Ἡ πίστη τῶν Ἐλλήνων στόν πόλεμο τοῦ 1940

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Κάθε ἐθνική γιορτή μᾶς δίνει τήν εὐκαιρία ὄχι μόνο νά πλουτίσουμε τίς ἱστορικές μας γνώσεις, ἀλλά κυρίως ν᾿ ἀναβαπτιστοῦμε στίς ἀρετές τῶν προγόνων μας, νά συγκινηθοῦμε ἀπό τά κατορθώματα καί τό ἦθος τους, νά διδαχθοῦμε ἀπό τά λάθη τους· καί ἔτσι νά ἐκτιμήσουμε τή μεγάλη καί βαριά κληρονομιά πού μᾶς παρέδωσαν, καί τή δική μας εὐθύνη νά φανοῦμε ἀντάξιοί τους, πιστοί στά ἰδανικά τῆς πίστεως καί τῆς πατρίδας. Tίς ἡμέρες αὐτές γιορτάζουμε τήν ἐπέτειο τοῦ ΟΧΙ.
Στό λίγο χρόνο πού ἔχουμε, ἄς προσπαθήσουμε νά ἐμβαθύνουμε σέ μιά πτυχή τοῦ ᾿40 πού δέν θά ἦταν ὑπερβολή νά ποῦμε ὅτι εἶναι ἡ πιό σημαντική καί ὅτι σ᾿ αὐτήν ὀφείλεται τό θαῦμα πού τότε ἐπιτελέστηκε. Εἶναι ἡ πίστη στόν Θεό, ἡ ζωντανή εὐσέβεια τῶν Ἑλλήνων σ᾿ ἐκεῖνον τόν πόλεμο.

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

Τί γνωρίζετε γι᾿ αὐτήν; (…)
Ἄς ἀφήσουμε νά μιλήσουν τά ἴδια τά γεγονότα (ὁ κατηχητής ἄς ἐπιλέξει νά διαβάσει κάποιες ἀπό τίς μαρτυρίες πού παρατίθενται στό τέλος τοῦ θέματος).

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ

1. Δέν εἶναι ὅλα αὐτά τόσο συγκινητικά καί ἀποκαλυπτικά; Τί σᾶς ἔκανε μεγαλύτερη ἐντύπωση;
(...)

2. Καί πῶς φανερωνόταν αὐτή ἡ ζωντανή καί θερμή πίστη τους σύμφωνα μέ τίς μαρτυρίες; (…)

• θαρραλέα ὁμολογία θαυμάτων
  
• ψαλμωδίες τῶν στρατιωτῶν στό μέτωπο
  
• ἀθρόα προσέλευση στήν ἱερά Ἐξομολόγηση καί στή θεία Εὐχαριστία
  
• κατακλύζονταν οἱ ναοί στά μετόπισθεν γιά κοινή προσευχή ὑπέρ τοῦ ἀγώνα
  
• τύπωση καί διανομή εἰκόνων τῆς Παναγίας
  
• ἡ προσφορά τοῦ Ἱδρύματος Εὐαγγελίστριας καί ἡ εὐγενική χειρονομία τῆς Τραπέζης Ἑλλάδος! Πῶς σεβάστηκαν οἱ ἰθύνοντες τά ἀφιερώματα τῆς Μεγαλόχαρης, ἄν καί τούς προσφέρθηκαν γιά τίς ἀνάγκες τοῦ πολέμου!
  

3. Πρίν ποῦμε ὁτιδήποτε ἄλλο, εἶναι σημαντικό νά συνειδητοποιήσουμε τήν ἀξία τῶν μαρτυριῶν πού ἀναφέραμε. Γιατί εἶναι ἀξιόπιστες; (…)

Πρῶτα-πρῶτα γιά τό μεγάλο πλῆθος τους – ἐδῶ παραθέσαμε ἐλάχιστες· ἔπειτα διότι δέν προέρχονται μόνο ἀπό ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά καί ἀπό ἄλλους πού δέν διακρίνονταν γιά τή θρησκευτικότητά τους· τίς μαρτυρίες αὐτές περιέλαβαν ἱστορικοί στά ἱστορικά τους ἔργα, δημοσιογράφοι στά ἄρθρα τους, τίς φιλοξένησαν οἱ κοσμικές (μή θρησκευτικές) ἐφημερίδες στίς στῆλες τους, ξένοι ἀπεσταλμένοι στίς ἀνταποκρίσεις τους! Ἀκόμη τό ὅτι πρώην ἄθεοι ἤ ἀδιάφοροι στρατιῶτες δέν μεταφέρουν ἁπλῶς τήν εὐσέβεια τῶν συναδέλφων τους ἀλλά ὁμολογοῦν εὐθαρσῶς καί κατηγορηματικῶς τόν συγκλονισμό τους ἀπό τήν προσωπική ἐμπειρία θαυμάτων καί τήν ἀπόφασή τους ν᾿ ἀλλάξουν ζωή! Ἐπίσης ἡ ἀξία τῶν μαρτυριῶν τῶν στρατιωτικῶν ἱερέων δέν εἶναι καθόλου εὐκαταφρόνητη, διότι ἦταν ἔμπειροι πνευματικοί, πού δέν θά ἐνθουσιάζονταν ἀπό ἐπιφανειακές θρησκευτικές ἐκδηλώσεις καί τυπική ἐξομολόγηση. Ἀντίθετα μίλησαν γιά «ἐξομολόγησιν εἰλικρινῆ», οὐσιαστική μετάνοια, πόθο γιά τήν προσέλευση στή θεία Εὐχαριστία καί ἀφοσιωμένη συμμετοχή στή λατρεία!

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι τό ἔθνος μας σέ κάθε περιπέτειά του κατέφευγε στόν Θεό καί ζητοῦσε τή βοήθειά Του. Καί ἐκτός ἀπό τή μάχη τῶν ὅπλων ἀποδυόταν καί σέ ἀγώνα προσευχῆς, λιτανειῶν κλπ. Εἰδικά ὅμως στόν ἑλληνοϊταλικό πόλεμο τοῦ 1940-1941 παρατηρήθηκε, ὅπως εἴδαμε, μοναδική ἔξαρση θεοσεβείας καί μάλιστα εὐλαβείας πρός τό πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, μία ἔντονη στροφή πρός τόν Θεό ἀκόμη καί ἀνθρώπων πού πρίν ἦταν θρησκευτικά ἀδιάφοροι. Τό ἑλληνικό ἔθνος προχώρησε ἑνωμένο στόν πόλεμο μέ βαθιά τήν πίστη ὅτι ὁ Θεός θά εὐλογήσει τό δίκαιο τοῦ ἀγώνα καί ὅτι ἡ Παναγία, ἡ λαβωμένη τῆς Τήνου, θά χαρίσει πλούσια τήν ἐνίσχυσή της στά ἑλληνικά ὅπλα ὡς ἡ Ὑπέρμαχος Στρατηγός. Ἡ ζωντανή της δέ παρουσία στό μέτωπο καί τά ἀναρίθμητα περιστατικά - φανερώσεις τῆς φοβερᾶς προστασίας της δικαίωναν αὐτήν τήν πίστη τῶν Ἑλλήνων καί ἀναζωπύρωναν ὅλο καί περισσότερο τή φλόγα της στίς ψυχές τους.

4. Πῶς ἐξηγεῖται αὐτή ἡ πίστη τῶν Ἑλλήνων τοῦ ᾿40; (…)

α. Σέ κάθε δύσκολη περίσταση τά μεμονωμένα πρόσωπα καί τά ἔθνη καταφεύγουν στόν Θεό. Αὐτό βέβαια δέν ἀρκεῖ ἀπό μόνο του νά ἐξηγήσει τό πνευματικό θαῦμα τοῦ ᾿40.

β. Τό δίκαιο τοῦ ἀγώνα. Ἡ Ἑλλάδα εἶχε τηρήσει αὐστηρή οὐδετερότητα, δέν εἶχε δώσει καμία λαβή στόν Ἄξονα. Στίς διάφορες ἰταλικές προκλήσεις σιώπησε. Εἰσῆλθε χωρίς τή θέλησή της στόν πόλεμο γιά νά ὑπερασπιστεῖ τήν ἐλευθερία της. Ἦταν εὔλογο λοιπόν οἱ Ἕλληνες, ἐφόσον εἶχαν τό δίκαιο μέ τό μέρος τους, νά πιστεύουν στή βοήθεια τοῦ Θεοῦ.

γ. Εἶχε προηγηθεῖ πολλή πνευματική ἐργασία (κατηχητικά - κήρυγμα), χάρη στήν ὁποία σημαντικό μέρος τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ εἶχε καλλιεργηθεῖ καί διέθετε τίς προϋποθέσεις γιά μιά τέτοια στροφή πρός τόν Θεό.

δ. Ὁ τορπιλισμός τῆς «Ἕλλης», γεγονός πού ἔπαιξε καταλυτικό ρόλο στήν πνευματική ἀντιμετώπιση τοῦ πολέμου. Ἡ «Ἕλλη» εἶχε ἀποσταλεῖ στήν Τῆνο γιά νά τιμήσει τή Μεγαλόχαρη ἐκ μέρους τῆς ἑλληνικῆς πολιτείας τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς της. Ἡ παρουσία της στήν Τῆνο ἐκείνη τήν ἡμέρα σήμαινε: Ἡ Ἑλλάδα τιμᾶ τήν Θεοτόκο. Γι᾿ αὐτό καί ὁ τορπιλισμός της δέν ἦταν ἁπλῶς ἡ βύθιση ἑνος πολεμικοῦ πλοίου μας, τελείως ἀπροειδοποίητα καί ἀναίτια. Ἦταν στή συνείδηση τῶν Ἑλλήνων ὄχι μόνο πλῆγμα κατά τῆς Ἑλλάδας ἀλλά καί προσβολή κατά τῆς Θεοτόκου. Θεοτόκος καί Ἑλλάδα ταυτίστηκαν. Καί τήν ἐπίθεση τοῦ ἰταλικοῦ στρατοῦ τῆς 28ης Ὀκτωβρίου τή θεώρησαν ὡς «τὴν συνέχειαν τῆς ἐπιθέσεως ἡ ὁποία ἤρχισεν ἐναντίον τῆς Παναγίας τὴν 15ην Αὐγούστου εἰς τὴν Τῆνον». Γι᾿ αὐτό καί ρίχτηκαν στόν πόλεμο μέ πεποίθηση στερεή περισσότερο ἀπό ὁποτεδήποτε ἄλλοτε ὅτι ἡ Παναγία θά τούς συμπαρασταθεῖ, ὅτι τά ἑλληνικά ὅπλα βρίσκονται κάτω ἀπό τήν ἰδιαίτερη προστασία της.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ

Ἀπό τή σημερινή συζήτησή μας τί θά μπορούσαμε νά διδαχθοῦμε; (…)

α. Νά διαβάζουμε ἱστορία. Νά μήν ἀρκούμαστε σέ γενικές ἱστορικές γνώσεις. Ἡ ἱστορία εἶναι τόσο
διδακτική, συγκινητική, ἀποκαλυπτική στίς λεπτομέρειές της! Ἄν μελετοῦμε ἱστορία, τότε χωρίς
ἄλλη προσπάθεια θά ἀγαπήσουμε τήν τόσο πονεμένη ἀλλά καί ἔνδοξη πατρίδα μας καί
αὐθόρμητα θά τιμοῦμε τούς προγόνους μας.

β. Ἡ πίστη θαυματουργεῖ! Σέ κάθε εἴδους ἀγῶνες – ὄχι μόνο στούς ἐθνικούς – νά προχωροῦμε μέ πίστη στόν Θεό, μέ ἐλπίδα στή βοήθειά Του, ὅπως εἶναι καί τό ἐτήσιο σύνθημά μας «ἔλπισον ἐπὶ τὸν Θεόν».

γ. Ἡ Παναγία ἔχει πολύ μεγάλη δύναμη. Νά τήν εὐλαβούμαστε, νά ζητοῦμε τίς πρεσβεῖες της.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Σήμερα ἡ πατρίδα μας δοκιμάζεται ἀπό οἰκονομική κρίση καί ἀκόμη περισσότερο ἀπό πνευματική, ἀπό τό πνεῦμα τῆς ἀποστασίας, πού εἶναι καί ἡ αἰτία ὅλων τῶν ἄλλων κρίσεων. Στόν ἐφετινό ἑορτασμό τοῦ ΟΧΙ ἄς παρακαλέσουμε τήν Παναγία νά δώσει μέ τίς πρεσβεῖες της νά πνεύσει στό ταλαιπωρημένο ἔθνος μας ἕνας ἄνεμος μετανοίας, ἐπιστροφῆς στόν Θεό, ὅπως τότε. Εἶναι ἡ μόνη λύση στό σημερινό ἀδιέξοδο.

ΣΥΝΘΗΜΑ: «ΟΧΙ», τό θαῦμα τῆς πίστεως!

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΟΥ 1940

Α. Οἱ ἐπίσημες ἀνακοινώσεις τῶν τότε ἀρχόντων
Βασιλέως Γεωργίου Β’: «…Μὲ πίστιν εἰς τὸν Θεὸν καὶ εἰς τὰ πεπρωμένα τῆς Φυλῆς τὸ Ἔθνος σύσσωμον καὶ πειθαρχοῦν ὡς εἷς ἄνθρωπος θὰ ἀγωνισθῇ ὑπὲρ βωμῶν καὶ ἑστιῶν μέχρι τελικῆς νίκης»1.

Ὁ πρωθυπουργός καί δικτάτορας Ἰωάννης Μεταξᾶς στίς 5:00 π.μ. στό Ὑπουργικό Συμβούλιο πού εἶχε συγκαλέσει «ἐπῆρε ἀπὸ τὰ διατάγματα πρῶτον τὸ τῆς γενικῆς ἐπιστρατεύσεως καὶ εἶπε:
–Θέτω πρὸς ὑπογραφὴν τὰ διατάγματα ταῦτα καὶ ὑπογράφω πρῶτος.
Ἔκαμε τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ, ὑπέγραψε καὶ προσέθεσε:
–Ὁ Θεὸς σώζοι (=μακάρι νά σώζει) τὴν Ἑλλάδα»2.

Στήν Ἡμερησία Διαταγή τῆς 23ης Νοεμβρίου ὁ Ἀρχιστράτηγος Ἀλέξανδρος Παπάγος μέ τό ἴδιο πνεῦμα ἀπευθύνεται στούς στρατιῶτες του: «Στρατιῶται, ὁ Θεὸς εἶναι μαζί σας, ἡ πληγωμένη τῆς Τήνου εὐλογεῖ τὸν ἀγῶνα μας καὶ σᾶς ὁδηγεῖ, καὶ αὐτὴ θὰ σᾶς δώσῃ ὅλη τὴ δύναμι γιὰ νὰ συντρίψετε ὁριστικὰ καὶ τελικὰ τὸν ὕπουλο ἐχθρό…»3.

Β. Μαρτυρίες ἀπό τό μέτωπο

• στρατιωτικῶν ἱερέων:
  

«Τὸ Μέτωπον ἐδῶ ἐπάνω εἶναι ἡ ἄνοιξις τοῦ θρησκευτικοῦ συναισθήματος. Πάντων ἀξιωματικῶν καὶ ὁπλιτῶν αἱ καρδίαι εἶναι ἐστραμμέναι πρὸς τὸν Κύριον. Ἄπιστοι δὲν ὑπάρχουν. Θρησκευτικῶς ἀδιάφοροι οὔτε. Ἂς ἔχῃ δόξαν ὁ Κύριος, ὅστις δωρίζει εἰς ἡμᾶς καὶ τὰς περιφανεῖς νίκας»4.

Ἄλλοι ἱερεῖς γράφουν: «Ἐκεῖνο ποὺ μοῦ προξενεῖ βαθεῖαν συγκίνησιν καὶ μοῦ δίδει δυνάμεις ὥστε νὰ μὴ αἰσθάνωμαι τὴν παραμικρὰν κόπωσιν εἰς τὴν ἐκτέλεσιν τῶν καθηκόντων μου, εἶναι ὁ πόθος τῶν ἀξιωματικῶν καὶ τῶν ὁπλιτῶν νὰ παρακολουθήσουν τὴν θείαν Λειτουργίαν καὶ νὰ κοινωνήσουν τῶν ἀχράντων Μυστηρίων… Πολλοὶ ἦσαν ἐκ τῶν ἀξιωματικῶν, ἀνωτέρων καὶ κατωτέρων, ποὺ ἄφηναν δάκρυα νὰ κυλοῦν εἰς τὰ μάτια των ἀπὸ συγκίνησιν κατὰ τὴν τέλεσιν τῆς θείας Λειτουργίας… Ἀλλ᾿ ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον μετέδωκεν ἐξαιρετικὴν συγκίνησιν ἀπὸ τὴν ἱεροτελεστίαν ἦτο ἡ προσέλευσις τῶν
περισσοτέρων ἀξιωματικῶν καὶ ὅλων τῶν στρατιωτῶν εἰς τὴν μετάληψιν… μετὰ προετοιμασίαν δι᾿ ἐξομολογήσεως καὶ νηστείας, πολλοὶ τῶν ὁποίων εἶχον 5 καὶ 10 καὶ 20 ἔτη νὰ προσέλθουν. Ἰδοὺ αἱ μεγάλαι ὠφέλειαι αἱ προελθοῦσαι ἀπὸ τὴν πολεμικὴν δοκιμασίαν τὴν ὁποίαν ἐπέτρεψε ὁ Θεός…».

«Ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι κατὰ τὸν καιρὸν τῆς εἰρήνης δὲν ἐπατοῦσαν ποτὲ εἰς τὴν ἐκκλησίαν καὶ ἔμεναν ψυχροὶ καὶ ἀδιάφοροι πρὸ τῆς κλήσεως τοῦ Θεοῦ διὰ τοῦ κηρύγματος, ἐδῶ φαίνονται ὅλως διαφορετικοί… μοὶ ἔκαμεν ἐντύπωσιν ὅτι οἱ ὁπλῖται παρηκολούθησαν προθύμως σειρὰν κηρυγμάτων, καὶ τὸ σπουδαιότερον ὅτι προσήρχοντο ἀθρόοι εἰς τὴν ἱερὰν Ἐξομολόγησιν ἐντὸς παγεροῦ χώρου, ἀπὸ πρωΐας μέχρι βαθείας νυκτός, ἐξομολόγησιν δὲ εἰλικρινῆ».

«Ἀπὸ τοῦ μεγαλυτέρου ἀξιωματικοῦ ἕως τοῦ μικροτέρου στρατιώτου ζῶμεν ὑπὸ τὸ κράτος ζωηρᾶς χριστιανικῆς πίστεως… Ὅλοι ἐξωμολογήθησαν καὶ ὅλοι ἐκοινώνησαν. Τώρα κανεὶς δὲν κουράζεται, ὅταν τρέχῃ νὰ ἀκούσῃ τὴν θείαν Λειτουργίαν, καίτοι γίνεται τὴν νύκτα εἰς τὰς χαράδρας… Τὸν πόλεμον αὐτὸν οἱ ἐδῶ στρατιῶται τὸν ὀνομάζουν εὐλογίαν Θεοῦ»
ἀξιωματικῶν καί ὁπλιτῶν. Εἶναι ἀναρίθμητες οἱ προφορικές καί γραπτές εὐλαβεῖς ἀναφορές καί διηγήσεις θαυμαστῶν γεγονότων ἀπό Ἕλληνες πολεμιστές. Παραθέτουμε ἐλάχιστες:
Ἀπό ἐπιστολή ἀνωτέρου ἀξιωματικοῦ: «Ἀναπέμπονται ὑφ᾿ ἁπάντων… ἱκετήριοι προσευχαὶ πρὸ πάσης μάχης καὶ εὐχαριστήριοι ὕμνοι μετὰ πᾶσαν νίκην…
Ἐπορευόμεθα κάπου εἰς τὸ Μέτωπον… Δίδω τὸ σύνθημα… καὶ ἠρχίσαμεν νὰ ψάλλωμεν τὸν Ἀκάθιστον Ὕμνον. Ὁλόκληρος ἡ φάλαγξ ἐζωογονήθη ἀμέσως καὶ ὁ ὕμνος πρὸς τὴν Ὑπέρμαχον Στρατηγὸν ἀντήχησεν ἐν μέσῳ τῆς νυκτός, μὲ φωνὰς παλλομένας ἀπὸ ἱερὸν ἐνθουσιασμὸν καὶ συγκίνησιν. Εἶναι ὅλως ἐξαιρετικὸς ὁ πρὸς τὴν Θεοτόκον ὑφ᾿ ἁπάντων ἀπονεμόμενος σεβασμός. Ἡ φράσις: “Μᾶς βοηθεῖ ἡ πληγωμένη Παναγία μας” μυριάκις ἔχει λεχθῆ μέχρι σήμερον, καὶ εἰς τὰς ψυχάς μας ἐμφωλεύει ἀκράδαντος ἡ πεποίθησις ὅτι ὁ ἱερόσυλος ἐχθρὸς συντρίβεται καὶ θὰ συντριβῇ τελικῶς, χάρις εἰς τὴν βοήθειαν τῆς Μεγαλόχαρης περισσότερον παρὰ εἰς τὴν ἰδικήν μας ὁρμητικότητα καὶ αὐτοθυσίαν…»6.

• Ἄλλες: «Γιὰ κρύο καὶ κακουχίες μὴ φοβᾶσθε… νὰ μὴ στενοχωριέσθε. Ἄλλως τε, γιὰ ὅλα τὰ Ἑλληνόπουλα τοῦ μετώπου φροντίζει ἡ Μεγαλόχαρη…».
  

«Εὐτυχῶς ἡ χειροβομβίδα δὲν ἔσκασε, καὶ ὁ λυτρωμένος πιὰ συνάδελφός μας ἔχει τάξει μιά λαμπάδα σὰν τὸ μπόι του στὴν Παναγία τῆς Τήνου, τὴν ὁποία ἔχουμε ὅλοι γιὰ προστάτιδά μας».
«Ἀδελφούλα μου, νικοῦμε παντοῦ! Ἡ Παναγία ὁλοζώντανη μᾶς ἀκολουθεῖ… Παρακαλεῖτε καὶ σεῖς ὅσο μπορεῖτε γιὰ τὴ σύντομη τελικὴ νίκη!».
Ἀπό ἐπιστολή στρατιώτη πρός τή σύζυγό του: «Δὲν θέλω νὰ μοῦ στείλῃς φανέλλες καὶ κάλτσες.
Προτιμῶ νὰ μοῦ φτιάξῃς καὶ νὰ μοῦ στείλῃς μιὰ σημαία. Στὸ μέσον της θὰ βάλῃς τὸν Ντῖνο νὰ μοῦ ζωγραφίσῃ μιὰ Παναγία τῆς Τήνου. Θέλω νὰ τὴν χαρίσω στὸ λόχο μου. Θὰ παραξενεύεσαι, γιατὶ δὲν μὲ ἤξερες γιὰ θρῆσκο, ἀλλὰ ἀπ᾿ ὅσα βλέπουν τὰ μάτια μου, πιστεύω καὶ ἐγὼ ὅτι μία θεϊκὴ δύναμις συντροφεύει τὸ στρατό μας. Ἄλλως τε, πῶς μποροῦσα νὰ μείνω μόνος ἐγὼ ἀσυγκίνητος μέσα στὸ κῦμα τῆς πίστεως ποὺ ἔχει ὅλος ὁ στρατός μας πρὸς τὴν Παναγία τῆς Τήνου;»7.

Ὁ Ε. Μπάστας ὑπῆρξε αὐτόπτης μάρτυρας τοῦ ἑξῆς περιστατικοῦ: Στό στρατόπεδο τῆς Βεροίας τό Νοέμβριο τοῦ 1940 γνώρισε ἕνα στρατιωτικό πρώην κατάδικο, πού τοῦ εἶχε ἐπιτραπεῖ νά πολεμήσει.
Ἦταν χαρτοπαίκτης καί ναρκομανής. Κάποια νύχτα πάνω στό παιχνίδι κάποιος συμπαίκτης του βλαστήμησε τήν Παναγία. Τότε ἐκεῖνος πέταξε τά χαρτιά, σηκώθηκε ὄρθιος καί χαστούκισε τόν βλάστημο:
–Ρέ, τήν Παναγία μας βλαστήμησες; Τήν Παναγία μας πού τόσο μᾶς προστατεύει; Τήν Παναγία μας πού μᾶς δίνει τή νίκη8;

Γ. Μαρτυρίες ἀπό τά μετόπισθεν
Ὅλοι ἔχουμε ἀκούσει προφορικές μαρτυρίες ὅτι οἱ ναοί τότε κατακλύζονταν ἀπό πλήθη ἀνδρῶν, γυναικῶν καί παιδιῶν γιά νά ψάλουν τήν Παράκληση στήν Παναγία.
Τυπώθηκαν καί κυκλοφόρησαν εὐρέως εὐχετήριες κάρτες καί ἀφίσες μέ τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας νά προστατεύει τούς στρατιῶτες μας9.
Ἀπό ἐπιστολές Ἑλληνίδων πρός τούς στρατευμένους δικούς τους:
«Ὁ Σταβρόσμας καὶ ἡ προσεφχί μας ἡνε διὰ τὴν Νίκη, ἡνε γιασὰς τὸ κανδίλι μου τὸ λιβάνι ὅπου λιβανίζο καὶ προσέφχομε. Κλέο καὶ λέω νὰ σᾶς σόση ὁ Θεός».
«…Στήν καρδιὰ τῆς μάννας δύο αἰσθήματα παλεύουν, τῆς Πατρίδος καὶ τῆς μάννας, ἀλλά, παιδί μου, ὁμολογῶ ὅτι πρῶτα ἀνήκεις εἰς τὴν Πατρίδα σου καὶ ὕστερα εἰς ἐμὲ καὶ γενηθήτω τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου…».
«Βαφτίσαμε τὸ παιδάκι μας καὶ τοῦ δώσαμε τὸ ὄνομα: Στράτος -Νικηφόρος».
«Κοιμᾶμαι, ξυπνῶ κι᾿ ὁ νοῦς μου εἶναι… στὸν πόλεμο. Κι᾿ ἡ προσευχή μου εἶναι πάντα νά νικήσουμε.
Ἔτσι ἀρχίζω κι᾿ ἔτσι τελειώνω μπροστά στό εἰκόνισμα τῆς Μεγαλόχαρης»10.
«Ὁ κ. Τσοῦρνος, τῆς Ἑταιρίας Ἑλληνικοῦ Τύπου, εἶχε προτείνει νὰ ἀποσταλῇ ἡ εἰκὼν τῆς Παναγίας τῆς Τήνου εἰς τὸ μέτωπον… Διότι τὰ ὅπλα τὰ ἑλληνικὰ ἀντιμετωπίζουν τὴν συνέχειαν τῆς ἐπιθέσεως ἡ ὁποία ἤρχισεν ἐναντίον τῆς Παναγίας τὴν 15ην Αὐγούστου εἰς τὴν Τῆνον. Κάποιος ἄλλος εἶχε διατυπώσει ἄλλην ἰδέαν: Νὰ γίνουν ὁμοιότυπα τῆς εἰκόνος τῆς Τήνου ἐν σμικρῷ καὶ νὰ σταλοῦν εἰς ὅλους τοὺς στρατιώτας μας, μὲ χαραγμένην μάλιστα τὴν ἡμερομηνίαν 15 Αὐγούστου 1940… Ἡ ἐθνικὴ ὀργάνωσις νεολαίας συγχωνεύει ἤδη κατὰ τρόπον ἐπιτυχῆ τὰς δύο ἰδέας: Ἡτοίμασε εἰκονίτσεςφυλακτά, πιστὰ ὁμοιώματα τῆς Παναγίας τῆς Τήνου. Τὰ μετέφερεν εἰς τὴν Τῆνον διὰ νὰ εὐλογηθοῦν, καὶ θὰ τὰ στείλῃ εἰς τοὺς στρατιώτας τοῦ μετώπου. Πράγματι δὲν ὑπάρχει καλύτερον φυλακτὸ καὶ ἱερώτερον ἐνθύμιον ἀπὸ αὐτὸ διὰ τοὺς στρατιώτας μας…»11.
Τηλεγράφημα τῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Ἱδρύματος τῆς Εὐαγγελίστριας στήν Τῆνο πρός τόν πρωθυπουργό Ἰω.
Μεταξᾶ: «Σήμερον τὴν ἕκτην Δεκεμβρίου καὶ περὶ ὥραν 3 μ.μ. ὁ λαὸς τῆς πόλεως καὶ τῆς νήσου Τήνου, μὲ ἐπικεφαλῆς τὸν ἱερὸν κλῆρον, προσῆλθεν πλήρως σὺν γυναιξὶ καὶ τέκνοις εἰς τὸν ἱερὸν ναὸν τῆς Εὐαγγελιστρίας καὶ ἐτέλεσε πάνδημον δέησιν ὑπὲρ κατισχύσεως τῶν Ἑλληνικῶν ὅπλων εἰς τὸν ἀναληφθέντα ἱερὸν ἀγῶνα… Ὁ πρόεδρος τῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ ἱεροῦ ἱδρύματος Εὐαγγελιστρίας… ἀνέγνωσεν εἰς ἐπήκοον τοῦ συνηγμένου λαοῦ… ψήφισμα τῆς Διοικούσης Ἐπιτροπῆς τοῦ ἱδρύματος τούτου, ὅπερ ἐγένετο δεκτὸν μὲ ἐπευφημίας καὶ συγκινητικὰς ἐκδηλώσεις καὶ διὰ τοῦ ὁποίου ἐκχωρεῖ, μεταβιβάζει καὶ θέτει εἰς τὴν διάθεσιν τῆς Ὑμετέρας Ἐξοχότητος (=Ἰω. Μεταξᾶ)… ὅλα τὰ ἐν τῷ ἱερῷ ἱδρύματι τῆς Εὐαγγελιστρίας ὑπάρχοντα ἀναθήματα καὶ τιμαλφῆ ἀντικείμενα καὶ κοσμήματα παντὸς εἴδους… πρὸς ἐνίσχυσιν τοῦ ἐθνικοῦ μας ἀγῶνος».
Μερικές μέρες ἀργότερα οἱ ἐφημερίδες ἀνακοινώνουν ὅτι ὁ Διοικητής τῆς Τραπέζης Ἑλλάδος ἐπιστρέφει τά ἀφιερώματα τῆς Τήνου στό ναό καί τά ἀφιερώνει ἐκ νέου. Τό πόσο τῆς ἀξίας τους, 5.000.000 δρχ., θά τό δώσει ἡ Τράπεζα στήν Κυβέρνηση γιά τόν Ἀγώνα12!

Δ. Μαρτυρία ξένου ἀνταποκριτῆ
«…Δυό λόγια γιά τήν ἐπίδραση τῆς θρησκείας σ᾿ αὐτό τόν πόλεμο. Οἱ Ἕλληνες εἶναι λαός θρῆσκος.
Ἔχουν μιά ἰδιαίτερη εὐλάβεια γιά τήν Παναγία. Ἀπό τήν ἀρχή τοῦ ἀγῶνα ἀκούγαμε γιά περίεργα συμβάντα. Ἕνας σκοπός σέ ὑπηρεσία εἶδε μιά γυναῖκα καί τήν ἔδιωξε λέγοντάς της ὅτι δέν ἦταν τόπος αὐτός γιά μιά γυναῖκα. Ὅμως ἡ Παναγία (γιατί ἐκείνη ἦταν) ἀπάντησε πώς ἦταν ἐκεῖ ὁ τόπος της…»13.


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1 Πρός τήν Νίκην, τόμ. 1995, «Ἡ πίστη τῶν Ἑλλήνων στόν πόλεμο τοῦ 1940», σελ. 443.
2 Δ. Α. Κοκκίνου, Ἱστορία τῆς Νεωτέρας Ἑλλάδος, ἐκδ. «Μέλισσα», τόμ. Δ’, σελ. 1402. Στό: Ε. Χ. Μπάστα, Ἀναφορά στό 1940, ἐκδ. «Ὁ Σωτήρ», Ἀθῆναι 20064, σελ. 50.
3 Ε. Μπάστα, ὅ.π. 22.
4 Μεταπολεμικά, σελ. 37, ἐκδ. «Ζωή». Στό ΠτΝ, ὅ.π. 443.
5 Ε. Μπάστα, ὅ.π. 45-47. (Ἀντλεῖ ἀπό τό περ. Ζωή, τόμος 1941).
6 ὅ.π. 23.
7 Μαρτυρίες 40-41, σελ. 27, 28.
8 Ε. Μπάστα, ὅ.π. 21.
9 Μαρτυρίες 40-41, σελ. 26, 29, 276· 25, 27.
10 ὅ.π. 268.
11 Νέα Ἑλλὰς 22-12-1940· ὅ.π. 25.
12 Νέα Ἑλλὰς 8-12-1940 καί Ἡ Πρωΐα 11-12-1940· ὅ.π. 24.
13 Μαρτυρίες 40-41, σελ. 29.

Πηγή

«Τῇ ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ τὰ νικητήρια,

Ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια,

Ἀναγράφω σοι ἡ Πόλις σου Θεοτόκε.

Ἀλλ᾿ ὡς ἔχουσα τὸ κράτος ἀπροσμάχητον,

Ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον,

Ἵνα κράζω σοι· Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε».