Ὁμιλία στὴν Ἐκδήλωσι «Εὐχαριστήρια 2025»
† Κυριακή, 6η Ὀκτωβρίου 2025 ἐκ. ἡμ.
Αἴθουσα Τελετῶν Β΄ Γυμνασίου Ἄνω Λιοσίων Ἀττικῆς
Σεβασμιώτατοι, ἅγιοι πατέρες, μητέρες, ἀδελφὲς καὶ ἀδελφοί, Πέρασαν τώρα δεκατρία ἔτη ἀπὸ τότε ποὺ ἀπὸ μᾶς χωρίσθηκε σωματικῶς ὁ μακαριστὸς Μητροπολίτης Κυπριανός, καὶ ἄλλα ἑπτὰ περίπου ἀπὸ τότε ποὺ στερηθήκαμε τὴν ἐπικοινωνία μαζί του, ὥστε τώρα ὑπάρχει μία γενεὰ Ἁγιοκυπριανιτῶν ποὺ μεγάλωσε, βέβαια, μὲ τὴν παρακαταθήκη ποὺ μᾶς ἄφησε, ἀλλὰ χωρὶς νὰ τὸν γνωρίζη προσωπικῶς. Γιὰ αὐτὸν τὸν λόγο σκέφθηκα νὰ δώσω σήμερα, ἐπικαλούμενος τὶς εὐχές του, μία σκιαγραφία τῆς προσωπικότητος καὶ τῆς βιοτῆς του ἀπὸ τὴν προσωπική μου πεῖρα σαράντα ἐτῶν συγκατοικήσεως μαζί του. Δὲν θὰ ἀναφερθοῦμε ἐδῶ στὴν πορεία τῆς ζωῆς του, ἀλλὰ στὶς ἰδιότητες τῆς μοναδικῆς του προσωπικότητος, ποὺ τὸν ἔκαναν ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ ἐξέχοντα ἐκκλησιαστικὰ πρόσωπα τῆς ἐποχῆς του.
Ὁ Πατέρας μας, ὅπως ἤθελε ὁ ἴδιος νὰ τὸν ὀνομάζομε, διότι ἐξέφραζε ἀκριβῶς τὴν σχέση που ἔπρεπε νὰ ἔχομε ἡμεῖς τὰ πνευματικά του τέκνα μαζί του, δὲν ἦταν κατὰ κόσμον μορφωμένος. Ἁπλῶς τελείωσε τὸ σχολεῖο καὶ ἀμέσως, παρὰ τὴν ἐξαιρετική του εὐφυΐα, ἀναγκάσθηκε να ἐργάζεται γιὰ τὴν συντήρηση τῆς οἰκογενείας. Μάλιστα ὄταν εἶδε τὴν διεφθαρμένη ζωὴ μιᾶς ἱερατικῆς σχολῆς, στὴν ὁποῖα τὸν ἔστειλε ἕνας καλὸς ἱερεὺς νὰ σπουδάσει, ἔφυγε τρέχοντας μετὰ ἀπὸ λίγες μόνο ἡμέρες. Ἡ μόρφωσίς του ἦταν τελείως ἄλλης μορφῆς, μόρφωσις πατερική, δημιουργημένη ἀπὸ τὴν διπλῆ πηγὴ τῶν πατερικῶν συγγραμμάτων καὶ τὴν συμβουλὴ τῶν συγχρόνων Γερόντων. Συνέχεια ὁ λόγος του ἀνέφερε τὰ παραδείγματα που εἶχε λάβει ἀπὸ ἱεροὺς ἄνδρες καὶ γυναῖκες, διὰ νὰ ἀναφέρω ἐδῶ μόνο μερικούς: τὸν Πατέρα Εὐγένιο Λεμονῆ, τὸν Πατέρα Φιλόθεο Ἀγγελάκη, τὴν Γερόντισσα Μαγδαληνὴ τῆς Αἰγίνης, τὸν Κρήτης Τιμόθεο, τὸν Πατέρα Ἀπόστολο τοῦ Ἀγρινίου, τὸν Πατέρα Ἀμφιλόχιο τῆς Πάτμου, τὸν Ἅγιο Γλυκέριο τῆς Ρουμανίας, καὶ πλείστους ἄλλες ἁγίες μορφὲς τῆς ἐποχῆς μας, και ὅλως εἰδικῶς τὸν πνευματικό του πατέρα, τον Π. Φιλόθεο Ζερβᾶκο, καὶ τὴν Ὁσία Μυρτιδιώτισσα τῆς Κλεισούρας, τὴν ὁποῖα ἐκεῖνος ἔκανε γνωστὴ παγκοσμίως.
Ἦταν ἔτσι τελείως φυτευμένος καὶ στερεωμένος στὴν ζωντανὴ Παράδοση τῆς Ὀρθοδοξίας, καὶ ἀντλοῦσε τὴν δική του διδασκαλία ἀποκλειστικὰ ἀπὸ τὶς καθαρὲς πηγὲς τοῦ Ὀρθοδόξου πολιτισμοῦ καὶ πείρας. Τίποτε στὸν λόγο του δὲν ἦταν ἁπλῶς προϊὸν τῆς δικῆς του διανοητικῆς ἐργασίας, ἀλλὰ τὰ πάντα ἦταν ἀπὸ τὴν αὐθεντικὴ πεῖρα τῆς Ἐκκλησίας. Λόγος αὐθεντικός, καὶ δι᾽ αὐτὸ πιστευτὸς και πειστικός. Τὸ σπάνιο χάρισμα τοῦ λόγου καὶ τῆς ὁμιλίας του πήγαζαν ἀπὸ αὐτὴν τὴν αὐθεντικότητα. Πολλές φορὲς μᾶς ἔλεγε, ὅτι ὅταν ὁμιλοῦσε, ὁ πρῶτος ἀκροατὴς ἦταν ὁ ἴδιος, δηλαδὴ ὁ λόγος του δὲν ἦταν καρπὸς τῆς δικῆς του σκέψεως, οὔτε μελέτης οὔτε ἑτοιμασίας, ἀλλὰ τῆς φωτίσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καρπὸς προσευχῆς γιὰ τὴν ὠφέλεια τῶν ἀκροατῶν, ἀλλὰ καὶ τοῦ ἰδίου. Λόγος μεστός, λόγος κατανοητός, λόγος προσιτός, καὶ μακρυὰ ἀπὸ κάθε ὑποκρισία ἢ πλαστὴ κομψότητα, πράγματα ποὺ κάνουν τόσα κηρύγματα ἄλλων, κατὰ τὰ ἄλλα σεβαστῶν, προσώπων κουραστικὰ καὶ τελικῶς ἀνωφελῆ. Ἄλλο δῶρον τοῦ Θεοῦ ἦταν ἡ ἀπέραντή του μνήμη.
Οἱ περισσότεροι ἀπὸ μᾶς διαβάζομε ἕνα βιβλίο ἢ ἀκοῦμε μία ὠφέλιμη ἱστορία, καὶ σὲ λίγες ὧρες, ἢ τὸ πολὺ σὲ λίγες μέρες τὰ ἔχουμε ξεχάσει. Ὁ Πατέρας μας ποτέ! Ἐγὼ τὸν ὑπηρετοῦσα πάντα ὡς διερμηνέας στὰ ταξίδια στὸ ἐξωτερικό, καὶ θυμᾶμαι τὴν ἔκπληξή μου, ὅταν ἐκεῖνος χρόνια ἀργότερα διηγιόταν ἱστορίες ποὺ εἶχα μεταφράσει ὁ ἴδιος, ἀλλὰ εἶχα τελείως ξεχάσει. Τίποτε τὸ ὠφέλιμο δὲν τὸν ξέφευγε! Ὁ λόγος του, διότι δὲν ἦταν λόγος θεωρητικός, ἀλλὰ λόγος προσωπικῆς πείρας, γέμιζε τὴν ψυχὴ τῶν ἀκροατῶν, καὶ ἀπαιτοῦσε τὴν προσοχὴ ὡς αὐθεντικός. Καὶ αὐτὸ ἴσχυε τόσο γιὰ τὸν δημόσιο λόγο ὅσο καὶ γιὰ τὸν προσωπικό. Ἧταν πραγματικῶς θεοδίδακτος, διότι ὁ λόγος του ἦταν προϊὸν τῆς δικῆς του πνευματικῆς πείρας, ὄχι κάποιας μελέτης ἢ κοσμικῆς σοφίας. Δὲν θέλω ἐδῶ νὰ δώσω τὴν ἐντύπωση, ὅτι καταφρονοῦσε τὴν κοσμικὴ μόρφωση, διότι εἶχε πάντοτε τὸν πρέποντα σεβασμὸ γιὰ τὴν κατὰ κόσμον ἐπιστήμη, ἀλλὰ νὰ τονίσω τὴν ὑπερφυσικὴ ἀρχὴ καὶ πηγὴ τῆς δικῆς του σοφίας.
Ἄλλο χαρακτηριστικὸ τῆς προσωπικότητός του, ποὺ δοκίμαζα πολλὲς φορὲς στὴν διάρκεια τῶν ταξιδιῶν μας στὸ ἐξωτερικό, ἦταν ἡ ἑτοιμότητα νὰ ἀντλεῖ ὠφέλεια καὶ ἀπὸ τὰ πιὸ ἀπροσδόκητα παραδείγματα. Παραδείγματος χάριν, θυμᾶμαι καλὰ τὴν πρωτοβουλία του να ἐπισκεφθῆ τὶς κοινότητες τῶν Amish στὴ Πενσυλβάνια τῆς Ἀμερικῆς, ἀκόμη καὶ ἕνα βουδδιστικὸ μοναστήρι στὴν Καλιφόρνια, ἢ ἕνα ναὸ τῶν Ἰνδουϊστῶν στὸ Ναϊρόμπι! Ἀπὸ τοὺς Προτεστάντες στὴν Ἀμερικὴ ἔλαβε τὸ καλὸ παράδειγμα τῆς καθαρῆς, ἁγνῆς καὶ φυσικῆς κοινωνικῆς ζωῆς, ἀπὸ τὸ δεύτερο τῆς κρυφῆς δυνάμεως τῶν πνευμάτων τῆς πονηρίας. Δὲν ἀναπαυόταν ποτὲ μὲ αὐτὰ ποὺ ἤξερε, ἀλλὰ πάντα ἤθελε νὰ μάθει, ὄχι, βέβαια, ἁπλῶς γιὰ τὴν ἀπόκτηση γνώσεων, ἀλλὰ γιὰ τὴν ὠφέλεια ποὺ μποροῦσε νὰ μεταδίδει μὲ τὶς ἐμπειρίες του. Αὐτὸς ὁ χαρισματικὸς χαρακτήρας του τὸν ἔκανε νὰ εἶναι προσιτὸς σὲ ἀνθρώπους ὅλων τῶν κοινωνικῶν τάξεων.
Θυμᾶμαι τὴν ἴδια στιγμὴ μαζί του νὰ ἔχω συναντήσει καὶ συζητήσει ἐπὶ μακρὸν μὲ δύο βασιλεῖς, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριά, τὴν στενὴ φιλία ποὺ διατηροῦσε μὲ μία ἀγράμματη γιαγιὰ στὴν Εὔβοια, ποὺ ἐπισκεπτόταν κάθε φορὰ ποὺ περνοῦσε ἀπὸ ἐκεῖ. Στὴν ζωή μου, ποὺ εἶναι τώρα ἀρκετῶν ἐτῶν, δὲν ἔχω γνωρίσει ἄνθρωπο μὲ πιὸ ἀνοικτὸ ὁρίζοντα: δὲν ἦταν κανένας ἀποκλεισμένος ἀπὸ τὸ ἐνδιαφέρον του, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἀμετανόητο ἁμαρτωλό. Ὅταν διέκρινε τὴν σκληρότητα καὶ τὴν ἑκούσια ἀμετανοησία, μόνο τότε δὲν ἔχανε τὸν πολύτιμο χρόνο του. Καὶ αὐτὴ ἡ παρατήρησις μᾶς φέρνει στὸ πιὸ σημαντικὸ σημεῖο τῆς προσωπικότητός του, καὶ αὐτὸ εἶναι ἡ καθολική του ἀγάπη γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους κάθε εἴδους, κάθε φυλῆς, κάθε χώρας, καὶ κάθε τάξεως.
Ὅσο καιρὸ διατηροῦσε τὴν φυσικὴ καὶ διανοητικὴ δύναμη, ἦταν ἕτοιμος νὰ θυσιάζει ὅλο τὸν χρόνο του γιὰ νὰ συμβουλεύσει τοὺς πλανεμένους, νὰ παρηγορήσει τοὺς θλιμμένους, καὶ νὰ διορθώσει τοὺς ἁμαρτωλούς. Ἀφοῦ πολλὲς φορὲς ἤμουν ὁ μεταφραστής του ὅταν μιλοῦσε μὲ ἀλλόγλωσσους, θυμᾶμαι τὴν ἀκούραστη ἀφοσίωσή του ἀκόμη καὶ στὸν πιὸ ἀσήμαντο ἄνθρωπο ποὺ τὸν εἶχε ἀνάγκη. Ἐξομολογοῦμαι μάλιστα, ὅτι ἔφθανα πολλὲς 4 φορὲς στὸ σημεῖο τῆς τελείας ἐξαντλήσεως καὶ ἀγανακτήσεως μὲ τὸν κόπο τῆς μεταφράσεως, ἀπὸ τὸ πρωῒ μέχρι ἀργὰ τὴν νύκτα. Ἐγὼ κουραζόμουνα, ἐκεῖνος ποτέ, ὅταν ὑπῆρχε ἡ δυνατότητα νὰ ὠφελήσει κάποιον. Αὐτὸ τὸ χαρακτηριστικὸ μᾶς φέρνει σὲ μία ἄλλη μεγάλη ἀγάπη τῆς ζωῆς του: τὴν Ἱεραποστολή.
Ὅπως διαβάζομε στὸν Βίο τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, ποὺ ὡς κοσμικὸς ἔφερε τὸ ὄνομά του, καὶ ὁ Πατέρας μας θεωροῦσε πραγματικὰ τὴν ἡμέρα χαμένη, ἐὰν δὲν εἶχε φέρει κάποιον κοντὰ στὸν Χριστό, μέσα στὴν Ἁγία Του Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Μὲ τὴν δική του πρωτοβουλία ἱδρύθηκαν οἱ Ἱεραποστολές μας στὴν Σουηδία, στὴν Ἰταλία, στὴν Γερμανία, στὴν Κένυα καὶ στὸ Κογκό. Μὲ τὴν δική του πρωτοβουλία δημιουργήθηκαν οἱ σχέσεις γνωριμίας πρῶτον, καὶ μετὰ πλήρους κοινωνίας μὲ τὶς τοπικὲς Ἐκκλησίες τῶν Γνησίων Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν τῆς Βουλγαρίας, τῆς Ρουμανίας, τῆς Γεωργίας και τῶν Ρώσων τῆς Διασπορᾶς. Καὶ ἔτρεχε ὁ ἴδιος, ὅσο εἶχε τὶς δυνάμεις, σὲ ὅλες αὐτὲς τὶς περιοχές, συνοδευόμενος, συνήθως ἀπὸ τὸν ταλαίπωρο πατέρα Ἀμβρόσιο, στὸν ὁποῖο εἶχε ἀναθέσει νὰ μάθει τὶς γλῶσσες τῶν διαφόρων περιοχῶν ποὺ ἐνδιαφερόταν.
Ἡ ἀγάπη του καὶ ὁ ζῆλος του εἰδικῶς γιὰ τὴν Ρουμανικὴ Ἐκκλησία τοῦ Παλαιοῦ Ἡμερολογίου, καὶ ἡ πνευματικὴ ταύτιση μὲ τὸν τότε Μητροπολίτη Σίλβεστρο ἔκανε πολλοὺς νὰ μιλήσουν γιὰ ἕναν ἄνθρωπο σὲ δύο σώματα! Θυμᾶμαι πολὺ ζωντανὰ τὴν ὀδύνη του γιὰ τὸν θάνατο τοῦ Μητροπολίτου Σιλβέστρου, ποὺ τοῦ στοίχισε περισσότερο ἀπὸ καμμία ἄλλη ἀπώλεια ποὺ παρατήρησα τόσα χρόνια. Ὁ ἴδιος ὡμολογοῦσε, ὅτι τὸν Μητροπολίτη Σίλβεστρο ἀγαποῦσε πάνω ἀπὸ ὅλους τοὺς συνεπισκόπους τῆς Ἑλλάδος. Ἦταν κυρίως στὸ ἔργο τῆς Ἱεραποστολῆς ποὺ ἤμουν σὲ συνεχῆ ἐπαφὴ μαζί του, καὶ μποροῦσα νὰ παρακολουθήσω τὶς κινήσεις, τὶς ἀγωνίες καὶ τὶς προτεραιότητές του. Εἶχε βαθεῖα κατανόηση τῶν διαφορῶν τοῦ πολιτισμοῦ καὶ τῆς νοοτροπίας τῶν λαῶν τῶν ἄλλων μερῶν τοῦ κόσμου, καὶ, ὅπως μποροῦσε εὔκολα νὰ συσχετίζεται μὲ ἀνθρώπους κάθε κοινωνικῆς τάξεως στὴν Ἑλλάδα, ἔτσι μποροῦσε νὰ σχετίζεται καὶ νὰ χαίρεται καὶ νὰ συμπαθεῖ καὶ νὰ συμπάσχει μὲ τοὺς ἀνθρώπους ὅλων τῶν λαῶν.
Τὸ ἐνδιαφέρον του γιὰ τὸν Σουηδό, γιὰ τὸν Κενυάτη, γιὰ τὸν Αὐστραλό, γιὰ τὸν Ἰαπωνέζο, ἦταν ἀκριβῶς τὸ ἴδιο. Ἀγωνία του ἦταν νὰ φέρει κοντὰ στὸν καθένα τὴν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας Του. Ἀγωνία του ἐπίσης ἦταν νὰ φυτευθοῦν Μοναστήρια παντοῦ, 5 μὲ τὴν πολὺ σωστὴ σκέψη, ὅτι ὁ Μοναχισμὸς εἶναι ἡ καλύτερη μαρτυρία γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Χριστιανικὴ Πίστη μας στὸν ἔξω κόσμο. Μὲ τὴν εὐλογία του, παραδείγματος χάριν, ἡ Ἱεραποστολή μας στὴν Ἀφρικὴ σήμερα ἀριθμεῖ 79 κληρικούς, 7 μοναχοὺς καὶ 18 μοναχές, καὶ δεκάδες χιλιάδες κόσμο. Καὶ σημειώνομε ὅτι, μὲ ἐλάχιστες ἐξαιρέσεις, κανένας ἀπὸ αὐτοὺς δὲν προερχόταν ἀπὸ τοὺς νεοημερολογίτες, ἀλλὰ ἦταν καρπὸς τῶν δικῶν του ἱεραποστολικῶν κόπων. Ἡ ἄλλη δραστηριότητα ποὺ ὅλοι θυμώμαστε, ἀλλὰ στὴν ὁποία ἐγὼ ὁ ἴδιος εἶχα λιγότερη προσωπικὴ σχέση, ἦταν οἱ συνεχεῖς καὶ ἔντονοι ἀγῶνες γιὰ τὴν ὑπεράσπιση τῆς καθαρότητος τῆς Πίστεως.
Αὐτὴ ἡ ἀγωνία, ποὺ ἐνέπνευσε στὴν ψυχή του ὁ Γέροντάς του, Π. Φιλόθεος Ζερβᾶκος, ἦταν ἡ αἰτία πρωτίστως νὰ διακόψει τὴν κοινωνία μὲ τὴν νεοημερολογίτικη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος τὸ 1969, πρᾶγμα ποὺ ἔγινε αἰτία πολλῶν καὶ συνεχῶν συκοφαντιῶν καὶ διωγμῶν ἀπὸ τὴν ἐπίσημη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ποὺ ἐγὼ δὲν τὰ ἔζησα, διότι προσῆλθα στὸ Μοναστήρι τέσσερα χρόνια ἀργότερα, τὸ 1973. Ἡ ὁμολογία τῆς ἀνοθεύτου Ὀρθοδοξίας ὡδήγησε σὲ πολλὲς ἄλλες δραστηριότητες, ἐκδόσεις καὶ ἐκδηλώσεις, καὶ τὴν διεθνῆ διάδοση μιᾶς πιὸ βαθείας ἀνησυχίας γιὰ τὴν τόσο ταχεῖα καὶ τόσο γενικὴ πτώση τῶν λεγομένων «ἐπισήμων Ἐκκλησιῶν» στὴν συγκρητιστικὴ αἵρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ. Καθὼς ὁ Πατέρας μας εἶχε συλλάβει ἀπὸ τότε τὴν χρησιμότητα τῶν συγχρόνων μαζικῶν μέσων γιὰ τὴν παγκόσμια ἐνημέρωση γιὰ τὰ τόσο ἐπίπονα αὐτὰ θέματα τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεώς μας, μέχρι σήμερα ποὺ μιλᾶμε τὰ ἀντι-οικουμενιστικὰ βίντεο ποὺ μὲ τὴν εὐλογία του ἑτοιμάσθηκαν τότε σὲ πολλὲς γλῶσσες, κυκλοφοροῦν σὲ ὅλο τὸν κόσμο, καὶ ὄχι μόνο ὠφελοῦν τοὺς πιστούς, ἀλλὰ καὶ ἐνοχλοῦν τοὺς οἰκουμενιστὰς στὴν ὀλέθρια ἐργασία τους στὴν κατάλυση τῆς ὀρθοδόξου συνειδήσεως.
Γιὰ αὐτὲς τὶς δραστηριότητες θὰ μπορούσαμε νὰ μιλᾶμε γιὰ πολλὲς ὧρες, ἀλλὰ σκοπός μας ἐδῶ εἶναι περισσότερο νὰ φανερώνομε τὸ πρόσωπο τοῦ Πατέρα μας σὲ ἐκείνους ποὺ δὲν τὸν γνώριζαν προσωπικῶς. Ὁ Πατέρας μας ἦταν ἄνθρωπος δραστήριος καὶ δημιουργικός: ἡ ξεκούρασις καὶ ἡ ἀδράνεια ἦταν τελείως ξένες στὴν ψυχή του. Καὶ πάλιν πρέπει να ἐξομολογηθῶ, ὅτι κοντά του μερικὲς φορὲς εἶχα ἀγανακτήσει μὲ τὶς συνεχεῖς νέες ἰδέες καὶ νέες δραστηριότητες, ποὺ συνέχεια μᾶς ὑποχρέωσε νὰ ἀναλάβωμε ὄχι μόνο ἡ ὑπακοή, ἀλλὰ καὶ ἡ ἀγάπη καὶ σεβασμὸς ποὺ τρέφαμε γιὰ αὐτὸν ὅλα 6 τὰ πνευματικά του τέκνα. Καὶ τί δημιούργησε κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ζωῆς στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ –καὶ σημειώνομε ὅτι ἄρχισε τελείως μόνος καὶ τελείως πτωχός;
Πρωτίστως τὸ Μοναστήρι μας, τὰ πολλὰ κτήρια καὶ τοὺς πολλοὺς Ναούς, ἀλλὰ πάνω ἀπὸ αὐτὰ τὸ Κοινόβιο τῶν Μοναχῶν, στοὺς ὁποίους ἐνέπνεε ὄχι μόνο τὸ πνεῦμα τοῦ πατερικοῦ καὶ παραδοσιακοῦ Μοναχισμοῦ, ἀλλὰ καὶ τὴν φιλομάθεια, ὥστε νὰ συμπληρώνονται στὴν Ἀδελφότητα σχεδὸν ὅλες οἱ τεχνικὲς γνώσεις ποὺ χρειάζονται γιὰ τὴν μικρὴ κοινωνία ποὺ εἶναι ἡ Μοναστικὴ Κοινότητα. Μετὰ ἔρχονται τὰ Μετόχια ποὺ ἀνήγειρε μὲ τόση ἐπιμέλεια στὴν Χρυσοβίτσα, στὰ Ρόγγια, στὴν Εὔβοια, Θεσσαλονίκη, Τῆνο, Ἀθῆνα, Βουκουρέστι καὶ ἀλλοῦ. Μετὰ ἔχομε τα δύο γυναικεῖα Μοναστήρια: τὴν Μονὴ τῶν Ἁγίων Ἀγγέλων ποὺ δημιούργησε μαζὶ μὲ τὴν Ὁσιωτάτη Γερόντισσα Κυπριανή, καὶ τὴν Μονὴ τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς ποὺ ἀνέστησε καὶ ἀνέδειξε. Θὰ ἦταν παράλειψις ἐδῶ νὰ μὴν ἀναφέρωμε τὴν ἀφοσιωμένη καὶ σκληρὴ ἐργασία ποὺ κατέβαλλε τόσα χρόνια κοντά του ὁ Πατὴρ Σεραφείμ, ποὺ ἀπὸ παιδάκι ἔγινε ὁ κυρίως συνεργάτης του στὰ ἔργα αὐτὰ τῆς οἰκοδομῆς, τὴν ὁποία συνεχίζει τώρα στὰ γεράματα, ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν πνευματικῶν τέκνων του, πού, ἐμπνευσμένοι ἀπὸ τὶς ἰδέες του, ἔδιναν τὸν χρόνο, τὸν κόπο, καὶ πολλάκις τὰ χρήματά τους γιὰ τὴν πραγματοποίηση τῶν ὀνείρων του.
Πῶς ἦταν δυνατὸν νὰ συνδυασθοῦν αὐτὰ τὰ χαρακτηριστικὰ μὲ τὰ ἀτελείωτα ἄλλα καθήκοντά του, ὡς ἐπισκόπου καὶ συγχρόνως ἡγουμένου τῆς Μονῆς; Τὴν ἐξομολόγηση ὄχι μόνο τῶν Μοναχῶν ἀλλὰ καὶ τόσων λαϊκῶν σε ὅλη τὴν Ἑλλάδα; Τὰ λειτουργικά, τὰ διοικητικά, τὰ οἰκονομικά; Πῶς μποροῦσε ὁ νοῦς του νὰ συγκρατεῖ τόσες ὑποθέσεις, τόσα ὀνόματα, τόσες προσωπικὲς ἱστορίες καὶ προβλήματα; Εἶχε, βεβαίως, ὅπως εἴπαμε, σπανία μνήμη, ἀλλὰ μαζὶ μὲ αὐτὴν ὑπῆρχε ἡ φανερὴ ἐπέμβασις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ποὺ ἦταν καρπὸς τῆς ἀγαπώσης καρδίας του. Κοντά του ὁ καθένας αἰσθανόταν, ὅτι ὁ Πατέρας δὲν εἶχε καμμία ἄλλη ὑπόθεση στὸν νοῦ του ἐκτὸς ἀπὸ τὴν δική του, διότι ἔδινε ὅλη τὴν ψυχὴ καὶ τὴν δύναμη τῆς προσοχῆς του στὸν καθένα ποὺ βρισκόταν μπροστά του. Ἔτσι ὑπαγορεύει ὁ νόμος τῆς ἀγάπης, ποὺ ἦταν ὁ ὁδηγὸς τῆς ζωῆς του. Εἶναι σχεδὸν εἴκοσι χρόνια ἀπὸ τότε ποὺ χάσαμε τὴν ἐπικοινωνία μαζί του, ἀλλὰ καὶ σήμερα ἠχεῖ στὰ αὐτιά μου, καί, εἶμαι βέβαιος, στὰ αὐτιὰ πολλῶν ἀπὸ σᾶς, ἡ φωνὴ τοῦ ἐλέγχου του:
«Αὐτὸ ποὺ ἔκανες, αὐτὸ ποὺ εἶπες, εἶναι σύμφωνο μὲ τὸν νόμο τῆς ἀγάπης;». Τόσες φορὲς μᾶς ἔλεγε, ἀλλὰ καὶ τὸ ἐννοοῦσε: «Τὸ Μοναστήρι μας τὸ ἔχω ἀγαπήσει ὅσο κανένα ἄλλο μέρος στὸν κόσμο, ἀλλὰ ἐὰν διαπιστώσω ὅτι δὲν ὑπάρχει ἐκεῖ ἡ ἀγάπη, τότε θὰ ἐξαφανισθῶ, καὶ δὲν θὰ ξέρετε ποῦ νὰ μὲ βρεῖτε». Στοὺς Μοναχούς, ἀλλὰ καὶ στοὺς λαϊκοὺς ἐπέβαλλε τὸν νόμο τῆς ἀγάπης, ὡς πρῶτο μέλημα στὶς σχέσεις μὲ τὸν Θεὸν καὶ τοὺς ἀνθρώπους. Δὲν ὑπάρχει ἄνθρωπος ποὺ νὰ ζήσει καὶ νὰ μὴν ἁμαρτήσει, καὶ ὁ Πατέρας μας ἔκανε βεβαίως μερικὰ λάθη, ἀλλὰ πάντα ἀπὸ τὴν ἄδολη καρδία του, ποὺ τὸν ἔκανε μερικὲς φορὲς νὰ δώσει τὴν ἐμπιστοσύνη ἐκεῖ ποὺ δὲν ἔπρεπε, σὲ ἀνθρώπους ποὺ ἐνεργοῦσαν μὲ πονηρία, πρᾶγμα ποὺ ἦταν τόσο ξένο στὴν δική του προσωπικότητα, ὥστε δὲν τοὺς κατανοοῦσε. Ἀλλὰ τὰ λάθη του τὰ διώρθωνε ὅσο μποροῦσε, καὶ πολλὲς φορὲς τὰ ἐξομολογήθηκε κατ᾽ ἰδίαν σὲ μᾶς τὰ πνευματικά του τέκνα, ἀλλὰ καὶ δημοσίως.
Ὅλα ὅσα ἀνέφερα εἶναι μόνο μία γρήγορη περιγραφή, σὰν ἕνα πορτραῖτο, ἄν θέλετε, ποὺ δείχνει τὴν ἐξωτερικὴ ἐμφάνιση τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλὰ συγχρόνως προσπαθεῖ, μέσῳ αὐτῆς τῆς ἐμφανίσεως, νὰ δώσει μία, ἔστω ἐλάχιστη ἰδέα τῆς ἐσωτερικῆς ζωῆς. Δὲν προσπάθησα νὰ δώσω μία περιγραφὴ τῆς πορείας τῆς ζωῆς του, διότι περισσότερο ἤθελα νὰ κάνω μία ἀνάμνηση τοῦ ἀνθρώπου γιὰ ἐκεῖνους ποὺ εἶναι μέλη τῆς πνευματικῆς μας οἰκογενείας, ἀλλὰ δὲν εἶχαν τὴν εὐλογία νὰ γνωρίζουν τὸν Πατέρα μας αὐτοπροσώπως. Ἧταν ἄνθρωπος πολὺ μεγάλων πνευματικῶν διαστάσεων, δηλαδὴ ὄχι μόνο ἡγετικὸ πρόσωπο, ἀλλὰ πρόσωπο χαρισματικό, ποὺ θύμιζε τὰ λόγια τοῦ Ἁγίου Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωβ: «Ἀπόκτησε τὴν χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ θὰ σωθοῦν χιλιάδες ψυχὲς γύρω σου». Αὐτὸ πραγματοποιήθηκε στὴν ζωή του: ἀπὸ τὸ νὰ εἶναι ἕνας Μοναχὸς μόνος του σὲ ἕνα μικρό, πτωχό, ἀπομακρυσμένο ἐρημητήριο ἔγινε σὲ λίγα χρόνια πατέρας πλήθους Μοναχῶν, Μοναζουσῶν, και οἰκογενειῶν, καὶ ὁδηγὸς πολλῶν ἁμαρτωλῶν στὸ δρόμο τῆς μετανοίας.
Ἡ πνευματική του κίνηση, πού, ὅπως εἴπαμε, δὲν ἦταν δική του, ἀλλὰ τῶν παλαιῶν καὶ τῶν συγχρόνων Ἁγίων, ἐλπίζομε, παρὰ τὶς ἀδυναμίες ἡμῶν τῶν διαδόχων του, θὰ συνεχίζει νὰ φωτίζει τὸν δρόμο πρὸς τὸν Οὐρανὸ γιὰ πολλοὺς ἁμαρτωλοὺς πού, σὰν τὸν Ἅγιο Κυπριανό, περιμένουν τὸν ἄνθρωπο νὰ τοὺς δείξει τὸν δρόμο τῆς ἐπιστροφῆς καὶ σωτηρίας. Κλείνοντας, θὰ ἤθελα νὰ ἀναλογισθῶ τὶ σημαίνει σήμερα γιὰ ὅλους μας ἡ μαρτυρία τοῦ Πατέρα μας, τόσο γιὰ μᾶς ποὺ τὸν γνωρίζαμε, ὅσο γιὰ ἐκείνους ποὺ ἀνήκουν στὴν ἑπομένη γενεά, μία γενεὰ Ἁγιοκυπριανιτῶν ποὺ βλέπει τὴν φωτογραφία τοῦ Πατέρα νὰ δεσπόζει παντοῦ στὸ Μοναστήρι μας, ἀλλὰ δὲν εἶχαν τὴν εὐλογία να τὸν ζήσουν ἀπὸ κοντά. Πρῶτο πρέπει νὰ τονισθῆ, ὅτι οἱ ἀρετὲς καὶ τὰ χαρίσματα ποὺ ἐκεῖνος κατεῖχε, πολὺ σπανίως δίδονται ὅλα μαζὶ σὲ ἕναν ἄνθρωπο ὅπως στὸν Πατέρα μας. Οὔτε ἡμεῖς οἱ Ἐπίσκοποι ποὺ φέρομε τὴν ἁγιοπνευματικὴ δωρεὰ τῆς ἀρχιερωσύνης, δὲν ἔχομε καμμία ἐλπίδα νὰ τὸν ὁμοιάζομε στὰ χαρίσματα αὐτά.
Τὸ παράδειγμά του γιὰ μᾶς πρέπει μᾶλλον νὰ ἀναζητηθεῖ ἀλλοῦ. Πιστεύω ὅτι ἔγκειται περισσότερο στὴν ἄσκηση τῆς καθολικῆς ἀγάπης ποὺ μᾶς δίδασκε ὁ Πατέρας, ἀγάπης πρὸς τὸν μεγάλο καὶ τὸν μικρό, γιὰ τὸ παιδὶ καὶ γιὰ τὸ γεροντάκι, γιὰ αὐτοὺς ποὺ μᾶς ἀγαποῦν καὶ γιὰ αὐτοὺς ποὺ μᾶς πολεμοῦν, γιὰ κάθε συνάνθρωπό μας ποὺ βρίσκεται στὴν ἀνάγκη, ἀλλὰ ὅλο περισσότερο γιὰ αὐτοὺς πού, ὅπως ὁ παραλυτικὸς τοῦ Εὐαγγελίου, «ἄνθρωπο» περιμένουν νὰ τοὺς σπρώξει στὴν σωστὴ κατεύθυνση, ὥστε νὰ μποῦν στὴν θεραπευτικὴ κολυμβήθρα, δηλαδὴ τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Διότι ἡ ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸν καὶ τὰ πλάσματά Του ἦταν, διὰ νὰ χρησιμοποιοῦμε μία ἀναλογία, τὸ καύσιμο ποὺ τὸν τροφοδοτοῦσε καὶ τοῦ χάριζε τὴν ἀτελείωτη φυσικὴ καὶ πνευματικὴ ἐνέργεια.
Ὅπως, πιστεύω, πολλὰ ἀπὸ τὰ πνευματικά του τέκνα, πολλὲς φορὲς τὸν βλέπω στὸν ὕπνο. Βεβαίως τὰ ὄνειρα δὲν εἶναι πιστευτά, ἀλλὰ ἐνίοτε δείχνουν μία ἀόρατη πραγματικότητα. Εἶδα, λοιπὸν, μία φορά, ὅτι βρισκόμουν στὸ κάτω μέρος μιᾶς μεγάλης πέτρινης σκάλας, καὶ ἄκουσα μία φωνὴ ποὺ εἶπε, ὅτι ὁ Πατέρας κατεβαίνει. Τότε δὲν εἶδα σχῆμα ἀνθρώπου, ἀλλὰ ἕνα φῶς, ἀμυδρὸ στὴν ἀρχή, ποὺ ὅλο δυνάμωνε μέχρι ποὺ ἦταν ἐκτυφλωτικό, καὶ ξύπνησα γεμᾶτος ἀπὸ τὴν χαρὰ τοῦ φωτὸς ἐκείνου. Πιστεύομε πραγματικὰ ὅτι ὁ Πατέρας μας εὑρίσκεται στὸ Θεῖο Φῶς, ἀλλὰ καὶ ὅτι, ὡς φίλος Χριστοῦ ἔχει τὴν δυνατότητα νὰ μεταδίδει τὸ φῶς σὲ μᾶς ποὺ βρισκόμαστε στὸ σκοτάδι τοῦ κόσμου τούτου. Νὰ γινόμαστε, λοιπὸν, πιστοὶ ὀπαδοὶ τῆς διδασκαλίας του, ὥστε νὰ ἀξιωθοῦμε νὰ ἔχομε τουλάχιστον μία μικρὴ γωνία στὸ οὐράνιο παλάτι ποὺ ἔχει ἑτοιμάσει γιὰ τὰ ἀγαπητά του πνευματικὰ παιδιά. Ἀμήν!
† Ὁ Μεθώνης Ἀμβρόσιος
Ιερά Μητρόπολη Ωρωπού και Φυλής
της Εκκλησίας των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών
