ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ ΑΛΗΘΙΝΗ ΚΑΙ ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ ΨΕΥΤΙΚΗ (Ἃγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσανίνωφ)

ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ ΑΛΗΘΙΝΗ ΚΑΙ  ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ ΨΕΥΤΙΚΗ (Ἃγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσανίνωφ)

“Κανείς ας μη σας κατακρίνει, δείχνοντας δήθεν ταπεινοφροσύνη”, λέει ο άγιος απόστολος Παύλος. Αληθινή ταπεινοφροσύνη είναι η οικείωση του φρονήματος του Χριστού, “ο οποίος, αν και ήταν Θεός, …τα απαρνήθηκε όλα και πήρε μορφή δούλου, έγινε άνθρωπος, και όντας πραγματικός άνθρωπος, ταπεινώθηκε θεληματικά, υπακούοντας μέχρι θανάτου, και μάλιστα θανάτου σταυρικού”. Η αληθινή ταπεινοφροσύνη είναι η διάκριση, που αποτελεί δώρο Θεού, ενέργεια της θείας χάριτος στον νου και την καρδιά του ανθρώπου.

Υπάρχει και αυτόβουλη ταπεινοφροσύνη. Αυτή είναι εφεύρημα ψυχής φιλόδοξης, ψυχής πλανεμένης και αυταπατημένης, ψυχής που κολακεύει τον εαυτό της και ζητάει την κολακεία του κόσμου, ψυχής που ολοκληρωτκά προσηλώθηκε στις επίγειες επιτυχίες και απολαύσεις, ψυχής που λησμόνησε την αιωνιότητα και τον Θεό.

Η αυτόβουλη, η επινοημένη, η πλαστή ταπεινοφροσύνη είναι ένα σύνολο αναρίθμητων και ποικίλων τεχνασμάτων, με τα οποία η ανθρώπινη υπερηφάνεια προσπαθεί να υποκλέψει τη δόξα της ταπεινοφροσύνης από τον τυφλωμένο κόσμο, τον κόσμο που αγαπά τα δικά του, τον κόσμο που εγκωμιάζει το ελάττωμα, όταν αυτό καλύπτεται πίσω από το προσωπείο της αρετής, τον κόσμο που μισεί την αρετή, όταν αυτή παρουσιάζεται μπροστά του με τη θεία απλότητά της, με την αγία και σταθερή υποταγή στο Ευαγγέλιο.

Τίποτα δεν είναι τόσο ενάντιο στην ταπείνωση του Χριστού όσο η αυθαίρετη ταπεινοφροσύνη, που απορρίπτει τον ζυγό της υπακοής στον Κύριο και υπηρετεί τον σατανά, φορώντας τον μανδύα της υπηρεσίας του Θεού.

Αν κοιτάζουμε ακατάπαυστα την αμαρτωλότητά μας, αν προσπαθούμε να παρατηρούμε κάθε της όψη, δεν θα βρούμε μέσα μας καμιάν αρετή, ούτε την ταπεινοφροσύνη.

Η αληθινή ταπείνωση κρύβει την αληθινή αρετή, όπως μια σεμνή κόρη κρύβει την ομορφιά της μ’ ένα κάλυμμα, όπως τα “άγια των αγίων” κρύβονταν από τα μάτια των ανθρώπων με το καταπέτασμα.

Η αληθινή ταπεινοφροσύνη είναι ο χαρακτήρας του Ευαγγελίου, το ήθος του Ευαγγελίου, η λογική του Ευαγγελίου.

Η αληθινή ταπεινοφροσύνη είναι θεϊκό μυστήριο, μυστήριο ασύλληπτο από τον ανθρώπινο νου. Όντας ύψιστη σοφία, φαίνεται παράλογη στη σαρκική διάνοια.

Το θεϊκό μυστήριο της ταπεινώσεως το αποκαλύπτει ο Κύριος Ιησούς στους πιστούς μαθητές Του, σ’ εκείνους που κάθονται κοντά στα πόδια Του και ακούνε με προσοχή τα σωτήρια λόγια Του. Μα κι όταν αυτό αποκαλυφθεί, παραμένει κρυφό. Η ταπείνωση είναι ανεξήγητη με τα λόγια και τη γλώσσα της γης. Η ταπείνωση είναι απρόσιτη στον σαρκικό λογισμό. Προσιτή γίνεται μόνο στον πνευματικό λογισμό. Ωστόσο, κι όταν γίνεται προσιτή, ουσιαστικά παραμένει απρόσιτη.

Η ταπείνωση είναι ζωή ουράνια πάνω στη γη.

Η θαυμαστή και ευλογημένη θέα των μεγαλείων του Θεού και των αναρίθμητων ευεργεσιών Του προς τον άνθρωπο, η μακάρια γνώση του Λυτρωτή και η διακονία Του με αυτοθυσία, η αναγνώριση της καταστροφικής πτώσεως του ανθρωπίνου γένους – να τα αόρατα γνωρίσματα της ταπεινώσεως, να οι προθάλαμοι του πνευματικού αυτού ανακτόρου που έχτισε ο Θεάνθρωπος.

Η ταπείνωση δεν αισθάνεται ταπεινή. Απεναντίας, βλέποντας μέσα της υπερβολικό εγωισμό, ψάχνει επίμονα να βρει όλα τα κλαδιά του. Και όσο ψάχνει, τόσο διαπιστώνει ότι πρέπει ν’ αγωνιστεί για πολύ ακόμα.

Ο σημειοφόρος και πνευματοφόρος όσιος Μακάριος ο Αιγύπτιος, που επονομάστηκε από την Εκκλησία Μέγας για τις μεγάλες αρετές του, ιδαίτερα για τη βαθιά του ταπείνωση, λέει σε μιαν από τις υψηλές, τις άγιες, τις πνευματικές πραγματικά ομιλίες του ότι ακόμα κι ένας καθαρός, ακόμα κι ένας τέλειος, θα λέγαμε, άνθρωπος έχει μέσα του την τάση προς την έπαρση. Αυτός ο δούλος του Θεού όχι μόνο έφτασε ο ίδιος στην πιο υψηλή βαθμίδα της χριστιανικής τελειότητας, αλλά και γνώρισε στα χρόνια του, χρόνια πλήθους αγίων, τον πιο μεγάλο όσιο, τον Μέγα Αντώνιο. Βεβαίωσε, ωστόσο, ότι δεν γνώρισε κανέναν άνθρωπο που θα μπορούσε να ονομαστεί τέλειος μ’ όλη τη σημασία της λέξεως.

Η ψεύτικη ταπείνωση αισθάνεται ταπεινή. Και είναι αστείο, συνάμα και θλιβερό, να ευχαριστιέται μ’ αυτή την απατηλή και ψυχοφθόρα αίσθηση.

Ο σατανάς μεταμφιέζεται σε άγγελο φωτός. Οι απόστολοι του σατανά μεταμφιέζονται σε αποστόλους του Χριστού. Η διδασκαλία του σατανά παρουσιάζεται σαν διδασκαλία του Χριστού. Οι απατηλές και πλανερές καταστάσεις που προκαλούνται από τον σατανά, παρουσιάζονται σαν πνευματικές και ευλογημένες καταστάσεις που προέρχονται από τον Χριστό. Η υπερηφάνεια και η κενοδοξία που εμπνέονται από τον σατανά, δημιουργούν στον άνθρωπο την αυταπάτη ότι αποτελούν την ταπείνωση του Χριστού.

Αχ! Που κρύβονται από τους δύστυχους ονειροπόλους, που είναι αλήθεια ικανοποιημένοι με την κατάσταση της αυταπάτης τους και δεν σκέφτονται παρά την απόλαυση και την ευδαιμονία, που κρύβονται απ’ αυτούς τα λόγια του Σωτήρα, “Μακάριοι εσείς που τώρα κλαίτε…, μακάριοι εσείς που τώρα πεινάτε…, αλίμονο σ’ εσάς που τώρα είστε χορτάτοι…, αλίμονο σ’ εσάς που τώρα γελάτε”.

Κοίταξε με προσοχή, κοίταξε δίχως εμπάθεια την ψυχή σου, αγαπητέ μου αδελφέ! Δεν είναι προτιμότερη γι’ αυτήν η μετάνοια από την ηδονή; Δεν είναι προτιμότερο γι’ αυτήν το κλάμα πάνω στη γη, την κοιλάδα των θλίψεων την προορισμένη ακριβώς για τον θρήνο, από τις άκαιρες, τις απατηλές, τις άπρεπες, τις ολέθριες απολαύσεις;

Η μετάνοια και το πένθος για τις αμαρτίες σου αποτελούν προϋποθέσεις της αιώνιας μακαριότητάς σου – είναι γνωστό, είναι αναμφισβήτητο, είναι βεβαιωμένο από τον Κύριο. Βυθίσου σ’ αυτές τις άγιες καταστάσεις σταθερά και μόνιμα. Μη ζητάς τις απολαύσεις, μην ευφραίνεσαι μ’ αυτές, μην ικανοποιείσαι μ’ αυτές, μην εξαλείφεις μ’ αυτές την ευλογημένη πείνα και δίψα της δικαιοσύνης του Θεού, την ευλογημένη και σωτήρια λύπη της ψυχής σου για τη αμαρτωλότητά της.

Η πείνα και η δίψα της δικαιοσύνης του Θεού είναι οι μάρτυρες της συναισθήσεως της πνευματικής φτώχειας. Το πένθος είναι η έκφραση της ταπεινώσεως, είναι η φωνή της. Η απουσία του πένθους, η απουσία πνευματικής ζωής, ο χορτασμός και η απόλαυση φανερώνουν την υπερηφάνεια της καρδιάς.

Να φοβάσαι μην τυχόν, για την κούφια και απατηλή απόλαυση, κληρονομήσεις την αιώνια συμφορά, όπως προειδοποίησε ο Θεός, όσους χορταίνουν τώρα εκούσια, ενάντια στο θέλημά Του.

Η κενοδοξία και τα παιδιά της, δηλαδή οι ψεύτικες πνευματικές απολαύσεις, που ενεργούν μέσα στην ψυχή δίχως να διαποτίζονται με την μετάνοια, δημιουργούν ένα φάντασμα ταπεινώσεως. Αυτό το φάντασμα αντικαθιστά στην ψυχή την αληθινή ταπείνωση. Το φάντασμα της αλήθειας, το οποίο στο όνομά της εγκαταστάθηκε στο ναό της ψυχής, φράζει στην ίδια την αλήθεια όλες τις εισόδους του πνευματικού αυτού ναού.

Αλίμονό σου, ψυχή μου, θεόπλαστε ναέ της αλήθειας! Με το να δέχεσαι μέσα σου το φάντασμα της αλήθειας, με το να προσκυνάς το ψέμα αντί για την αλήθεια, γίνεσαι ειδωλολάτρισσα!

Στο ειδωλείο στάθηκε το είδωλο: η ψευδοταπείνωση. Η ψευδοταπείνωση είναι η πιο φρικτή μορφή υπερηφάνειας. Αν με τόση δυσκολία διώχνει ο άνθρωπος από μέσα του την υπερηφάνεια, όταν την αναγνωρίζει ως υπερηφάνεια, πως θα την διώξει όταν του φαίνεται σαν ταπείνωση;

Σ’ αυτό το ειδωλείο βρίσκεται το θλιβερό βδέλυγμα της ερημώσεως! Εκεί ψάλλονται ύμνοι που ευφραίνουν τον άδη. Εκεί οι λογισμοί και τα αισθήματα γεύονται τα απαγορευμένα ειδωλόθυτα και πίνουν κρασί ανακατεμένο με θανατηφόρο δηλητήριο. Εκεί κατοικούν είδωλα, ακάθαρτα δαιμόνια, γι’ αυτό όχι μόνο η θεία χάρη και τα πνευματικά χαρίσματα δεν πλησιάζουν, μα και καμιά αληθινή αρετή ή ευαγγελική εντολή.

Η ψεύτικη ταπείνωση τυφλώνει τόσο τον άνθρωπο, που τον κάνει όχι μόνο να πιστεύει και να υπαινίσσεται, όταν μιλά στους άλλους, πως είναι ταπεινός, αλλά και ανοιχτά να το λέει και δυνατά να το κυρήσσει. Σκληρά μας εμπαίζει το ψέμα, όταν εμείς, απατημένοι απ’ αυτό, το παίρνουμε για αλήθεια.

Η μακάρια ταπείνωση είναι αόρατη, όπως αόρατος είναι και ο χορηγός της Θεός. Είναι σκεπασμένη με τη σιωπή, την απλότητα, την ειλικρίνεια, τη φυσικότητα, την ελευθερία.

Η ψεύτικη ταπείνωση συνοδεύεται πάντοτε από την προσποίηση και την εξωστρέφεια, με την οποία αυτοδιαφημίζεται. Η ψεύτικη ταπείνωση αγαπά τους θεατρινισμούς, μ’ αυτούς απατά και αυταπατάται.

Η ταπείνωση του Χριστού είναι ντυμένη με χιτώνα άρραφο, με το πιο απλό ένδυμα. Μ’ αυτό το ένδυμα δεν αναγνωρίζεται και δεν γίνεται αντιληπτή από τους ανθρώπους.

Η ταπείνωση είναι άγιος καρδιακός θησαυρός, είναι ανώνυμη καρδιακή ιδιότητα, είναι θεία συνήθεια, που γεννιέται ανεπαίσθητα στην ψυχή από την τήρηση των ευαγγελικών εντολών.

Η αρετή της ταπεινοφροσύνης ενεργεί όπως το πάθος της φιλαργυρίας. Όσο συγκεντρώνει φθαρτούς θησαυρούς ο φιλάργυρος, τόσο κυριεύεται από την απληστία, όσο πιο πλούσιος γίνεται, τόσο πιο φτωχός αισθάνεται. Το ίδιο συμβαίνει και με τον ταπεινό άνθρωπο: Όσο περισσότερο πλουτίζει σε αρετές και θεία χαρίσματα, τόσο πιο φτωχός πνευματικά, τόσο πιο τιποτένιος αισθάνεται. Είναι φυσικό. Ο άνθρωπος που δεν έχει γευθεί το ύψιστο ουράνιο καλό, θεωρεί πολύτιμα τα δικά του καλά, τα μολυσμένα από την αμαρτία. Ο άνθρωπος που έχει γευθεί το αγιοπνευματικό, το θείο καλό, βλέπει πως δεν έχουν καμίαν αξία τα δικά του καλά, που είναι συνενωμένα με το κακό.

Πολύτιμο είναι για τον ζητιάνο το σακί με τα χάλκινα νομίσματα, που μάζεψε με πολύ κόπο έπειτα από πολλά χρόνια. Όταν, όμως, ένας πλούσιος του προσφέρει θησαυρό αμύθητο από χρυσά νομίσματα, το σακί με τα χάλκινα νομίσματα το πετά περιφρονητικά σαν περιττό βάρος.

Ο δίκαιος και πολύπαθος Ιώβ, μετά την παροιμιώδη υπομονή που έδειξε στις φοβερές του δοκιμασίες, αξιώθηκε να δει τον Θεό. “Πρωτύτερα Σε γνώριζα μονάχα απ’ όσα είχα ακουστά για Σένα, μα τώρα Σε είδα με τα μάτια μου”, Του είπε σε μιαν ωραία προσευχή του. Και ποιος ήταν ο καρπός της θεοπτίας στην ψυχή του δικαίου; Η ταπείνωση: “Γι’ αυτό περιφρόνησα τον εαυτό μου, έλιωσα (από καρδιακή συντριβή), αισθάνομαι σαν χώμα και στάχτη”.

Θέλεις ν’ αποκτήσεις ταπείνωση; Τήρησε τις ευαγγελικές εντολές. Έτσι θα εγκατασταθεί στην καρδιά σου και θα ενωθεί μαζί της η αγία ταπείνωση, η ταπείνωση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.

Αρχή της ταπεινώσεως είναι η συναίσθηση της πνευματικής φτώχειας.Μέσα της είναι η ειρήνη του Χριστού. Τέλος και τελείωσή της είναι η αγάπη προς τον Χριστό.

Η ταπείνωση ποτέ δεν οργίζεται, ποτέ δεν ζητάει την επιδοκιμασία των ανθρώπων, ποτέ δεν παραδίνεται στην θλίψη, ποτέ και τίποτα δεν φοβάται.

Μπορεί, αλήθεια, να παραδοθεί στη θλίψη εκείνος που προκαταβολικά θεώρησε τον εαυτό του άξιο για κάθε θλίψη; Μπορεί, αλήθεια, να φοβηθεί τις συμφορές εκείνος που προκαταβολικά αυτοκαταδικάστηκε σε συμφορές, εκείνος που βλέπει τις συμφορές σαν μέσο σωτηρίας;

Οι δούλοι του Θεού αγαπούν τα λόγια του συνετού ληστή, που ήταν σταυρωμένος κοντά στον Κύριο, και τα επαναλαμβάνουν στις θλίψεις τους: “Τιμωρούμαστε δίκαια γι’ αυτά που κάναμε… Θυμήσου μας, Κύριε, στη βασιλεία Σου”. Κάθε θλίψη την αντιμετωπίζουν με τη συναίσθηση πως είναι άξιοι γι’ αυτήν.

Η ουράνια ειρήνη έρχεται στις καρδιές τους χάρη στα ταπεινά τους λόγια και αισθήματα. Αυτή η ειρήνη προσφέρει το ποτήρι της παρηγοριάς και στον άρρωστο και στον φυλακισμένο και στον κατατρεγμένο από τους ανθρώπους και στον πληγωμένο από τους δαίμονες.

Το ποτήρι της παρηγοριάς προσφέρεται με τα χέρια της ταπεινώσεως και σ’ εκείνον που είναι καρφωμένος σε σταυρό. Ο κόσμος μπορεί να του προσφέρει μόνο “ξύδι ανακατεμένο με χολή”.

Ο ταπεινός είναι ανίκανος να αισθανθεί κακία και μίσος. Εχθρούς δεν έχει. Αν αδικηθεί από κάποιον άνθρωπο, αυτόν τον βλέπει σαν όργανο της δικαιοκρισίας ή της πρόνοιας του Θεού.

Ο ταπεινός παραδίνει ολοκληρωτκά τον εαυτό του στο θέλημα του Θεού. Ο ταπεινός ζει όχι αυτονομημένος αλλά μαζί με τον Θεό και εξαρτημένος από τον Θεό.

Ο ταπεινός δεν γνωρίζει την έπαρση, γι’ αυτό πάντοτε ζητάει τη βοήθεια του Θεού και αδιάλλειπτα προσεύχεται.

Το καρπερό κλαδί γέρνει προς την γη, λυγίζοντας κάτω από το βάρος των πολλών καρπών του. Το άκαρπο κλαδί υψώνεται προς τα πάνω, αυξάνοντας τα άκαρπα βλαστάρια του.

Ψυχή πλούσια σε ευαγγελικές αρετές, βυθίζεται όλο και πιο πολύ στην ταπείνωση. Στα βάθη αυτής της νοητής θάλασσας βρίσκει πολύτιμα μαργαριτάρια, τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος.

Η υπερηφάνεια είναι πιστό γνώρισμα ανθρώπου κούφιου, γνώρισμα δούλου των παθών, γνώρισμα ψυχής στη οποία η διδασκαλία του Χριστού δεν βρήκε πρόσβαση.

Μην κρίνεις τους ανθρώπους από την εξωτερική τους εμφάνιση. Μη βγάζεις επιπόλαια συμπεράσματα για την υπερηφάνεια ή την ταπείνωσή τους. “Μην κρίνετε επιφανειακά”, μας συμβουλεύει ο Κύριος, “να κρίνετε με τα σωστά κριτήρια”. “Από τους καρπούς τους θα καταλάβετε“, δηλαδή από τη διαγωγή τους, από τις πράξεις τους και από τις συνέπειες των πράξεών τους.

“Ξέρω την υπερηφάνεια σου και την κακία της καρδιάς σου”, έλεγε στον Δαβίδ ο πλησίον του. Αλλά ο Θεός έδωσε διαφορετική μαρτυρία για τον προφήτη: “Βρήκα τον δούλο μου τον Δαβίδ και με το άγιό μου λάδι τον έχρισα βασιλιά”. “Ο Θεός δεν βλέπει, όπως βλέπουν οι άνθρωποι. Οι άνθρωποι βλέπουν το πρόσωπο, ο Θεός βλέπει την καρδιά“.

Οι επιπόλαιοι κριτές συχνά θεωρούν ταπεινό έναν υποκριτή και τιποτένιο, που επιδιώκει να αρέσει στους ανθρώπους. Αυτός, όμως, στην πραγματικότητα δεν είναι παρά μια άβυσσος κενοδοξίας. Απεναντίας, υπερήφανο θεωρούν εκείνον που δεν αποζητάει επαίνους ή αναγνώριση από τους ανθρώπους και γι’ αυτό δεν σέρνεται δουλικά μπροστά τους. Αυτός είναι αληθινός υπηρέτης του Θεού. Έχοντας γνωρίσει τη θεϊκή δόξα, που αποκαλύπτεται μόνο στους ταπεινούς, οσφράνθηκε τη δυσοσμία της ανθρώπινης δόξας κι έφυγε μακριά της.

“Τι είναι πίστη;”, ρώτησαν έναν μεγάλο δούλο του Θεού. Κι εκείνος αποκρίθηκε: “Πίστη είναι το να ζει κανείς με ταπεινοφροσύνη και να έχει ευσπλαχνία”.

H ταπείνωση στηρίζει τις ελπίδες της στον Θεό. Δεν τις στηρίζει στον εαυτό της. Δεν τις στηρίζει στους ανθρώπους. Γι’ αυτό η συμπεριφορά της είναι απλή, ειλικρινής, σταθερή, μεγαλειώδης. Τέτοιας λογής συμπεριφορά οι άνθρωποι αυτού του κόσμου, όντας πνευματικά τυφλοί, την ονομάζουν υπερηφάνεια.

Η ταπείνωση δεν εκτιμά καθόλου τα επίγεια αγαθά. Μπροστά στα μάτια της μεγάλος είναι ο Θεός, μεγάλο είναι το Ευαγγέλιό Του. Εκεί είναι προσηλωμένη σταθερά. Την προσοχή της και τη ματιά της δεν την ελκύουν η φθορά και η ματαιότητα. Αυτή την αγία αδιαφορία της προς την φθορά και τη ματαιότητα οι εργάτες της φθοράς και της ματαιότητας την ονομάζουν υπερηφάνεια.

Υπάρχει προσκύνηση αγία, που γίνεται από ταπείνωση, από σεβασμό προς τον πλησίον, από σεβασμό προς την εικόνα του Θεού, από σεβασμό προς τον αδελφό του Χριστού. Και υπάρχει προσκύνηση ψυχοκτόνα, προσκύνηση υστερόβουλη, προσκύνηση ανθραπάρεσκη και συνάμα μισάνθρωπη, προσκύνηση θεομίσητη. Είναι η προσκύνηση που ζήτησε ο σατανάς από τον Θεάνθρωπο με αντάλλαγμα όλα τα βασίλεια του κόσμου και τη λαμπρότητά τους.

Πόσοι δεν είναι και σήμερα εκείνοι που προσκυνούν, για ν’ αποκτήσουν επίγεια αγαθά και αξιώματα! Επαινούνται, μάλιστα, για την ταπείνωσή τους από τους ανθρώπους που δέχονται την προσκύνησή τους!

Προσεκτικά παρατήρησε όσους σε προσκυνούν. Το κάνουν, άραγε, από σεβασμό προς τον άνθρωπο; Το κάνουν από αγάπη και ταπείνωση; Ή μήπως η προσκύνησή τους αφενός ικανοποιεί τη δική σου υπερηφάνεια και αφετέρου αποβλέπει στο δικό τους πρόσκαιρο συμφέρον;

Μεγάλε της γης! Προσεκτικά παρατήρησε και συνετά συλλογίσου: Μπροστά σου σέρνονται η κενοδοξία, το ψέμα, η υποκρισία! Αυτοί που σε προσκυνούν, όταν πετύχουν τον σκοπό τους, θα σε χλευάσουν και με την πρώτη ευκαιρία θα σε προδώσουν. Τη γενναιοδωρία σου ποτέ μην τη δείχνεις στον κενόδοξο. Ο κενόδοξος όσο σκυφτός είναι μπροστά στους ανωτέρους του, τόσο θρασύς και απάνθρωπος είναι μπροστά στους κατωτέρους του. Πως θα καταλάβεις τον κενόδοξο; Από την ιδιαίτερη ικανότητα και επίδοσή του στην κολακεία, την ιδιοτελή εξυπηρετικότητα, το ψέμα και, γενικά, τη φαυλότητα και τη χαμέρπεια.

Ο Πιλάτος παρανόησε τη σιωπή του Χριστού, αποδίδοντάς την σε υπερηφάνεια. “Σ’ εμένα δεν μιλάς;”, Του είπε. “Δεν ξέρεις πως έχω εξουσία είτε να Σε σταυρώσω είτε να Σε αφήσω ελεύθερο;”. Ο Κύριος του εξήγησε ότι σώπαινε από υπακοή στο θέλημα του Θεού, όργανο του οποίου ήταν ο Πιλάτος, μολονότι νόμιζε ότι ενεργούσε με την ελεύθερη βούλησή του. Εξαιτίας της υπερηφάνειάς του ο ηγεμόνας ήταν ανίκανος να καταλάβει ότι μπροστά του στεκόταν η απόλυτη Ταπείνωση, ο σαρκωμένος Θεός.

Την ψυχή που πετά ψηλά, την ψυχή που ελπίζει στα ουράνια, την ψυχή που περιφρονεί τα φθαρτά αγαθά του κόσμου, την ψυχή που δεν γνωρίζει τη φτηνή δουλοπρέπεια και τη χαμέρπεια των ανθρώπων, εσφαλμένα την αποκαλείς υπερήφανη, επειδή δεν ικανοποιεί τις απαιτήσεις των παθών σου. Τίμησε. Αμάν, την ευλογημένη, τη θεάρεστη υπερηφάνεια του Μαρδοχαίου! Αυτό που θεωρείς υπερηφάνεια δεν είναι παρά η αγία ταπείνωση.

Η ταπείνωση είναι ευαγγελική διδασκαλία και ευαγγελική αρετή, είναι το μυστικό ένδυμα και η μυστική δύναμη του Χριστού. Ντυμένος την ταπείνωση ήρθε ανάμεσά μας ο Θεός. Όποιος από τους ανθρώπους ντυθεί την ταπείνωση, γίνεται όμοιος με τον Θεό.

‘Όποιος θέλει ας με ακολουθήσει”, είπε η παναγία Ταπείνωση, “ας απαρνηθεί τον εαυτό του, ας σηκώσει τον σταυρό του και ας με ακολουθεί”. Αλλιώς δεν είναι δυνατό να γίνει κανείς μαθητής και ακόλουθος Εκείνου που “ταπεινώθηκε θεληματικά, υπακούοντας μέχρι θανάτου, και μάλιστα θανάτου σταυρικού”, Εκείνου που κάθισε στα δεξιά του Θεού, Εκείνου που είναι ο νέος Αδάμ, ο ιδρυτής του αγίου γένους των εκλεκτών. Στον αριθμό των εκλεκτών συγκαταλέγονται όσοι πιστεύουν στον Χριστό. Η πίστη σ’ Αυτόν, όμως, προϋποθέτει την αγία ταπείνωση και επισφραγίζεται με την αγία αγάπη. Αμήν.

(ΑΓΙΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΜΠΡΙΑΝΤΣΑΝΙΝΩΦ, “ΑΣΚΗΤΙΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ Β΄”, ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ, ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ)

Πηγή: alopsis.gr

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑΣ ΤΟΥ π. ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΡΟΟΥΖ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΩΞΗ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑ

26 Φεβρουαρίου 1971

Υπουργό των Εσωτερικών

Κυβέρνηση της Ελλάδος

Σταδίου και Δραγατσανίου

Αθήνα, Ελλάδα

Εξοχότατε,

Ακούσαμε ότι ο Αρχιμανδρίτης Κυπριανός Κουτσούμπας έχει καθαιρεθεί στην τάξη των λαϊκών από την επίσημη Εκκλησία της Ελλάδος. Σας παρακαλούμε να χρησιμοποιήσετε την εξουσία σας για να προστατέψετε αυτόν και την Ιεροσύνη του ενάντια σε κάθε πράξη βίας από την επίσημη Εκκλησία της Κυβέρνησης.

Στην Αμερική γνωρίζουμε τον Αρχιμανδρίτη Κυπριανό Κουτσούμπα ως αξιοσέβαστο κληρικό της Δικαιοδοσίας των Παλαιοημερολογιτών, η Οποία είναι αναγνωρισμένη από την Ιερά Σύνοδο της Ρωσικής Εκκλησίας της Διασποράς και πολλούς Επισκόπους εκτός Ελλάδος. Εμείς, από κοινού με πολλούς Ορθοδόξους Χριστιανούς στην Αμερική, θέλουμε να πιστεύουμε ότι η Ελληνική Κυβέρνηση θα σεβαστεί τις ειλικρινείς θρησκευτικές πεποιθήσεις εκείνων των προσώπων στην Ελλάδα, οι οποίοι έχουν διαχωριστεί, για Κανονικούς λόγους και για λόγους συνειδήσεως, από την επίσημη Εκκλησία, και θα επιτρέψει στον πατέρα Κυπριανό να ασκεί ελεύθερα την Ορθόδοξη Πίστη του και να εξασκεί τα ιερατικά του καθήκοντα χωρίς παρέμβαση από την Κυβέρνηση.

Εάν, παρά τις ελπίδες μας, ο Αρχιμανδρίτης Κυπριανός υποβληθεί σε κάθε είδους βίας εκ μέρους της Εκκλησίας ή της Κυβερνήσεως, εμείς και πολλές χιλιάδες Ορθοδόξων Χριστιανών εκτός Ελλάδος μπορούμε να το θεωρήσουμε μόνο αυτό ως ΠΡΑΞΗ ΔΙΩΞΕΩΣ κατά της αληθινής Ορθοδόξου Εκκλησίας και των πιστών, για την οποία θα είμαστε υποχρεωμένοι να ενημερώσουνε τους αναγνώστες του περιοδικού μας.

Με σεβασμό

Σεραφείμ, Μοναχός

Γερμανός, Μοναχός

Εκδότες του περιοδικού "The Orthodox Word"

ΤΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΑΓΓΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ π. ALEXEY YOUNG: "LETTERS OF FATHER SERAPHIM"

Letter 072. 

February 26, 1971

The Minister of the Interior

Government of Greece

Stadiou and Dragatsaniou Sts.

Athens, Greece

Your Excellency:

We have heard that the Archimandrite Cyprian Koutsoumbas has been reduced to the lay state by the official Church of Greece. We beg you to use your authority to protect him and his priesthood against any act of violence from the official Church of the Government.

In America we know Archimandrite Cyprian Koutsoumbas as a highly respected priest of the Old Calendarist jurisdiction, which is recognized by the Holy Synod of the Russian Church Outside of Russia and many bishops outside of Greece. We, in common with many Orthodox Christians in America, wish to believe that the Greek Government will respect the sincere religious convictions of those in Greece who have separated for canonical reasons and for reasons of conscience from the official Church, and will allow Father Cyprian to freely practice his Orthodox faith and exercise his priesthood without interference from the Government.

If, despite our hope, Archimandrite Cyprian should be subjected to any kind of violence on the part of the Church or Government, we and many thousands of Orthodox Christians outside of Greece can only regard this as an ACT OF PERSECUTION against the true Orthodox Church and faithful, about which we would be obliged to inform the readers of our Magazine.

With respect Seraphim, Monk

Herman, Monk

Editors, The Orthodox Word

Πηγή: http://krufo-sxoleio.blogspot.gr/2016/10/blog-post_16.html

ΚΥΡΙΑΚΗ Β΄ ΛΟΥΚΑ 2016 (Ὁμιλία π.Εὐθυμίου Μπαρδάκα)

«ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΜΨΗ» (Τοῦ Μητροπολίτου Γ.Ο.Χ. Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας κ.Χρυσοστόμου)

«Ἀντίσταση καὶ Ἀνάκαμψη»

ΤΟΥ ΣΕΒΑΜΙΩΤΑΤΟΥ  ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ Γ.Ο.Χ. ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΒΟΙΩΤΙΑΣ

κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

 Ἀχαρναῖς: 29/09/2016.

             Τὸν τελευταῖο καιρὸ βιώνουμε στὴ χώρα μας μία πρωτόγνωρη εἰσβολὴ ξένων στοιχείων. Δεχόμαστε μία πρωτοφανῆ ἐπίθεση σὲ ζητήματα ἐθνικά, ποὺ στόχο ἔχουν τὴν ὁλοκληρωτικὴ ἀλλοίωση τῆς ταυτότητας καὶ τοῦ χαρακτήρα τοῦ ἔθνους μας.

            Δὲν πρόκειται γιὰ πολεμικὴ ἐπίθεση οὔτε γιὰ στρατιωτικὴ μάχη, ἀλλὰ γιὰ κάτι πολὺ πιὸ ἀποτελεσματικὸ γι’ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν σχεδιάσει καὶ δρομολογήσει τὸν ἀφανισμὸ τοῦ γένους τῶν Ἑλλήνων, ἀλλὰ καὶ οἱουδήποτε ἔθνους μὲ ἰδιαίτερη φυσιογνωμία, ἤθη, ἔθιμα, ἱστορία, πολιτισμὸ καὶ ἀσφαλῶς θρησκεία. 

    Γιὰ ποιὸ λόγο;

            Γιὰ τὸν ἴδιο λόγο ποὺ γίνονταν ἀνέκαθεν οἱ πόλεμοι. Πρωτίστως γιὰ λόγους ἰσχύος, κύρους καὶ ἐξουσίας. Δευτερευόντως γιὰ λόγους οἰκονομικούς.

             Στὶς ἡμέρες μας ἡ μορφὴ τοῦ πολέμου στὰ δυτικὰ καὶ πολιτισμένα κράτη ἔχει πάρει τὴ μορφὴ τοῦ πολιτικοῦ καὶ οἰκονομικοῦ πολέμου. Βεβαίως καὶ γίνονται ἀκόμη στρατιωτικὲς μάχες καὶ διενέξεις κυρίως μὲ τὴ γείτονα χώρα, γι’ αὐτὸ καὶ κατὰ καιροὺς πληροφορούμαστε ἀπὸ τὰ ΜΜΕ τὴν ἀπώλεια ἀξιωματικῶν του ἑλληνικοῦ στρατοῦ, κυρίως σὲ παραμεθόριες περιοχὲς (νησιά, Θράκη, κτλ). Ἐδῶ νὰ σημειώσουμε ὅτι πολλὰ περιστατικὰ δὲν γνωστοποιοῦνται στὸν κόσμο. 

            Ἀποτέλεσμα διεθνῶν συμφωνιῶν (Συνθῆκες Εἰρήνης, Σύσταση Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης, ΝΑΤΟ) ποὺ στόχο ἔχουν τὴν εἰρήνη, τὴν ἀλληλεγγύη καὶ τὴ συνεργασία ἀνάμεσα στὰ κράτη μέλη εἶναι ἡ ἀπαγόρευση πολεμικῶν συρράξεων τῆς μορφῆς τοῦ παρελθόντος μὲ θύματα ἀμάχους κτλ.

            Ἐπίσης ὅσον ἀφορᾶ στὴ χώρα μας, κοινὴ διεθνῶς διαπίστωση ἀπὸ τοὺς τελευταίους πολέμους εἶναι ὅτι αὐτὴ δύσκολα ὑποτάσσεται ἐξαιτίας τῶν χαρακτηριστικῶν ποὺ διαθέτουμε ὡς λαός, ὅπως αὐτὰ προαναφέρθηκαν.

  Οἱ διεθνεῖς ἐπιδιώξεις ὡστόσο, τὰ οἰκονομικὰ καὶ πολιτικὰ συμφέροντα, τὰ ὁποῖα στὶς μέρες μας εἶναι συγκεντρωμένα στὰ χέρια πολὺ συγκεκριμένων ὁμάδων ποὺ «ὁρίζουν» τὸ διεθνὲς περιβάλλον, ἀσφαλῶς καὶ ἐξακολουθοῦν νὰ ὑφίστανται καὶ μάλιστα νὰ ἱκανοποιοῦνται μὲ ἐξαιρετικὰ ἀπάνθρωπα μέσα.

             Γιὰ τὴν ἱκανοποίηση αὐτῶν τῶν συμφερόντων ἔχει δομηθεῖ ἕνας διεθνὴς μηχανισμὸς ποὺ ἐπιβάλλει τοὺς στόχους του, ἀκόμη καὶ ἐπεκτατικούς, μὲ τρόπους ἄλλους, ἐφόσον ἡ πολιτισμένη πλέον κοινωνία τῆς Δύσης (Συνθῆκες, Διεθνεῖς Ὀργανισμοὶ) ἐπιβάλλουν τὴν εἰρήνη στὰ κράτη μέλη. Νὰ σημειωθεῖ ἐδῶ ὅτι ἡ βιομηχανία τῶν ὅπλων εἶναι μία ἀπὸ τὶς πιὸ κερδοφόρες παγκοσμίως βιομηχανίες, ὡς ἐκ τούτου ἡ παραγωγὴ ὅπλων μαζικῶν καὶ εἰδικῶν δὲ θὰ πάψει ποτὲ στὴ Δύση. Ἀντίθετα, αὐτὴ καθεαυτὴ ἡ κερδοφορία ἀπὸ τὴ βιομηχανία τῶν ὅπλων εἶναι ποὺ σὲ μεγάλο βαθμὸ γεννᾶ τὴν ἀνάγκη γιὰ πολέμους (θὰ μιλήσουμε ἄλλη φορά).

            Χῶρες σὰν τὴ δική μας μὲ ἔντονο ἐθνικὸ φρόνιμα ἀποτελοῦν ἐμπόδιο στὶς ἐπιδιώξεις αὐτές. Ἐπιπλέον, ἡ γεωγραφικὴ καὶ γεωπολιτικὴ θέση τῆς χώρας μας ἐξυπηρετεῖ διεθνῆ συμφέροντα πολιτικὰ καὶ οἰκονομικά.

             Στὶς μέρες μας οἱ λαοὶ ποὺ συγκεντρώνουν τόσο στοιχεῖα ποὺ διαμορφώνουν μιὰ ἰδιαίτερη ταυτότητα, ὅσο καὶ πλεονεκτήματα ποὺ προκύπτουν ἀπὸ τὴ θέση, τὸ κλίμα, τὸ ὑπέδαφος καὶ ἄλλα γεωπολιτικῆς φύσεως χαρακτηριστικὰ εἶναι ἐλάχιστοι.

            Ἴσως ἡ σημαντικότερη χώρα, ἀνάμεσα στὶς ἐλάχιστες ποὺ διαθέτουν σήμερα ὅλα τὰ παραπάνω, εἶναι ἡ Ἑλλάδα.

            Ἐφόσον λοιπὸν στὶς μέρες μας δὲ δεχόμαστε -τουλάχιστον ἀπροκάλυπτα- πολεμικὲς ἐπιθέσεις, γενοκτονίες καὶ ἄλλα παρόμοια γιὰ τοὺς λόγους ποὺ προαναφέραμε, ἡ νέα γενιὰ τῶν στρατηγιστῶν διεθνῶς ἀναπτύσσει ἐξελιγμένες μεθόδους πολέμων καὶ γενοκτονιῶν, ἀναίμακτων, ἀθόρυβων καὶ σιωπηρῶν.

             Ἡ στρατηγικὴ καὶ ἡ μεθοδολογία γιὰ τὸν ἀφανισμὸ ἐθνῶν καὶ λαῶν μὲ ἱστορία, πολιτισμό, παράδοση καὶ πίστη εἶναι σήμερα «ἔξυπνη». Ἡ στρατηγικὴ αὐτὴ βασίζεται σὲ σχέδιο μακροπρόθεσμο, ποὺ ἑστιάζει στὴν καταστροφὴ τῆς ρίζας -μιὰ καὶ καλὴ- ἀπ’ ὅπου τρέφεται ἕνας λαὸς καὶ ἐπιβιώνει.

            Ἡ ἐπίτευξη αὐτοῦ του στόχου, τοῦ ἀφανισμοῦ δηλ. τῶν λαῶν ποὺ ἐμποδίζουν τὴν ἱκανοποίηση τῶν διεθνῶν συμφερόντων, ἁπλῶς καὶ μόνο ἐπειδὴ ὑπάρχουν, ἔχει ἀποφασιστεῖ ἐδῶ καὶ πολλὰ χρόνια. Ἡ ἐφαρμογὴ τοῦ σχεδίου ἔχει ἐπίσης ξεκινήσει πρὶν ἀρκετὸ καιρό. Ἀπ’ ὅταν ἔγινε πλέον σαφὲς στοὺς ἐπίδοξους κατακτητὲς ὅτι ἡ χώρα αὐτὴ ἀκόμη καὶ «ἀπὸ τὰ κόκαλα βγαλμένη» ἐπιβιώνει, ἔγινε στόχος μιᾶς συνεχοῦς ἐπίθεσης μὲ ὅπλα ἔμμεσα, στὰ ὁποῖα τὸ θάρρος,  ἡ γενναιότητα, ἀκόμη καὶ ἡ αὐτοθυσία τοῦ Ἕλληνα στρατιώτη -ποὺ μέχρι πρότινος ἀπαιτοῦνταν γιὰ τὴν αὐτοκυριαρχία καὶ τὴν ἐλευθερία ἑνὸς ἔθνους- δὲν ἔχουν πιὰ ἀπολύτως καμία ἀξία.

     Καὶ γιὰ νὰ γίνουν πιὸ κατανοητὰ ὅλα αὐτά.

     Τί εἶναι αὐτὸ τὸ ὁποῖο ἐπιδιώκεται στὶς μέρες μας;

            Ἐπιδιώκεται ἡ ὁλοκληρωτικὴ ὁμογενοποίηση τῶν λαῶν, ἡ συγκέντρωση τῆς ἐξουσίας σὲ λίγους, ἡ παντοδυναμία τῶν ἀγορῶν χωρὶς σύνορα. Ἡ διεθνὴς αὐτὴ τάση λέγεται Παγκοσμιοποίηση.

            Ὁ ὁρισμὸς τῆς Παγκοσμιοποίησης δὲν εἶναι ἕνας, διότι αὐτὴ ἐπιδέχεται πολλὲς ἑρμηνεῖες ἀνάλογα μὲ τὸν τομέα (πολιτική, οἰκονομική, πολιτισμικὴ κτλ). Αὐτὸ τὸ ὁποῖο κρατᾶμε εἶναι ὅτι ὡς «παγκοσμιοποίηση» ὁρίζεται ἡ κοινωνικὴ διαδικασία ποὺ ὁδηγεῖ τοὺς λαοὺς τῆς γῆς μὲ γρήγορους ρυθμοὺς σὲ μιὰ ὁλοκληρωτικὴ ὁμογενοποίηση. Ἕνας πολιτισμός, μὲ τὴ μορφὴ τῆς τεχνολογίας, τοῦ πλούτου, τῆς θρησκείας ἢ τῆς γλώσσας, ἐπιβάλλεται πάνω στὸν ἄλλο καὶ αὐτὴ ἡ ἐπιβολὴ σημαίνει τὸν ἀφανισμὸ τοῦ κατακτημένου. Σὲ μιὰ τέτοια κατάκτηση ἀποδίδεται στὸ παρελθὸν καὶ ὁ ἀφανισμὸς μεγάλων πολιτισμῶν. Σήμερα, ἡ Παγκοσμιοποίηση σημαίνει ἐπιπλέον ἀνάγκη μιᾶς νέας καθολικοῦ τύπου ἡγεμονίας στὸν κόσμο.

            Γιὰ τὴν πραγματοποίηση αὐτοῦ του στόχου ἀπαιτεῖται ἡ χαλάρωση τῶν δεσμῶν τῶν λαῶν μὲ τὴν ἱστορία, τὴ γλώσσα καὶ τὴν κουλτούρα τους. Ἀπαιτεῖται παράλληλα ἡ χαλάρωση τῶν συνόρων, ἡ δυνατότητα μετακίνησης πληθυσμῶν, ἡ δυνατότητα ἀνταλλαγῆς στοιχείων κουλτούρας μεταξὺ τῶν λαῶν, ἡ δημιουργία πολυπολιτισμικῶν κοινωνιῶν, σχολείων, πολυπολιτισμικῶν οἰκογενειῶν, ποὺ στὴν ἐξέλιξή τους θὰ δημιουργήσουν κοινωνίες ὁμοιογενεῖς, χωρὶς ἐθνικὸ χαρακτήρα, ἱστορία, ἰδιαιτερότητες πολιτιστικὲς καὶ πολιτισμικές.

            Σὲ μία πρόσφατη διάλεξη ποὺ ἀφοροῦσε στὴν Παιδεία στὴν Ἑλλάδα εἰπώθηκε κάτι πολὺ σωστό: «Σὲ ὅλο τὸν κόσμο μπορεῖ νὰ ἐπιτραπεῖ ἡ πολυπολισμικότητα, στὴν Ἑλλάδα ἀπαγορεύεται. Στὴ χώρα ποὺ γεννήθηκε ὁ πολιτισμός, γιὰ χάρη τῆς ἀνθρωπότητας, ἐπιβάλλεται αὐτὸς νὰ διατηρηθεῖ ἀναλλοίωτος».

     Ἀντίσταση λοιπὸν σὲ αὐτὰ τὰ σχέδια φέρουν βεβαίως λαοὶ μὲ ἔντονη ἰδιοσυγκρασία καὶ πολὺ συγκεκριμένα χαρακτηριστικὰ ποὺ δὲ μποροῦν νὰ προσαρμοστοῦν σὲ αὐτὰ τὰ δεδομένα, ἀφοῦ μιὰ τέτοια προσαρμογὴ σημαίνει ἀπώλεια τῆς ἐθνικῆς τους ταυτότητας καὶ κυριαρχίας.

             Γιὰ τὴν καταστολὴ αὐτῆς τῆς ἀντίστασης ξεκίνησε πρὶν πολλὰ χρόνια ἡ ἐφαρμογὴ τοῦ σχεδίου γιὰ τὴν ἀλλοίωση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καὶ θρησκείας. Τὰ δύο αὐτὰ στοιχεῖα ποὺ καθορίζουν τὴν ταυτότητα τοῦ Ἕλληνα εἶναι αὐτὰ ποὺ τὸν διαφοροποιοῦν, ἀλλὰ κι αὐτὰ ἀπὸ τὰ ὁποῖα ὁ ἑλληνικὸς λαὸς ἀντλεῖ δύναμη καὶ σθένος. Ἡ γλώσσα εἶναι τὰ ἑλληνικὰ γράμματα, ἡ ἱστορία, ὁ πολιτισμός, ἡ ἀρχαία Ἑλλάδα, ἡ φιλοσοφία, ἡ δημοκρατία, οἱ ἐπιστῆμες, εἶναι ὅλες οἱ θεμελιώδεις καὶ πανανθρώπινες ἀρχὲς καὶ ἀξίες ποὺ ἱστορικὰ ἔβρισκαν τὸν ὁρισμό τους στὴν ἑλληνικὴ γλώσσα.

            Ἡ ἑλληνικὴ ὅμως γλώσσα εἶναι καὶ ἡ γλώσσα τοῦ Εὐαγγελίου. Ἀλίμονο στὴν ἀνθρωπότητα ἂν ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα ἀλλοιωθεῖ καὶ ξεχαστεῖ. Ἡ Ὀρθόδοξη πίστη,  εἶναι αὐτή ποὺ διατηρεῖ  καὶ διδάσκει τὴ γλώσσα τοῦ Εὐαγγελίου. Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι αὐτὴ ποὺ κρατᾶ τοὺς θεσμοὺς ποὺ θεμελιώνουν τὴν «ἀνθρώπινη» κοινωνία, ἡ Ὀρθοδοξία κρατᾶ ἀκόμη ἀναλλοίωτο τὸ θεσμὸ τῆς κανονικῆς καὶ φυσιολογικῆς οἰκογένειας, τὶς ἀρχὲς τῆς κοινωνίας, τῆς ἀλληλεγγύης, τῆς βοήθειας, τῆς προσφορᾶς, τῆς συγχωρητικότητας καὶ τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν συνάνθρωπο, πρωτίστως ὅμως τὴν πίστη στὸν ἕναν καὶ μοναδικὸ Τριαδικὸ Θεό. Ἡ πίστη αὐτὴ εἶναι ποὺ ἐπανειλημμένα καὶ θαυματουργικὰ στήριξε τὸ ἑλληνικὸ ἔθνος καὶ τὸ ἔσωσε ἀπὸ δεινὰ καὶ καταστροφές.

            Ἡ πίστη αὐτή, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴ γλώσσα λοιπόν, εἶναι αὐτὰ ποὺ συνθέτουν τὴν ταυτότητα τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ.  Ἂν λοιπὸν ἀτονήσουν, αὐτὰ καὶ μόνον τὰ δύο στοιχεῖα στὸν χαρακτήρα τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, τότε αὐτὸς μὲ ταχύτατους ρυθμοὺς θὰ ὑποχωρήσει καὶ τελικὰ θὰ ἐνδώσει σὲ κάθε εἴδους ἐπιδιώξεις τῶν διεθνῶν συμφερόντων καὶ τελικὰ θὰ ἀφανιστεῖ.

    Στὸ σημεῖο αὐτὸ ἀκριβῶς βρισκόμαστε σήμερα.

 Ἐδῶ καὶ ἀρκετὰ χρόνια ἔχει ξεκινήσει ἡ ἐφαρμογὴ τοῦ σχεδίου γιὰ τὴν ἀλλοίωση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καὶ βέβαια τὴν ἀλλοίωση τῆς Ὀρθοδοξίας. Μὲ τὶς πρῶτες ξενόφερτες κυβερνήσεις, ἀμέσως μετὰ τὴ γερμανοϊταλικὴ κατοχὴ καὶ τοὺς ἐμφυλίους, ἄρχισε ἡ ἀργὴ ἀλλὰ σταθερὴ ἀλλοίωση τοῦ Ἑλληνορθόδοξου πολιτισμοῦ. Ξενομανίες, συμπλεγματικὲς συμπεριφορὲς καὶ ξενόφερτες κουλτοῦρες, ξενοτραφεῖς καὶ ἀπάτριδες κυβερνῶντες, καπήλευση τῶν πλεονεκτημάτων τῆς φτωχῆς καὶ ἐξαιρετικὰ πρόσφορης τότε χώρας, ἀλλαγὲς στὸ Ἑλληνικὸ Σύνταγμα, ἀφαίρεση τοῦ Σταυροῦ ἀπὸ τὸν κοντὸ τῆς ἑλληνικῆς σημαίας, νέο ἡμερολόγιο καὶ δυτικὲς ἐπιρροὲς στὴν Ἐκκλησία, ἀλλοίωση θεμελιωδῶν θεσμῶν τῆς κοινωνίας, πολιτικὸς γάμος, διάβρωση τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ συστήματος, κατάργηση τοῦ πολυτονικοῦ, περιορισμὸς τῆς διδασκαλίας τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν, ἀλλοίωση τοῦ περιεχομένου τῶν βιβλίων τῆς ἱστορίας, ἀφαίρεση τοῦ θρησκεύματος ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ ταυτότητα, ἐργασία τὴν Κυριακή, σύμφωνο συμβιώσεως, ἀνεξέλεγκτη μετακίνηση πρὸς τὴ δύση, ἀνεξέλεγκτη «πρόοδος» χωρὶς ἐθνικὴ στρατηγικὴ καὶ πρόγραμμα γιὰ τὴν ἐσωτερικὴ ἐνδυνάμωση τῆς χώρας, τὴ διασφάλιση διὰ παντὸς τῶν κεκτημένων τοῦ ἔθνους, τὴ σοβαρὴ καὶ βιώσιμη οἰκονομικά, κοινωνικὰ καὶ πολιτικὰ τοποθέτηση τῆς χώρας στὸν διεθνῆ χάρτη.

             Ἀπάτριδες καὶ ἀρνησίθρησκοι κυβερνῶντες λοιπόν, σαθρὸ πολιτικὸ σύστημα, ξένα συμφέροντα καὶ ἀφελὴς λαὸς μᾶς ἔφεραν στὸ σημεῖο ποὺ βρισκόμαστε σήμερα.

            Πῶς λοιπὸν σήμερα ἀξιώνουμε ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ δὲν πιστεύουν στὸν Θεό, δὲν ἐνδιαφέρονται γιὰ τὴν πατρίδα, γιὰ τὴν παιδεία, γιὰ τὴν οἰκογένεια, νὰ συμπεριφερθοῦν ὡς πατριῶτες;

            Καὶ γιὰ νὰ μὴ θεωρηθοῦμε κάτι τὸ ὁποῖο δὲν εἴμαστε, νὰ ξεκαθαρίσουμε ὅτι στὴ χώρα αὐτὴ ποὺ γεννήθηκαν ὁ πολιτισμός, οἱ ἐπιστῆμες καὶ τὰ γράμματα, γεννήθηκε καὶ ἡ ἐλευθερία τῆς πίστης. Ἡ ἐλευθερία τῆς βούλησης, τὸ ὕψιστο δῶρο τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν ἄνθρωπο, ἔγινε πράξη καὶ νόμος ἀπαράβατος γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα τὸ 313 μ.Χ. ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα τῆς Νέας Ρώμης, Ἅγιο Κωνσταντῖνο δηλ. τοῦ κράτους τῶν Ρωμιῶν. Ἡ ἐλευθερία τῆς πίστης εἶναι εὐλαβικὰ σεβαστὴ ἀπὸ τὸν ἑλληνικὸ λαό, ὁ ὁποῖος -στὴ συντριπτική του πλειοψηφία Ὀρθόδοξος- ἀξιώνει καὶ ἀπαιτεῖ νὰ γίνεται ἀντίστοιχα σεβαστὴ καὶ ἡ δική του πίστη ἀπὸ τοὺς ἄθεους ἢ ὅποιους ἄλλους κυβερνῶντες.

            Μπορεῖ ἄραγε αὐτοὶ ποὺ μάχονται τὸ ἔθνος, τὸ γένος (λέξεις ποὺ τείνουν νὰ καταργηθοῦν), αὐτοὶ ποὺ διαστρεβλώνουν τὴν ἱστορία τῶν προγόνων, τὴν ἀλήθεια, ποὺ δὲ σέβονται τὴν πίστη τῶν πολλῶν καὶ ἐντελῶς ἀντιδημοκρατικὰ ἀπαγορεύουν τὴν ἐκδήλωσή της, αὐτοὶ ποὺ μάχονται τὴν ἴδια τους τὴν ταυτότητα, μπορεῖ ἄραγε νὰ εἶναι πατριῶτες; Θυμίζουν μᾶλλον -οἱ δύστυχοι- νοσηρὲς περιπτώσεις ἀνθρώπων μὲ σοβαρὰ συμπλέγματα, ποὺ τὰ ἐσωτερικά τους κενά, τὸ πνεῦμα ἀργίας καὶ οἱ «βουλιμικές» τους κρίσεις τοὺς ἔχουν μετατρέψει σὲ αὐτοκαταστροφικὲς ὑπάρξεις.

            Ὁ σημερινὸς Ὑπουργὸς τῆς Παιδείας, γιὰ νὰ ὑπερασπιστεῖ τὴ θέση του, δήλωσε πρόσφατα ὅτι τὰ σχολεῖα μεγαλώνουν πολίτες καὶ ὄχι πιστούς.

     Ἐμεῖς θὰ ποῦμε ὅτι τὰ σχολεῖα μεγαλώνουνΑΝΘΡΩΠΟΥΣ.

             Πῶς ἀξιώνουμε νὰ προστατέψουν τὴν πατρίδα μας κι ἐμᾶς αὐτοὶ ποὺ δὲ διακατέχονται ἀπὸ τὰ στοιχεῖα αὐτὰ ποὺ χαρακτηρίζουν τὸν Ἕλληνα πατριώτη ἀλλὰ καὶ τὸν πολιτισμένο καὶ δίκαιο ἄνθρωπο; Τὴν πίστη, τὴν ἐλπίδα, τὴν ἀγάπη, τὴν ἀνθρωπιά.

Πῶς ἀξιώνουμε ἀπὸ ΜΗ πατριῶτες νὰ συμπεριφερθοῦν ὡς πατριῶτες;

Κι αὐτὸ εἶναι ἕνα γεγονὸς ποὺ συμβαίνει ἐδῶ καὶ πολλά, πολλὰ  χρόνια.

Δὲ διαθέτουν ἑλληνικὴ ψυχή, δὲ γνωρίζουν ἑλληνικὴ ἱστορία, δὲ βιώνουν τὴν ἑλληνικὴ παράδοση. Ἂν πάλι τὰ γνωρίζουν ὅλα αὐτὰ καὶ ἐξακολουθοῦν νὰ συμπεριφέρονται ὡς ΜΗ πατριῶτες, τότε ἀνήκουν στὴν ἄλλη κατηγορία, τὴν ὁποία ἀνέκαθεν ἡ ἑλληνικὴ κοινωνία ἀπέρριπτε, αὐτὴν τοῦ προδότη.

            Ποιὸ εἶναι λοιπὸν αὐτὸ τὸ κακὸ ποὺ δῆθεν ξαφνικὰ σήμερα ἀντιμετωπίζουμε; Τὸ πρόβλημα στὰ σχολεῖα; Τὸ γεγονὸς ὅτι δὲ θὰ διδάσκονται πλέον τὰ θρησκευτικὰ στὰ σχολεῖα;

            Αὐτοὶ οἱ ὁποῖοι σήμερα ἀποφασίζουν καὶ ψηφίζουν αὐτὰ τὰ μέτρα -οἱ σημερινοὶ κυβερνῶντες-  μεγάλωσαν, ἀνατράφηκαν καὶ γαλουχήθηκαν στὸ δικό μας ἑλληνικὸ περιβάλλον, στὰ δικά μας ἑλληνικὰ σχολεῖα. Εἶναι οἱ ἄνθρωποι ποὺ ἐμεῖς οἱ ἴδιοι τα τελευταῖα 40 χρόνια μεγαλώνουμε. Εἶναι αὐτοὶ ποὺ ἀνάγκασαν τον λαό νὰ ψηφίσει   ἄθεους χωρὶς νὰ ἔχει ἐναλλακτική, αὐτοὶ ποὺ ἐμεῖς σπουδάσαμε τὰ τελευταῖα χρόνια στὰ ἑλληνικὰ Πανεπιστήμια.

            Τί θέλω νὰ πῶ. Ἐπαναλαμβάνω: Ποιὸ εἶναι αὐτὸ τὸ κακὸ ποῦ δῆθεν ξαφνικὰ σήμερα ἀντιμετωπίζουμε; Τὸ πρόβλημα στὰ σχολεῖα; Τὸ γεγονὸς ὅτι δὲ θὰ διδάσκονται πλέον τὰ θρησκευτικὰ στὰ σχολεῖα;

            Τὰ θρησκευτικὰ ἔχουν πάψει ἐδῶ καὶ πολλὰ χρόνια νὰ διδάσκονται στὰ σχολεῖα.

            Τὰ τελευταῖα τουλάχιστον 30 χρόνια τα θρησκευτικὰ ἀποτελοῦν τὸ μάθημα «τῆς ὥρας τοῦ παιδιοῦ», ἕνα μάθημα ἀπαξιωμένο, ὑποτιμημένο, στὸ ὁποῖο ὅλοι οἱ μαθητὲς βαθμολογοῦνται μὲ ἄριστα καὶ τοῦ ὁποίου οἱ διδάσκοντες οὐδεὶς γνωρίζει ποῦ πιστεύουν.  Δάσκαλοι "Θεολόγοι" ἀδιάφοροι γιὰ τὸν Θεὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο ποὺ διδάσκουν "Θεολογία" γιατί σὲ αὐτὴ τὴ Σχολὴ κατάφεραν κατά λάθος νὰ μποῦν καὶ νὰ σπουδάσουν ἢ δάσκαλοι ἐπηρεασμένοι ἀπὸ τὴ δυτικοκρατούμενη κρατικὴ Ἐκκλησία, συχνὰ πλανεμένοι ποὺ περνᾶνε στὰ παιδιὰ σειρὰ ἀπὸ λάθος μηνύματα κ.α.  Έξαίρεση ἀσφαλῶς ἀποτελεῖ ἢ ὕπαρξη συνειδητῶν ἰδεολόγωνΘεολόγων δασκάλων καὶ καθηγητῶν οἳ ὁποῖοι ἀγωνίζονται νὰδιδάξουν Χριστὸ ἀξίες καὶ ἀρχὲς.

             Τὰ θρησκευτικὰ ἔχουν πάψει νὰ διδάσκονται ὅπως πρέπει ἐδῶ καὶ πολλὰ χρόνια στὰ σχολεῖα, ἐνῶ παράλληλα ἡ σταδιακὴ ὑποβάθμιση τοῦ μαθήματος τὸ ἔχει κατὰ κάποιον τρόπο γελοιοποιήσει, ἐνῶ ἔχει σὲ βάθος ἐπηρεάσει τὴν ἔννοια τῆς Θεολογίας ὡς ἐπιστήμης ἀλλὰ καὶ τῆς ἴδιας τῆς πίστης στὸ Θεό.

            Καὶ δὲν εἶναι μόνον τὰ θρησκευτικά. Μαθήματα ὅπως ἡ ἱστορία, τὰ νέα ἑλληνικά, ἡ ἀνθρωπολογία κ.α. -ὄχι στὸ σύνολό τους ἀλλὰ σὲ σημεῖα- σὲ συνδυασμὸ μὲ ἡμιμαθεῖς ἢ ἀδιάφορους δασκάλους, καθόλου δὲν προασπίζονται τὴν ἀλήθεια. Πόσες φορὲς ἐμεῖς οἱ ἴδιοι, οἱ συνομήλικοι μὲ αὐτοὺς ποὺ σήμερα κυβερνοῦν τὴ χώρα, δὲν κληθήκαμε νὰ ὑπερασπιστοῦμε μέσα στὴν τάξη -καὶ στὸ Δημοτικὸ καὶ στὸ Γυμνάσιο- τὰ ὅσα ἀπὸ τὸ σπίτι μας γνωρίσαμε; Πόσες φορὲς δὲν παπαγαλίσαμε πληροφορίες εἴτε περιττὲς εἴτε λανθασμένες, γιὰ νὰ πάρουμε καλὸ βαθμὸ ἢ γιὰ νὰ μποῦμε στὸ Πανεπιστήμιο; Πόσες φορὲς στὸ ἴδιο το Πανεπιστήμιο δὲν ὀργιστήκαμε μὲ τὴ θέση τοῦ ἀπάτριδα καὶ ἄθεου Καθηγητῆ, ποὺ στὰ χρόνια μας ἀποτελοῦσε καὶ τὴν πλειοψηφία τῶν ἀκαδημαϊκῶν;

            Ἀτελείωτη εἶναι ἡ λίστα τῶν ὅσων ἔμμεσα ἢ ἄμεσα, ἐσκεμμένα ἢ λαθεμένα διδασκόμαστε στὰ σχολεῖα καὶ στὰ Πανεπιστήμια ἐδῶ καὶ χρόνια. Τόσο ἐμεῖς, ὅσο οἱ ἰθύνοντες καὶ οἱ ἁρμόδιοι τῶν  τελευταίων 30 τουλάχιστον ἐτῶν, καθισμένοι πάνω στοὺς μισθοὺς τῆς Ἐκκλησίας ἢ τοῦ δημοσίου ἢ στὶς καλὲς ἀμοιβὲς τῆς ἑταιρείας καὶ στὶς πλούσιες παροχὲς ἢ ἄλλοι ἀπορροφημένοι ἀπὸ τὰ προβλήματα καὶ τὴ βιοπάλη, ἀδύναμοι καὶ ἀνίκανοι, ὄχι μόνο νὰ ἀντισταθοῦν ἀλλὰ οὔτε νὰ ἀντιληφθοῦν τὸ κακό, ἐπιτρέψαμε νὰ φτάσουμε στὸ σημεῖο ποὺ βρισκόμαστε σήμερα.

             Αὐτὸ λοιπὸν ποὺ συμβαίνει τώρα δὲ συνέβη ξαφνικά. Τώρα εἶναι ἁπλὰ ἡ κορύφωση τοῦ κακοῦ.

   Τί κάνουμε τώρα;

             Μέσα ἀπὸ τὸ σύστημα ποὺ γέννησε τοὺς ἄθεους καὶ τοὺς ἀπάτριδες γεννήθηκαν καὶ Χριστιανοὶ καὶ πατριῶτες. Πῶς; Μέσα ἀπὸ τὴν οἰκογένεια.

             Ἀφοῦ δὲν μποροῦμε νὰ ἀλλάξουμε τοὺς κυβερνῶντες καὶ τὰ φρονήματά τους, θὰ ἀλλάξουμε τοὺς ἑαυτούς μας καὶ τὰ σπίτια μας.

             Θὰ ἀντισταθοῦμε, μένοντας σταθεροί, ἀκλόνητοι κι ἀμετακίνητοι σὲ αὐτὸ ποὺ πιστεύουμε. Θὰ γίνουμε ἐμεῖς οἱ στρατιῶτες ποὺ τὸ σύστημα ἀπαξίωσε. Δὲ θὰ κρυφτοῦμε, δὲ θὰ κλειστοῦμε στὰ σπίτια μας, δὲ θὰ ἐγκαταλείψουμε τὴν πατρίδα μας.

             Θὰ μείνουμε ἐδῶ, θὰ συσπειρωθοῦμε, θὰ σηκώσουμε αὐτὸ ποὺ πρεσβεύουμε καὶ χωρὶς φόβο θὰ ἐπικοινωνήσουμε αὐτὸ ποὺ εἴμαστε. Θὰ ὑπερασπιστοῦμε τὴν πίστη μας δημοσίως καὶ θὰ κάνουμε τὸν τρόπο τῆς ζωὴ μας μιὰ μικρὴ ὁμολογία, μὲ τὴν προϋπόθεση ὅτι πρωτίστως θὰ ἐνδυναμώσουμε τοὺς ἑαυτούς μας καὶ τὰ παιδιά μας.

             Ὁ πόλεμος δὲν εἶναι πλέον ὕπουλος καὶ ἔμμεσος. Ὁ πόλεμος εἶναι πιὰ φανερὸς καὶ εὐθύς. Πρὶν 30 χρόνια δὲν καταλαβαίναμε τί συμβαίνει, κι ὅμως φυσικὰ καὶ ἀβίαστα -μέσα στὴν ἀφέλειά μας- κάποιοι ἀπὸ ἐμᾶς ἀντιστάθηκαν, γιατί φυσικὰ κι ἀβίαστα διδάχτηκαν ὅσα ἔπρεπε στὰ σπίτια τους.

            Τὸ ἴδιο θὰ ἐφαρμόσουμε καὶ σήμερα. Μόνο ποὺ σήμερα αὐτὸ πρέπει νὰ γίνει συνειδητὰ καὶ μεθοδευμένα. Γιατί σήμερα βιώνουμε κι ἀντιμετωπίζουμε τὸ προϊὸν τῆς δικῆς μας κουλτούρας. Ἀντίσταση καὶ ἀνάκαμψη λοιπόν.

Νὰ κάνουμε ὅ,τι ἔκαναν οἱ πρόγονοί μας στὸ παρελθὸν σὲ περιόδους ὑποταγῆς καὶ σκλαβιᾶς. Οἱ πνευματικοὶ Ποιμένες νὰ ἀναλάβουμε καὶ σήμερα τὴν εὐθύνη κι ἂς ξεκινήσουμε τὸ βαρὺ ποιμαντικό μας ἔργο. Ὅπως τότε, ἔτσι καὶ σήμερα μὲ τὴ βοήθεια τῆς Ἐκκλησίας νὰ μετατρέψουμε τὰ σπίτια μας σὲ μιᾶς νέας ἐξελιγμένης μορφῆς φανερὰ «κρυφὰ σχολειά». Ἐμεῖς οἱ ἴδιοι στηριζόμενοι ἀπὸ τοὺς κληρικούς μας νὰ κάνουμε τὶς οἰκογένειες μας μικρὲς ὀρθόδοξες πνευματικὲς ἑστίες. Ὅπως τότε,ἔτσι καὶ σήμερα ἡ Ἐκκλησία καὶ ἡ οἰκογένεια νὰ γίνουν θεσμοὶ ἀλληλένδετοι, ἑνωμένοι· νὰ γίνουν ἡ βάση γιὰ μία κοινωνία ὑγιή, δυνατή, ἱκανὴ νὰ Ἀντισταθεῖ ἀλλὰ καὶ νὰ Ἀνακάμψει.

Νὰ κάνουμε ὅ,τι ἔκαναν οἱ ὁμογενεῖς σὲ ὅλο τὸν κόσμο· στὴν Ἀμερική, στόν Καναδά, στὴ Γερμανία, στὴν Αὐστραλία, στὴ Ρωσία, ὅπου χιλιάδες τῶν Ἑλλήνων μετανάστευσαν πρὶν ἀπὸ ἀρκετὲς δεκαετίες. Τὰ παιδιά τους καὶ τὰ ἐγγόνια τους μεγάλωσαν μέσα σὲ σχολεῖα ὅπου ὑπῆρχε ἡ πανσπερμία τῶν ἐθνῶν καὶ τῶν αἱρέσεων·πῶς κράτησαν τὰ παιδιά μας τὴν ἑλληνική τους ταυτότητα, τὴν πίστη τους καὶ ὅσα διδάχτηκαν ἀπ' τὸ σπίτι τους; Ἔχουμε ἀμέτρητα ζωντανὰ παραδείγματα Ἑλλήνων τῆς ὁμογένειας ποὺ μεγάλωσαν σὲ σχολεῖα χωρὶς Θεό, χωρὶς πίστη Ὀρθόδοξη κι ὅμως παρέμειναν Ὀρθόδοξοι διατηρώντας ὅσα γνώρισαν καὶ ἔμαθαν ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, απὸ τὴν οἰκογένεια καὶ τὸ σπίτι τους.

            Σὰν νὰ ζοῦμε λοιπὸν σὲ περιόδους κατοχῆς ἢ σὰν νὰ εἴμαστε σὲ ξένη χώρα ἀφοῦ οἱ ἀπάτριδες κυβερνῶντες μᾶς «ξενιτέψανε», πρέπει νὰ ἀντισταθοῦμε· νὰ ἀναγεννήσουμε τὴν κοινωνία μας, μιὰ κοινωνία ποὺ μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ θὰ ξαναβγάλει σοφοὺς καὶ δίκαιους κυβερνῶντες, μιὰ κοινωνία ποὺ θὰ μᾶς ἐπαναπατρίσει, μιὰ κοινωνία ποὺ θὰ ξαναβγάλει σωστούς, ὑπεύθυνους καὶ δίκαιους ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ.

Οἱ οἰκογένειές μας νὰ γίνουν «μικρὲς Ἐκκλησίες»,

μικρὰ σχολεῖα.

•       Διδασκαλία ἀρχῶν καὶ ἀξιῶν
•       Διατήρηση ἐθίμων καὶ παραδόσεων
•       Μελέτη τῆς ἱστορίας καὶ τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας
•       Ἐπικοινωνία μὲ τὰ παιδιὰ
•       Κατήχηση, ἐκκλησιασμός, κατηχητικὸ σχολεῖο
•       Γάμος, οἰκογένεια, τεκνοποιία
•       Συσπείρωση, ἀλληλοβοήθεια, ἀλληλοϋποστήριξη, ἀνθρωπιὰ
•       Προσευχὴ
•       Ἐπιστροφὴ στὶς ρίζες!
  
  
  Πηγή