὴ καὶ ἐπίμονη, θὰ στεφανωθεῖ ὁπωσδήποτε, ἀργὰ ἤ γρήγορα, μὲ ἐπιτυχία. Θὰ στεφανωθεῖ ὄχι χάρη σ΄ ἐμᾶς, ἀλλὰ χάρη στὸ ἄπειρο ἔλεος τοῦ Θεοῦ.

            Εἶναι καλὸ νὰ συνηθίσει ἡ γλώσσα σας τὴν εὐχὴ τοῦ Ἰησοῦ, τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με», ἤ ὁποιαδήποτε ἄλλη σύντομη προσευχὴ μὲ τὸ νοῦ συγκεντρωμένο στὴν καρδιά. Ἀγωνιστεῖτε νὰ προξενήσετε στὴν καρδιά σας, ἄς τὸ πῶ ἔτσι, μιὰ μικρὴ πληγή. Ὁ συστηματικὸς κόπος σας σύντομα θὰ δημιουργήσει τὴν πληγὴ αὐτή. Καὶ τότε ὁ Κύριος θὰ σᾶς ἐπιβραβεύσει μὲ τὴ δική Του χαρισματικὴ προσευχή.

Ἡ ἔννοια τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς

            «Νὰ προσεύχομαι ἀδιάλειπτα –τί σημαίνει αὐτό;».

            Σημαίνει νὰ βρίσκεστε σὲ διαρκὴ κατάσταση προσευχῆς μὲ τὸ νοῦ καὶ τὴν καρδιά, νὰ εἶστε δηλαδὴ σταθερὰ ἑνωμένος μὲ τὸν Θεὸ τόσο μὲ τὴ σκέψη ὅσο καὶ μὲ τὸ αἴσθημα. Τὸ πρῶτο σημαίνει: μνήμη τοῦ Θεοῦ καὶ ἐπίγνωση τῆς «πανταχοῦ παρουσίας» Του, τῆς παγγνωσίας Του καὶ τῆς εὐεργετικῆς πρόνοιάς Του γιὰ ὅλη τὴν κτίση. Τὸ δεύτερο σημαίνει: φόβος Θεοῦ, ἀγάπη στὸν Θεό, ἀκατάσβεστος πόθος τηρήσεως τῶν ἐντολῶν Του, ὁλοπρόθυμη ὑποταγὴ στὸ ἅγιο θέλημά Του. Αὐτὴ ἡ ὁλοκληρωτικὴ ἀφοσίωση στὸν Θεό, ὅταν σταθεροποιηθεῖ μέσα σας, θὰ εἶναι φανερὴ σὲ κάθε πράξη σας καὶ θὰ κατευθύνει σύνολη τὴ ζωή σας. Ἴσως ἀπὸ τὶς διάφορες μέριμνες καὶ ἐργασίες νὰ ξεφεύγει κάπου-κάπου ἡ σκέψη σας καὶ ν΄ ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸν Κύριο, σιγὰ-σιγὰ ὅμως θὰ συνηθίσει νὰ τὰ κάνει ὅλα χωρὶς νὰ χάνει τὴ μνήμη Ἐκείνου.

            Φροντίστε, λοιπόν, ἐπίμονα νὰ στρέψετε τὸ νοῦ καὶ τὴν καρδιά σας πρὸς τὸν Θεὸ καὶ νὰ μείνετε μ΄ αὐτὰ τὰ δυὸ κοντά Του. Τότε θὰ βρίσκεστε σὲ κατάσταση προσευχῆς ἔστω καὶ χωρὶς λόγια προσευχῆς.

            (Ὁσίου Θεοφάνους τοῦ Ἐγκλείστου, Χειραγωγία στὴν πνευματικὴ ζωή, Ἱερὰ Μονὴ Παρακλήτου, Ὠρωπὸς Ἀττικῆς 2004, σελ. 46-47).

Πηγή

ΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΕΥΑΡΕΣΤΗ ΣΤΟΝ ΘΕΟ Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΜΑΣ (Ὁσίου Θεοφάνους τοῦ Ἐγκλείστου)

 

Πότε εἶναι εὐάρεστη στὸν Θεὸ ἡ προσευχή μας

            Θυμηθεῖτε ὅτι ἡ προσευχὴ δὲν εἶναι λόγια καὶ μετάνοιες, ἀλλὰ προσήλωση τοῦ νοῦ καὶ τῆς καρδιᾶς στὸν Θεό. Εἶναι δυνατὸ νὰ διαβάσετε ὅλες τὶς τακτὲς Ἀκολουθίες τῆς ἡμέρας καὶ νὰ ἐκτελέσετε ὅλες τὶς καθορισμένες μετάνοιες, ἀλλὰ ἡ ἐπαφή σας μὲ τὸν Θεὸ νὰ εἶναι εἴτε ἐντελῶς ἀνύπαρκτη εἴτε ἀσήμαντη, μὲ τὸ νοῦ σκορπισμένο καὶ τὴν καρδιὰ κρύα. Ἔτσι κάνετε τὸν Κανόνα σας, ὄχι ὅμως προσευχή. Μιὰ τέτοια «προσευχὴ» εἶναι ἐφάμαρτη. Ὁ Κύριος νὰ μᾶς φυλάξει!

            Μὲ φόβο καὶ τρόμο πρέπει νὰ ἐπιτελοῦμε τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ -αὐτὸ νὰ τὸ θυμάστε πάντα. Μὲ κάθε τρόπο καὶ μ’ ὅλη σας τὴ δύναμη προσπαθῆστε νὰ ἔχετε τὸ νοῦ σας στὰ λόγια τῆς προσευχῆς ἤ, ὅπως λέει ὁ Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης, νὰ κλείνετε τὸ νοῦ σας μέσα στὰ λόγια τῆς προσευχῆς. Τὴν στιγμὴ ποὺ ἀρχίζετε νὰ προσεύχεστε, πρέπει ὅλη σας ἡ προσοχὴ νὰ εἶναι συγκεντρωμένη στὸν Θεὸ καὶ νὰ μὴν ἀπομακρύνεται ἀπ’ Αὐτόν…

            «Θυσία τῷ Θεῷ πνεῦμα συντετριμμένον» (Ψαλμ. 50:19). Τότε μόνο νὰ θεωρήσετε ὅτι προσευχηθήκατε καλά, ὅταν, τελειώνοντας, ἡ ψυχή σας δονεῖται ἀπὸ συντριβὴ καὶ αὐτομεμψία. Στὴν διάρκεια τῆς ἡμέρας προσπαθῆστε, μὲ τὴν ἀδιάλειπτη προσευχή, νὰ βρίσκεστε νοερὰ ἐνώπιον τοῦ Κυρίου κάθε στιγμή, ὅπως βρίσκονται οἱ Ἄγγελοι. Ἐκεῖνοι Τοῦ προσφέρουν τὴν ἀκατάπαυστη δοξολογία. Ἐμεῖς ἄς Τοῦ προσφέρουμε τὴν μετάνοιά μας.

Πότε εἰσακούεται ἀπὸ τὸν Θεὸ ἡ προσευχή μας

            Νὰ πῶς πρέπει νὰ ζητᾶς ἀπὸ τὸν Θεό: «Κύριε, Ἐσὺ βλέπεις ὅτι χρειάζομαι τὸ τάδε πράγμα ἤ ὅτι ὑποφέρω ἀπὸ τὴ δείνα συμφορά. Βοήθησέ με, ὅπως ξέρεις καὶ ὅπως θέλεις! Γενηθήτω τὸ θέλημά Σου…».

            Μ’ αὐτὴ τὴν ἐσωτερικὴ τοποθέτηση, νὰ προσεύχεσαι πολύ. Ὄχι μιὰ φορά, ἔστω καὶ παρατεταμένα, οὔτε γιὰ μιὰ μέρα μόνο, ἀλλὰ γιὰ ἑβδομάδες, μῆνες, χρόνια… Ὅλο νὰ ἱκετεύεις, ὅλο νὰ κραυγάζεις: «Κύριε, βοήθησέ με! Κύριε, λύτρωσέ με! Ὡστόσο, ἄς μὴ γίνει ὅ,τι θέλω ἐγώ, μὰ ὅ,τι θέλεις Ἐσύ». Αὐτὸ ἀκριβῶς ἔλεγε καὶ ὁ Κύριος στὴν Γεθσημανῆ, ὅταν προσευχόταν στὸν Πατέρα Του. Καὶ ἡ χήρα τῆς Εὐαγγελικῆς παραβολῆς βρῆκε τελικὰ τὸ δίκιο της ἀπὸ τὸν ἄδικο ἐκεῖνο δικαστή, μόνο καὶ μόνο ἐπειδὴ δὲν κουράστηκε νὰ τὸν παρακαλάει γιὰ πολὺν καιρό. Κάποιος σοφὸς εἶπε τὸν λόγο τοῦτο: «Πρέπει νὰ γίνεις φορτικὸς στὸν Θεὸ καὶ στοὺς Ἁγίους Του!».

            (Ὁσίου Θεοφάνους τοῦ Ἐγκλείστου, Χειραγωγία στὴν πνευματικὴ ζωή, Ἱερὰ Μονὴ Παρακλήτου, Ὠρωπὸς Ἀττικῆς 2004, σελ. 55-56).

Πηγή

Η ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΖΩΗΣ

  

Οἱ Χριστιανοὶ ἀποδίδουν σημασία στὴν χριστιανικὴ ἀνατροφή, ὅμως δὲν φθάνουν μέχρι τέλους. Διότι ἀφήνουν ἀπαρατήρητα τὰ πιὸ οὐσιώδη καὶ δυσκολώτερα σημεῖα τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς καὶ περιορίζονται μόνον στὰ ἐλαφρότερα, τὰ ἐπιφανειακὰ καὶ ἐξωτερικά. Ἡ ἀτελὴς αὐτὴ ἀνατροφὴ διαμορφώνει πρόσωπα ἱκανὰ μὲν νὰ ἐκτελοῦν κατὰ γράμμα τὴν ἐξωτερικὴ τάξη μιᾶς εὐσεβοῦς ζωῆς, τὰ ὁποῖα ὅμως δὲν ἀποδίδουν τὴν δέουσα προσοχὴ στὶς ἐσωτερικὲς κινήσεις τῆς καρδιᾶς καὶ στὴν ἀληθινὴ πρόοδο τῆς ἐσωτερικῆς τους πνευματικῆς ζωῆς.

Τὰ πρόσωπα αὐτὰ ἀπέχουν ἴσως ἀπὸ τὶς θανάσιμες ἁμαρτίες, δὲν ἐνδιαφέρονται ὅμως καθόλου γιὰ τὶς ἐφάμαρτες κινήσεις τῶν λογισμῶν τῆς καρδιᾶς τους. Γι’ αὐτὸ ἀκριβῶς ἐπιτρέπουν στοὺς ἑαυτούς τους τὴν κατάκριση, τὴν κενοδοξία, τὴν ὑπερηφάνεια, καὶ τὸν θυμὸ γιὰ τὸ ἄδικο τῆς ὑποθέσεώς τους. Κάποτε πάλι προσελκύονται ἀπὸ τὴν [σωματικὴ] ὀμορφιὰ καὶ ἀπὸ τὶς διασκεδάσεις, ἤ προξενοῦν λύπη σὲ κάποιον ἐξ αἰτίας κάποιας δυσαρέσκειάς τους, ραθυμοῦν στὴν προσευχή τους καὶ κατὰ τὴν διάρκειά της πολλὲς φορὲς ἡ προσοχή τους καταληστεύεται ἀπὸ τοὺς μάταιους καὶ αἰσχροὺς λογισμούς τους κτλ., καὶ μένουν ἀμέριμνοι, σὰν νὰ μὴν συμβαίνει τίποτε, ἤ ἀδιαφοροῦν γιὰ ὅλα αὐτά, ὡς ἀσήμαντα. 

Πηγαίνουν στὴν Ἐκκλησία ἤ καὶ προσεύχονται στὸ σπίτι τους, κατὰ τὴν καθιερωμένη συνήθεια, τακτοποιοῦν ὅλες τὶς ὑποθέσεις κανονικά, καὶ εἶναι φυσικὰ εὐχαριστημένοι καὶ ἀμέριμνοι.

Τί ὅμως λαμβάνει χώρα ἐν τῷ μεταξὺ στὴν καρδιά τους; Καθόλου δὲν ἐνδιαφέρονται μήπως ἡ κακία παραμονεύει στὴν καρδιά τους καὶ (μήπως) τὰ πάθη ἐξαφανίζουν ὅλη τὴν ἀξία τῆς τυπικῆς εὐσεβοῦς ζωῆς τους.

Ἄς ἐξετάσουμε τὸ ἑξῆς περιστατικό· κάποιος ἐκτελεῖ μὲ ἐλλείψεις τὸ ἔργο τῆς σωτηρίας του καὶ κάποτε συναισθάνεται αὐτό, (ὅπως) καὶ τὸ ἀβέβαιον τῆς πορείας τοῦ ὅλου ἔργου του. Ὁπότε, εἶναι δυνατὸν σὲ αὐτὴ τὴν διαπίστωση τῶν ἐλλείψεών του νὰ στραφεῖ ἀπὸ τὴν ἀτελῆ αὐτὴ ἐξωτερικὴ καὶ τυπικὴ εὐσέβεια στὴν πραγματικὴ ἐσωτερική. Στὴν ἀλλαγὴ αὐτὴ εἶναι δυνατὸν νὰ τὸν ὁδηγήσει μιὰ ἀνάγνωση σχετικῶν βιβλίων ἤ μιὰ συζήτηση μὲ κάποιο πρόσωπο ποὺ ἔχει πεῖρα σχετικὰ μὲ τὴν οὐσία τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς, ἤ καὶ ἁπλῶς ἡ προσωπικὴ ἔλλειψη ἱκανοποιήσεως ἀπὸ τὴν ἐσωτερική του κατάσταση. Δηλαδή, συναισθάνεται ὅτι δὲν ἔχει αὐτό, τὸ ὁποῖο τοῦ ἔχει δοθεῖ ὡς παρακαταθήκη γιὰ νὰ γίνει ἀληθινὸς Χριστιανός: «εἰρήνη καὶ χαρὰ ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ» (Ρωμ. ιδ’ 17). Τότε εἶναι ἀδύνατον νὰ μὴν στραφεῖ στὸν ἑαυτό του καὶ νὰ μὴν ἀποκαταστήσει μαζὶ μὲ τὸν Ἰησοῦ ὅλα τὰ ἐντός του.

Ὅσοι δὲν ἐπιθυμοῦν νὰ ἔλθουν στοὺς ἑαυτούς τους καὶ ἐπαναπαύονται στὴν ὑποτυπώδη καὶ ἐπιφανειακὴ αὐτὴ ἐξωτερικὴ πνευματικὴ ζωή, θὰ μένουν ξένοι τῶν πνευματικῶν χαρισμάτων καὶ ἀπληροφόρητοι γιὰ τὴν σωτηρία τους.

Ἀπὸ τὶς «Ἐπιστολὲς περὶ Πνευματικῆς Ζωῆς» τοῦ Ἁγίου Ἐπισκόπου Θεοφάνους τοῦ Ἐγκλείστου («Ἡ Νοερὰ Ἄθλησις ἤτοι περὶ Προσευχῆς τοῦ Ἰησοῦ», μετάφραση ἀπὸ τὰ ρωσικά, «Γέννησις Χριστοῦ», Κατουνάκια Ἁγίου Ὄρους 1978, σελ. 106-107, σὲ ἡμέτερη νεο-ελληνικὴ ἁπλοποίηση).

Πηγή

Η ΤΥΡΑΝΝΙΑ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ (Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)

 Φοβερή είναι η τυραννία των παθών! Έχεις δει πώς η οργή ψήνει σαν πυρετός τον οργισμένο; Πώς ο φθόνος τρώει σαν σαράκι τον φθονερό; Πώς η λύπη λιώνει σαν αργός θάνατος τον βυθισμένο σε πένθος; Έτσι συμβαίνει με όλα τα πάθη, που εμφανίστηκαν μέσα μας μαζί με τη φιλαυτία. Αυτή είναι η μητέρα τους. Μόλις ο προπάτοράς μας είπε μέσα του, “Εγώ ο ίδιος”, “Ο εαυτός μου”, στην ψυχή του ρίζωσε η φιλαυτία, αυτό το δηλητήριο, αυτός ο σπόρος του σατανά. Από τη φιλαυτία αναπτύχθηκαν στη συνέχεια και τα άλλα πάθη − υπερηφάνεια, φθόνος, οργή, μίσος, λύπη, απελπισία, πλεονεξία, φιληδονία, κλπ. − με όλα τα επακόλουθα και τις συνέπειές τους.

***

Τα πάθη πρέπει να τα αποφεύγεις, γιατί είναι πάντοτε ενάντια σ’ ό,τι οφείλεις να κάνεις. Ενώ, για παράδειγμα, οφείλεις να είσαι ταπεινή, το πάθος σε γεμίζει υπερηφάνεια και έπαρση· ενώ οφείλεις να είσαι μειλίχια, το πάθος σε κάνει ν’ ανάβεις από οργή και θυμό· ενώ οφείλεις να χαίρεσαι για την ευτυχία των συνανθρώπων σου, το πάθος σού εμπνέει τον φθόνο· ενώ οφείλεις να συγχωρείς όσους σε βλάπτουν, το πάθος σε παρακινεί στην εκδίκηση. Κοντολογίς, κάθε εμπαθές συναίσθημα και κάθε εμπαθής ενέργεια εναντιώνονται στο σωστό και το δίκαιο.

***

Ρωτάς: “Στράφηκα στον Θεό με προσήλωση και πόθο. Τι σχέση έχω πια με τα πάθη;”. Γιατί ρωτάς; Κοίτα μέσα σου. Δεν βρίσκονται ακόμα εκεί; Δεν πάει πολύς καιρός που μου έγραψες ότι ήσουνα πολύ θυμωμένη. Δεν είναι αυτό πάθος; Είναι, βέβαια, και μάλιστα όχι το μοναδικό. Γιατί ο θυμός δείχνει πως υπάρχουν κι άλλα − και υπερηφάνεια και ισχυρογνωμοσύνη και υπεροψία. Έγραψες, επίσης, ότι τις προάλλες αρνήθηκες να προσφέρεις κάτι που σου ζήτησαν. Δεν είναι αυτό τσιγγουνιά; Ομολόγησες ότι αντιπαθείς κάποιον άνθρωπο. Δεν είναι αυτό πάθος; Παραδέχτηκες ότι αγαπάς πολύ τον ύπνο. Μήπως δεν είναι κι αυτό πάθος; Να, πολύ πρόχειρα, μερικά πάθη σου! Κι αν σκάψεις πιο βαθιά μέσα σου, ξέρεις πόσα θα βρεις ακόμα;

Έχεις, λοιπόν, πάθη και πρέπει να τα διώξεις, δίνοντας όλη σου την αγάπη στον Χριστό.

 

(Από το βιβλίο: “Πνευματική Ανθολογία από τους βίους και τους λόγους των Αγίων της Ρωσίας”. Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 2018, σελ. 266)

Πηγή: alopsis.gr

Η ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΜΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ (Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)

 

Παραπονιέστε γιὰ τὴ μεταβλητότητα τῆς ἐσωτερικῆς σας καταστάσεως -ἄλλοτε εἶναι καλὴ καὶ ἄλλοτε κακή. Δὲν γίνεται ἀλλιῶς.

«Ἔχω δοκιμάσει καὶ δοκιμάζω δυσάρεστες ψυχικὲς καταστάσεις μὲ διάφορες μορφές». Δὲν ἔχουμε παρὰ νὰ τὶς ὑπομένουμε μὲ ταπείνωση καὶ γενναιοψυχία, χωρὶς νὰ χαλαρώνουμε τὸν πνευματικό μας ἀγώνα, χωρὶς νὰ παραμελοῦμε τὴν ἐκπλήρωση τῶν θείων ἐντολῶν -αὐτὸ ἀκριβῶς ποὺ κάνετε..

Ἔρχεται μία καλὴ πνευματικὴ κατάσταση. Φεύγει. Ἔρχεται μία κακή. Φεύγει κι αὐτή. Ἡ ἐναλλαγὴ τους εἶναι συνεχὴς καὶ ἀναπότρεπτη. Τὸ μόνο ποὺ μπορεῖτε καὶ πρέπει νὰ κάνετε, εἶναι νὰ ἐπιθυμεῖτε καὶ νὰ ἐπιδιώκετε πάντα τὸ καλό.

Ἂν δὲν ἀντιμετωπίζαμε ποτὲ καμιὰ δυσκολία, τότε θὰ εἴχαμε πέσει σὲ πνευματικὴ νάρκη.

 

Ψυχικὲς μεταπτώσεις

Οἱ ψυχικὲς μεταπτώσεις συμβαίνουν σὲ ὅλους. Δὲν ἔχετε, λοιπόν, παρὰ νὰ τὶς ὑπομένετε ἤρεμα, ἀφήνοντας τὸν ἑαυτό σας στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ. Μὴ νοιάζεστε γιὰ τίποτ’ ἄλλο, παρὰ μόνο γιὰ τοῦτο: Νὰ εἶστε πάντα μαζὶ μὲ τὸν Κύριο. Ὅ,τι κι ἄν σᾶς συμβαίνει, σ’ Αὐτὸν νὰ καταφεύγετε, σ’ Αὐτὸν ν’ ἀποκαλύπτετε τὴν ψυχὴ σας, σ’ Αὐτὸν ν’ ἀκουμπᾶτε τὰ βάρη σας, σ’ Αὐτὸν νὰ λέτε τὸν πόνο σας… Καὶ νὰ προσεύχεστε, παρακαλώντας Τὸν νὰ σᾶς ἀπαλλάξει ἀπὸ πειρασμοὺς καὶ θλίψεις, ἂν εἶναι θέλημά Του..

Ἡ ψυχικὴ εὐφορία καὶ εὐδιαθεσία, ἡ ἀναψυχὴ καὶ ἡ παρηγοριὰ δὲν εἶναι πάντα γνωρίσματα καλῆς πνευματικῆς καταστάσεως, ἡ ὁποία ἔχει τρία ἄλλα βασικὰ χαρακτηριστικά: ἅ) ζῆλο γιὰ τὴν εὐαρέστηση τοῦ Θεοῦ, β) φρόνημα ταπεινὸ καὶ καρδιὰ συντριμμένη, γ) παράδοση στὸ θεῖο θέλημα. Ὑπάρχουν αὐτὰ μέσα σας; Ἂν ναί, εἶστε σὲ καλὸ δρόμο.

 

Οἱ πνευματικὲς παρηγοριὲς στὴν κατὰ Θεὸν ζωή

Λυπηθήκατε, ἐπειδὴ χάσατε πολὺ γρήγορα τὴν παρήγορη ἐκείνη ἐσωτερικὴ κατάσταση, στὴν ὁποία βρισκόσασταν μετὰ τὴ θεία Μετάληψη. Ἀλλὰ πρέπει νὰ ξέρετε, πὼς μία πνευματικὴ παρηγοριά, μία «παράκληση», μ’ ὅποια μορφὴ κι ἄν μᾶς ἐπισκέπτεται -ὡς ἀπέραντη ψυχικὴ εἰρήνη, ὡς ἀπερίγραπτη χαρά, ὡς ἱερὸς ἐνθουσιασμός, ὡς γλυκεία κατάνυξη ἢ ὡς ὁτιδήποτε ἄλλο-, δὲν εἶναι τὸ κύριο ζητούμενο στὴν κατὰ Θεὸν ζωή. Ἡ πρωταρχικὴ ἐπιδίωξη καὶ τὸ βασικὸ μέλημά μας εἶναι ὄχι οἱ παρηγοριές, ἀλλὰ ἡ ἀποφασιστικὴ καὶ δυναμικὴ διατήρηση τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἐσωτερικὰ καὶ ἐξωτερικά, σὲ κατάσταση καλὴ, εὐάρεστη στὸν Κύριο. Ἡ ὅποια παρηγοριὰ δίνεται ἀπὸ τὸ Θεὸ σὰν «δόλωμα», πρόκληση καὶ προτροπή.

«Νὰ τί θ’ ἀπολαύσεις! Ἀγωνίσου, λοιπόν!». Ἑπομένως, ὅταν τὴ στερούμαστε, δὲν πρέπει ν’ ἀπελπιζόμαστε, ἀλλὰ μὲ μεγαλύτερο ζῆλο, μὲ σταθερότητα καὶ ἐπιμονὴ ν’ ἀγωνιζόμαστε «τὸν καλὸν ἀγώνα τῆς πίστεως» (Ἀ’ Τίμ. 6:12).

 

Οἱ πνευματικὲς ἡδονὲς δὲν εἶναι πάντα ὠφέλιμες

Σᾶς ἀρέσει νὰ βυθίζεστε μέσα στὶς πνευματικὲς ἡδονές, νὰ νιώθετε πάντα ἱκανοποίηση καὶ εὐφροσύνη ἀπὸ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν κοινωνία σας μὲ τὸν Κύριο. Αὐτό, ὅμως, εἶναι καὶ ἀδύνατο καὶ ἀνώφελο. Ἀδύνατο, γιατί κάθε μορφὴ πνευματικῆς ἀναψυχῆς δὲν εἶναι καρπὸς δίκης μας προσπάθειας, ἀλλὰ δῶρο τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ, δῶρο ποὺ προσφέρεται σ’ ὁποῖον, ὅποτε καὶ γιὰ ὅσο Ἐκεῖνος θέλει. Ἀδύνατο εἶναι, ἐπίσης, γιατί, ὅσο ζοῦν καὶ ἐνεργοῦν μέσα μας τὰ πάθη, καμιὰ πνευματικὴ ἡδονὴ δὲν μπορεῖ νὰ παραμείνει σταθερὴ στὴν ψυχή.

Ἄλλωστε, ἡ ἄκαιρη καὶ ἄλογη ἐπιδίωξη τέτοιων ἡδονῶν εἶναι, ὅπως εἶπα, καὶ ἀνώφελη, γιατί ὁδηγεῖ σὲ ψυχικὴ παραλυσία καὶ μαλθακότητα. Ἐμεῖς ὀφείλουμε μόνο ν’ ἀγωνιζόμαστε μὲ τρόπο εὐάρεστο στὸν Κύριο, μὲ ζῆλο καὶ ἀνδρεία, μὲ νήψη καὶ αὐτοέλεγχο, μὲ ταπείνωση καὶ συντριβή. Γιὰ τὸ Θεὸ πρέπει νὰ κυριαρχοῦν στὴ καρδιά μας δυὸ αἰσθήματα: ἀγάπη καὶ φόβος… Οἱ ἄγγελοι στέκονται μπροστὰ Τοῦ μὲ φόβο καὶ τρόμο… Ζῆστε, ἐπαναλαμβάνω, μὲ νήψη, μὲ πνευματικὴ ἐπαγρύπνηση, μὲ φρόνημα ταπεινό…

 

(“Ὁ δρόμος τῆς ζωῆς”-ἐπιλογές-, Ἱ. Μ. Παρακλήτου)

Πηγή: alopsis.gr

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΕΜΠΑΘΩΝ ΛΟΓΙΣΜΩΝ (Ὃσιος Θεοφάνης ὁ Ἒγκλειστος)

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΕΠΜΑΘΩΝ ΛΟΓΙΣΜΩΝ (Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)

ΤΗΝ περασμένη φορά σου περιέγραψα την όλη διαδικασία της μεταβάσεως από τον απλό λογισμό στην εμπαθή επιθυμία κι από εκεί στην εφάμαρτη πράξη. Όμως τα πράγματα δεν εξελίσσονται πάντα τόσο αργά όσο φάνηκε από την περιγραφή μου. Συχνά, αν όχι τις περισσότερες φορές, όλες οι φάσεις διαδέχονται η μία την άλλη αστραπιαία. Έτσι, πριν καλά-καλά προλάβει να εμφανιστεί ο λογισμός, τελείται η πράξη. Αυτό συμβαίνει κατεξοχήν στην περίπτωση του προφορικού λόγου. Δεν μπορείς, αλλά και δεν χρειάζεται ν’ αναλύεις όλα αυτά τα απρόβλεπτα και αλλεπάλληλα περιστατικά. Κάνε μόνο τούτο: Όταν αντιλαμβάνεσαι μιαν εμπαθή κίνηση, να στρέφεσαι αμέσως εναντίον της με όπλο το θυμό. Πώς θ’ αντιδράσεις, αν ένας κακοποιός σου επιτεθεί και σε χτυπήσει; Θα του ανταποδώσεις το χτύπημα μ’ όλη σου τη δύναμη. Με τον ίδιο τρόπο ν’ αντιδράς, όταν σου επιτίθεται ένας κακός λογισμός: Να τον χτυπάς με θυμό. Βέβαια, όπως ο κακοποιός δεν το βάζει πάντα στα πόδια μόλις τον χτυπήσεις, έτσι και ο λογισμός δεν φεύγει πάντα μόλις θυμώσεις. Κι αυτό γιατί στον πόλεμο των λογισμών εμπλέκονται συχνά και οι δαίμονες, που, όπως ξέρεις, είναι πείσμονες και ανυποχώρητοι. Όσο κι αν θυμώνεις μαζί τους, δεν κάνουν πίσω. Χρειάζεται, λοιπόν, πέρα από το θυμό, να χρησιμοποιήσεις κι ένα άλλο όπλο εναντίον τους. Ποιο είν’ αυτό;

Για πες μου, τί κάνει το θύμα της επιθέσεως ενός κακοποιού, αν δεν κατορθώσει να τον τρέψει σε φυγή με χτυπήματα; Καλεί σε βοήθεια. Τότε τα όργανα της τάξεως ανταποκρίνονται στο κάλεσμά του, τρέχουν και τον σώζουν. Αυτό πρέπει να γίνεται και στον πόλεμο με τα πάθη. Θα θυμώνεις εναντίον τους, αλλά και θα ζητάς τη θεία βοήθεια: «Κύριε, βοήθησέ με! Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, σώσε με!». «Θεέ μου, άκουσέ με και στείλε μου την βοήθειά σου! Κύριε, μην αργήσεις να με βοηθήσεις!» (Ψαλμ. 69:2).

Όταν προσφεύγεις στον Κύριο, μην κοιτάς τι γίνεται μέσα σου. Κράτα την προσοχή σου προσηλωμένη σ’ Εκείνον και ικέτευέ Τον για βοήθεια. Με τ’ όνομά Του μαστίγωνε τον εχθρό, όπως λέει ένας άγιος (όσιος Ιωάννης ο Σιναϊτης, Κλίμαξ , Κ΄, στ΄). Γιατί, όπως λέει ο ψαλμωδός, «ο Κύριος είναι κοντά σ’ όλους όσους τον επικαλούνται με ειλικρίνεια. Τα αιτήματα των πιστών Του τα εκπληρώνει. Ακούει τη δέησή τους και τους σώζει» (Ψαλμ. 144: 18-19). Ο Ίδιος υπόσχεται σ’ όποιον Τον επικαλείται με ελπίδα την ώρα της ανάγκης του: «Θα τον σώσω, επειδή ελπίζει σ’ εμένα. Θα τον προστατέψω, επειδή γνωρίζει ποιος είμαι. Θα μου κραυγάσει, και θα του αποκριθώ. Μαζί Του είμαι στη θλίψη του. Θα τον λυτρώσω και θα τον δοξάσω» (Ψαλμ. 90: 14-14). Με το θυμό, λοιπόν, και με την προσευχή θ’ αντιμετωπίζεις πάντοτε αποτελεσματικά τα πάθη που σε πολεμούν.

Μπορείς, πέρα απ’ αυτά, να κάνεις και κάτι άλλο, που μας συστήνουν οι άγιοι πατέρες: Μόλις αντιλαμβάνεσαι την κίνηση κάποιου πάθους στην ψυχή σου, ν’ αποκαλύπτεις – ή μάλλον να υπενθυμίζεις- στον εαυτό σου την αισχρότητά του. Αν σε προσβάλει, π.χ. ένας λογισμός υπερηφάνειας, άρχισε να λες μέσα σου: “Η υπερηφάνεια είναι βδελυκτή. Δεν ντρέπεσαι, ενώ είσαι χώμα και στάχτη, και φουσκώνεις από έπαρση; Συλλογίσου τις αμαρτίες σου…” και άλλα παρόμοια. Θα εξουδετερώνεις, δηλαδή, τον λογισμό με την επινόηση σκέψεων που καταστέλλουν την υπερηφάνεια. Πολλές φορές, πάντως, η μέθοδος αυτή η αντιρρητική, όπως λέγεται, αποδεικνύεται αναποτελεσματική. Ακόμα και όταν ο κατανοούμε την αισχρότητα του εμπαθούς λογισμού, τον διατηρούμε στο νου μας τόσο, όσο του χρειάζεται για να μολύνει την ψυχή μας, ξεσηκώνοντας το συναίσθημα και ξυπνώντας την επιθυμία. Πιο αποτελεσματική είναι η μέθοδος της άμεσης προσφυγής στη βοήθεια του Θεού. Όταν δεν εμπλεκόμαστε σε φραστικό πόλεμο με το πάθος, αλλά επικαλούμαστε τον Κύριο με φόβο, ευλάβεια, ελπίδα και πίστη, ο λογισμός φεύγει από το νου. Σε νου, βλέπεις, προσηλωμένο στον Κύριο, εμπαθής λογισμός δεν μπορεί να σταθεί. Αν, μάλιστα, αυτός έχει υποβληθεί από τον νοητό εχθρό, μόνο με την επίκληση και τη δύναμη του Θεού μπορείς να τον αποδιώξεις. Γιατί κανένας άνθρωπος δεν είναι πιο δυνατός από τους δαίμονες.

Χαρακτηριστική και διδακτική είναι η ακόλουθη ιστορία: Κάποιος γέροντας ησύχαζε στην έρημο. Μια μέρα του επιτέθηκαν οι δαίμονες. Τον άρπαξαν και άρχισαν να τον σέρνουν βίαια, πασχίζοντας να τον βγάλουν από το κελλί του και να τον απομακρύνουν από την έρημο. Ο ασκητής αντιστεκόταν μ’ όλη του τη δύναμη, αλλά μάταια. Σε λίγο τον είχαν τραβήξει ως την πόρτα. Λίγο ακόμα και θα τον έβγαζαν έξω. Τότε εκείνος, μπροστά στον έσχατο κίνδυνο, κραύγασε ικετευτικά: “Κύριε, Ιησού Χριστέ, γιατί με εγκατέλειψες; Βοήθησέ με !”. Αμέσως ο Κύριος εμφανίστηκε και έτρεψε σε φυγή τους δαίμονες. Ύστερα γύρισε στον γέροντα και είπε: “Δεν σε εγκατέλειψα, αλλά, επειδή προσπαθούσες να τα βγάλεις πέρα με τους δαίμονες μόνος σου, χωρίς να με επικαλεστείς, γι’ αυτό δεν ήρθα να σε βοηθήσω. Ζήτα τη βοήθειά μου, και παντοτινά θα την έχεις!”.

Το παραπάνω περιστατικό ήταν ένα μάθημα για τον ασκητή, όπως είναι και για όλους μας. Αντί να λογομαχείς, λοιπόν με τους εμπαθείς λογισμούς, καλύτερα είναι να καταφεύγεις στον Κύριο με την προσευχή. Μ’ αυτόν τον τρόπο ενεργούν όλοι όσοι αγωνίζονται με φρόνηση εναντίον των παθών. Ο αββάς Ιωάννης ο Κολοβός έλεγε: «Μοιάζω με τον άνθρωπο που κάθεται κάτω από ένα μεγάλο δέντρο και βλέπει να έρχονται προς το μέρος του πολλά θηρία και φίδια. Και όταν δεν μπορεί να τα αντιμετωπίσει, σκαρφαλώνει γρήγορα στο δέντρο και γλυτώνει. Έτσι κι εγώ. Κάθομαι στο κελλί μου και βλέπω τους εμπαθείς λογισμούς να μου επιτίθενται. Και όταν δεν μπορώ να τα βάλω μαζί τους, καταφεύγω στον Θεό με την προσευχή και γλυτώνω από τον εχθρό» (Αποφθέγματα Πατέρων Ιωάννης ο Κολοβός , ιβ΄).

Σου έγραψα παλαιότερα, όπως θα θυμάσαι, να προσεύχεσαι με τον νου στην καρδιά. Τι σημαίνει αυτό; Ότι πρέπει να συμμαζέψεις το νου σου από τη διάχυσή του στον περιβάλλοντα κόσμο, διάχυση που συντελείται με τις αισθήσεις, να τον κατεβάσεις στην καρδιά, και από εκεί να τον ανεβάσεις με την προσευχή στον Θεό. Αν ο νους μας, παραμένοντας στην καρδιά, ήταν ακατάπαυστα προσηλωμένος στον Κύριο με φόβο, ευλάβεια και πίστη, ποτέ δεν θα κινδυνεύαμε όταν από εμπαθείς λογισμούς, συναισθήματα και επιθυμίες. Δυστυχώς, όμως, ο νους μας αποσπάται από τον Κύριο, βγαίνει από την καρδιά και μέσω των αισθήσεων περιπλανιέται πέρα-δώθε. Εισβάλλουν τότε οι εμπαθείς λογισμοί, που ξυπνούν τα αντίστοιχα συναισθήματα και τις αμαρτωλές επιθυμίες. Να ο πόλεμος! Ποιός μας φταίει; Ο εαυτός μας, κανένας άλλος. Αν δεν αφήναμε το νου να ξεφύγει και να περιπλανηθεί, θ’ αποφεύγαμε τον πόλεμο. Αλλά ό,τι έγινε, έγινε. Έστω και όψιμα, ας καταφύγουμε γι’ άλλη μια φορά στον Κύριο και ας Τον καλέσουμε σε βοήθεια.

Και η ακόλουθη διδακτική παραβολή ανήκει στον αββά Ιωάννη τον Κολοβό(ο.π., ιστ΄):

Σε κάποια πόλη ζούσε μια όμορφη πόρνη, που είχε πολλούς φίλους. Πηγαίνει, λοιπόν, σ’ αυτήν ένας άρχοντας και της λέει: “Δώσ’ μου το λόγο σου ότι θ’ αφήσεις την αμαρτωλή ζωή, και σε παίρνω γυναίκα μου”, Εκείνη συμφώνησε, και ο άρχοντας την πήρε στο σπίτι του. Οι φίλοι της άρχισαν να την αναζητούν. Όταν έμαθαν πού ήταν, είπαν μεταξύ τους: “Πρέπει να την ξαναφέρουμε κοντά μας. Αν όμως, εμφανιστούμε στο σπίτι, ο άρχοντας θα μας δει και θα μας κάνει κακό. Ας πάμε, λοιπόν, πίσω από το σπίτι και ας της σφυρίξουμε συνθηματικά. Αυτή θα καταλάβει πως είμαστε εμείς και θα κατέβει. Έτσι κανείς δεν θα μπορεί να μας κατηγορήσει”. Πραγματικά, η γυναίκα άκουσε το σφύριγμα και κατάλαβε ποιοι ήταν. Αμέσως, όμως, βούλωσε τ’ αυτιά της και όρμησε στον εσωτερικό κοιτώνα, κλείνοντας πίσω της τις πόρτες. Η πόρνη συμβολίζει την ψυχή. Οι φίλοι της είναι τα πάθη και οι άνθρωποι. Ο άρχοντας είναι ο Χριστός. Ο εσωτερικός κοιτώνας είναι η αιώνια κατοικία της ψυχής. Αυτοί που σφυρίζουν στην ψυχή είναι οι πονηροί δαίμονες. Και τα σφυρίγματα είναι οι παρορμήσεις των εμπαθών λογισμών, συναισθημάτων και επιθυμιών. Μα η ψυχή τους ξεφεύγει, καταφεύγοντας πάντα στον Κύριο».

Να θυμάσαι αυτή την ιστορία και να ενεργείς σύμφωνα μ’ όσα αλληγορικά σε διδάσκει. Θα δεις πόσο γρήγορα θ’ αποκαθίσταται έτσι μέσα σου η ειρήνη, όταν διαταράσσεται από την εμφάνιση των παθών. Η χάρη του Θεού να είναι μαζί σου!

(«Από το βιβλίο: «ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ, Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ γράμματα σε μια ψυχή», ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ, ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΙΙΚΗΣ)

Πηγή