Ο Άγιος Μάρκος ο ασκητής, υπήρξε ένας από τους πιο βαθυστόχαστους πατέρες της Εκκλησίας, που μας παρέδωσε διδαχές γεμάτες σοφία για τον εσωτερικό αγώνα του χριστιανού. Η πνευματική του εμπειρία, που γεννήθηκε μέσα στην ησυχία, την νηστεία και τη συνεχή προσευχή, έδειξε καθαρά ότι η πίστη δεν είναι θεωρία ούτε τυπική ομολογία, αλλά μάχη αληθινή. Όποιος πιστεύει χωρίς να πολεμάει τα πάθη του, χωρίς να αγωνίζεται να φυλάξει την καρδιά του καθαρή, κινδυνεύει να ζει μέσα σε ψευδαίσθηση. Για τον Άγιο Μάρκο, η πνευματική ζωή είναι διαρκή σύγκρουση με τον παλαιό άνθρωπο, με τις δυνάμεις που θέλουν να μας χωρίσουν από τον Χριστό.
Η πίστη, όπως τη βλέπει η ορθόδοξη παράδοση, δεν είναι απλή διανοητική αποδοχή. Δεν είναι να λες «πιστεύω» χωρίς να αλλάζει η ζωή σου. Είναι φωτιά, είναι κίνηση, είναι απόφαση να ακολουθήσεις τον Χριστό με όλη σου την ύπαρξη, όμως αυτή η απόφαση δεν πραγματοποιείται χωρίς κόπο. Ο Άγιος Μάρκος μας λέει ότι ο χριστιανός που δεν πολεμάει τα πάθη του, μοιάζει με στρατιώτη που φοράει στολή, αλλά δεν πάει ποτέ στη μάχη. Δείχνει στρατιώτης, αλλά δεν είναι. Έτσι και ο πιστός που αρκείται σε εξωτερικά σχήματα, χωρίς εσωτερική πάλη, ζει με μία πίστη που δεν σώζει.
Ο Χριστός είπε πως «η βασιλεία των ουρανών βιάζεται και οι βιασταί αρπάζουσιν αυτήν». Αυτό σημαίνει πως η σωτηρία δεν είναι κάτι που χαρίζεται χωρίς προσπάθεια, αλλά απαιτεί βία στον εαυτό μας. Δηλαδή συνεχή αγώνα ενάντια στις αμαρτωλές συνήθειες, στις επιθυμίες και στις λογισμούς που μας απομακρύνουν από το Θεό. Ο Άγιος Μάρκος διδάσκει ότι «η χάρη του Θεού μας δίνεται, αλλά εμείς πρέπει να συνεργαστούμε με αυτήν». Χωρίς τον αγώνα, η χάρη μένει ανενεργή μέσα μας, σαν σπόρος που δεν ποτίζεται και δεν καρποφορεί.
Η πνευματική μάχη ξεκινάει από το εσωτερικό του ανθρώπου. Ο Άγιος Μάρκος τονίζει πως οι λογισμοί είναι το πρώτο πεδίο της σύγκρουσης. Πριν ο άνθρωπος πέσει σε εξωτερική αμαρτία, έχει ήδη παραδοθεί στην καρδιά και στη φαντασία του, οπότε, η πρώτη άσκηση είναι η νήψη. Να παρακολουθούμε τι μπαίνει μέσα μας. Να φυλάμε τον νου μας καθαρό. Αν αφήσουμε τους λογισμούς να τριγυρίζουν ανεξέλεκτα, τότε σύντομα γινόμαστε δέσμιοι των παθών. Η πνευματική μάχη είναι συνεχής εγρήγορση.
Ο αγώνας αυτός δεν είναι απλώς μια ηθική προσπάθεια, δεν είναι να προσπαθώ μόνος μου να γίνω καλύτερος. Ο Άγιος Μάρκος ξεκαθαρίζει ότι χωρίς τη χάρη του Θεού, κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να νικήσει τα πάθη. Η πίστη δεν είναι έργο ανθρώπινης δύναμης, αλλά συνεργασία του Θεού με τον άνθρωπο. Ο Θεός δίνει τη δύναμη και εμείς τη θέληση και την άσκηση. Όταν ο πιστός αγωνίζεται με ταπεινοφροσύνη, τότε έρχεται η χάρη και του δίνει καρτερία, φωτισμό, εσωτερική δύναμη που δεν εξηγείται με λογική.
Ο Άγιος Μάρκος ο ασκητής επιμένει ότι ο διάβολος πολεμάει με λεπτότητα, δεν παρουσιάζεται πάντα με χονδροειδής πειρασμούς. Πολλές φορές παίρνει στον άνθρωπο τη σκέψη ότι είναι ήδη καλός, ότι δεν έχει πολλά να διορθώσει. Άλλοτε τον οδηγεί στην υπερηφάνεια για το μικρό του αγώνα, ώστε να χάσει την ταπείνωση ή πάλι τον κάνει να αναβάλει τον αγώνα για αύριο. Όλες αυτές οι μεθοδείες έχουν σκοπό να τον κρατήσουν μακριά από τον αληθινό πόλεμο κατά των παθών. Χωρίς επίγνωση αυτού του πολέμου, η πίστη γίνεται ψεύτικη, επιφανειακή.
Ο αγώνας δεν είναι μόνο εσωτερικός αλλά φαίνεται και στην πράξη. Ο πιστός που θέλει να ζήσει με τον Χριστό αγωνίζεται να φυλάξει τις εντολές του, την αγάπη, την συγχώρεση, την ελεημοσύνη, την καθαρότητα. Κάθε μέρα έρχεται αντιμέτωπος με ευκαιρίες να εφαρμόσει αυτά τα έργα ή να τα αρνηθεί. Ο Άγιος Μάρκος λέει πως η πίστη φαίνεται από τα έργα. Αν ομολογώ τον Χριστό, αλλά δεν αγαπώ, αν προσεύχομαι, αλλά δεν συγχωρώ, τότε η πίστη μου είναι ψευδαίσθηση. Η αληθινή μάχη είναι να φανερώνεται ο Χριστός στη ζωή μου.
Η πνευματική μάχη δεν είναι υπόθεση στιγμής, αλλά διαρκής πορεία. Ο Άγιος Μάρκος διδάσκει ότι ο αγώνας κρατάει όσο ζούμε. Δεν υπάρχει στιγμή που μπορούμε να πούμε ξεκουράζομαι, τώρα έφτασα. Γιατί τότε αμέσως αρχίζει η πτώση. Όπως ο στρατιώτης σε περίοδο πολέμου δεν κατεβάζει ποτέ το όπλο, έτσι και ο χριστιανός πρέπει να είναι πάντα άγρυπνος. Μπορεί να κουραστεί, να πέσει, να αποκάμει, αλλά ποτέ δεν παραιτείται. Η επιμονή στον αγώνα είναι το σημάδι της γνήσιας πίστης.
Ο Άγιος Μάρκος επισημαίνει και έναν άλλο κίνδυνο, την εξωτερική ευσέβεια χωρίς εσωτερική αλλαγή. Μπορεί κάποιος να νηστεύει, να πηγαίνει στην εκκλησία, να προσεύχεται, αλλά αν όλα αυτά δεν συνοδεύονται από μάχη εναντίον των παθών, τότε παραμένουν τυπικά. Ο αληθινός χριστιανός δεν μετριέται με εξωτερικές πράξεις, αλλά με τον βαθμό που αφήνει τον Χριστό να κατοικεί μέσα του και να τον καθαρίζει από την κακία.
Στην πνευματική μάχη μεγάλο όπλο είναι η ταπείνωση. Ο Άγιος Μάρκος λέει ότι η ταπείνωση συντρίβει κάθε παγίδα του διαβόλου. Όποιος νομίζει ότι μόνος του μπορεί να νικήσει, θα αποτύχει, όποιος όμως εμπιστεύεται τον Χριστό και πέφτει με μετάνοια κάθε φορά που αμαρτάνει, εκείνος σηκώνεται και προχωράει. Η μάχη δεν είναι να μην πέσουμε ποτέ, αλλά να σηκωνόμαστε πάντα κρατώντας το βλέμμα στον Κύριο.
Ο αγώνας κατά των παθών έχει ως σκοπό να καθαρίσει τον άνθρωπο, ώστε να γίνει ναός του Αγίου Πνεύματος. Όταν ο άνθρωπος πολεμάει την οργή, την υπερηφάνεια, τη φιλαργυρία, την ακηδία, τότε ανοίγει χώρο στην ψυχή του για να μπει η ειρήνη του Θεού. Ο Άγιος Μάρκος μας θυμίζει ότι: «Ο Χριστός δεν κατοικεί σε καρδιά που είναι γεμάτη με πάθη και αμέλεια» ή αυτό: «Η πίστη που δεν πολεμάει τα πάθη δεν είναι ζωντανή πίστη».
Η πνευματική μάχη, όσο σκληρή κι αν είναι, είναι γεμάτη χαρά. Ο Άγιος Μάρκος λέει ότι η καρδιά που νικάει τα πάθη γεύεται ήδη από αυτή τη ζωή την ειρήνη και το φως του Θεού. Δεν είναι μια ζωή σκοτεινή ή απελπισμένη. Είναι δρόμος που οδηγεί στη χαρά της παρουσίας του Χριστού. Και αυτή η χαρά είναι το πιο αληθινό σημάδι ότι η πίστη μας δεν είναι ψευδαίσθηση, αλλά πραγματική κοινωνία με το Θεό.
Ο Άγιος Μάρκος ο ασκητής μας καλεί να ξυπνήσουμε από την αυταπάτη μιας πίστης χωρίς αγώνα. Μας λέει με σαφήνεια, χωρίς πνευματική μάχη, δεν υπάρχει πίστη, υπάρχει μόνο ψευδαίσθηση. Η ζωή με τον Χριστό είναι συνεχής σταύρωση του παλαιού ανθρώπου. Είναι αγώνας κατά των λογισμών, των παθών και των πειρασμών. Αλλά μέσα σε αυτόν τον αγώνα φανερώνεται η δύναμη του Θεού που μας χαρίζει την αληθινή ελευθερία. Αν θέλουμε η πίστη μας να είναι ζωντανή, ας τη δοκιμάσουμε στη μάχη. Γιατί μόνο εκεί, στον αγώνα, αποκαλύπτεται αν αγαπάμε πραγματικά τον Χριστό.
ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΣΗ ΑΡΧΕΙΟΥ
