ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΦΡΟΝΗΜΑ (Ὀμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κ. Γρηγορίου)

Ὁμιλία Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας 2025

Θέμα: Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα

Μακαριώτατε, Ἅγιοι Ἀρχιερεῖς, Τίμιο Πρεσβυτέριο, προσφιλεῖς μου ἀδελφοί, 

Καθὼς συγκεντρωθήκαμε σήμερα γιὰ νὰ τιμήσουμε τὴν Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας, καλούμαστε νὰ ἀναλογιστοῦμε τὶ εἶναι αὐτὸ ποὺ ἀνὰ τοὺς αἰῶνες ἔχει συμβάλει στὸν θρίαμβο τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ ἔχει καθοδηγήσει τὴ ζωή μας μέχρι σήμερα. Προκειμένου νὰ ἀπαντήσουμε στὸ ἐρώτημα αὐτό, νιώθουμε τὴν ἀνάγκη νὰ γυρίσουμε τὸ βλέμμα μας πρὸς τὴν Πηγὴ τῆς ἀληθείας, τῆς ἀγάπης καὶ τοῦ φωτός· τὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό. Ἀντλῶντας φῶς ἀπὸ τὸ φῶς Του, στρεφόμαστε, ἔπειτα, στὴν ἱστορία καὶ τὴν ὀρθόδοξη παράδοσή μας. 

Ἡ Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας δὲν εἶναι ἁπλῶς μία ἡμέρα τοῦ χρόνου, ἀλλὰ ἕνας πνευματικὸς πίνακας, ὅπου ἀπεικονίζεται ἡ θυσία καὶ ἡ ἀποφασιστικότητα τῶν ἁγίων προσώπων τῆς παράδοσής μας. Ἱστορικά, ἀναφέρεται σὲ δύο διαφορετικὲς ἐποχές. Ἡ πρώτη εἶναι ἡ περίοδος τῆς Εἰκονομαχίας τὸν 8ο καὶ 9ο αἰ. μ.Χ. καὶ ἡ δεύτερη ἀποτελεῖ τὴν περίοδο τῆς ἡσυχαστικῆς ἔριδας τὸν 14ο αἰ. μ.Χ., ἐπὶ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Πνευματικά, ὅμως, αὐτὴ ἡ ἑορτὴ εἶναι μιὰ πρόσκληση γιὰ ἐνδοσκόπηση, γιὰ ἀνανέωση τῆς ψυχῆς καὶ γιὰ βαθύτερη κατανόηση τοῦ τὶ σημαίνει νὰ ζεῖς σύμφωνα μὲ τὴν ὀρθόδοξη πίστη. Ἕναν ὁρισμὸ τῆς Ὀρθοδοξίας μᾶς δίνει ὁ τόμος τῆς Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας, τὸν ὁποῖο σήμερα ἀναγνώσαμε: «Οἱ προφῆται ὡς εἶδον, οἱ ἀπόστολοι ὡς ἐδίδαξαν, ἡ ἐκκλησία ὡς παρέλαβεν, οἱ διδάσκαλοι ὡς ἐδογμάτισαν, ἡ οἰκουμένη ὡς συμπεφρόνηκεν, ἡ χάρις ὡς ἔλαμψεν, ἡ ἀλήθεια ὡς ἀποδέδεικται, τὸ ψεῦδος ὡς ἀπελήλαται, ἡ σοφία ὡς ἐπαρρησιάσατο, ὁ Χριστὸς ὡς ἐβράβευσεν, οὕτω φρονοῦμεν, οὕτω κηρύσσομεν, Χριστὸν τὸν ἀληθινὸν Θεὸν ἡμῶν [...] αὕτη ἡ πίστις τῶν ἀποστόλων, αὕτη ἡ πίστις τῶν πατέρων, αὕτη ἡ πίστις τῶν ὀρθοδόξων, αὕτη ἡ πίστις τὴν οἰκουμένην ἐστήριξεν». 

Ἱστορικὴ ἀναδρομή 

Ἡ ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι γεμάτη ἀπὸ στιγμὲς δοκιμασίας ἀλλὰ καὶ ἀπὸ θριάμβους, γεμάτη ἀπὸ περιόδους σκοταδιοῦ καὶ ἀναστάτωσης, μέχρι τὴ λάμψη τοῦ φωτὸς τῆς ἀληθείας, τὸ ὁποῖο διαπερνᾶ κάθε σκοτεινὴ ἐποχή. Χαρακτηριστικὰ παραδείγματα ἀποτελοῦν οἱ ἐποχὲς τῆς Εἰκονομαχίας καὶ τῆς περὶ ἡσυχασμοῦ ἔριδας, κατὰ τὶς ὁποῖες, οἱ ἀξίες τῆς πίστης καὶ τῆς πνευματικῆς ἀλήθειας βρέθηκαν ἀντιμέτωπες μὲ τεράστιες προκλήσεις. Τότε, ἐνῷ ἡ κοινωνία εἶχε διχαστεῖ καὶ οἱ καρδιὲς πολλῶν εἶχαν πληγεῖ, ξεπρόβαλε, ἀπὸ τὰ ἀνέλπιστα, γενναῖο τὸ Φρόνημα τῶν πιστῶν, οἱ ὁποῖοι μέσα ἀπὸ τὴν ἀφοσίωσή τους στὴν ἀλήθεια καὶ τὴν ἀντοχὴ στὶς δοκιμασίες ὑπερέβησαν τοὺς σκοπέλους καὶ στερέωσαν τὴν εἰρήνη. 

Ἡ περίοδος τῆς Εἰκονομαχίας

Οἱ ἱερὲς εἰκόνες τῶν ἁγίων μορφῶν τῆς πίστεως, δὲν εἶναι ἁπλὲς ζωγραφικὲς ἀναπαραστάσεις, ἀλλὰ «παράθυρα στὸν οὐρανό». Μᾶς καλοῦν σὲ μετάνοια, προσευχὴ καὶ ἔνωση μὲ τὸν Θεό, ἐνῷ ταυτόχρονα διακηρύσσουν τὴν νίκη τοῦ Χριστοῦ ἐπὶ τοῦ θανάτου καὶ τὴν ὑπόσχεση τῆς αἰώνιας ζωῆς. Ὅταν οἱ εἰκονομάχοι ἀρνήθηκαν τὴν προσκύνηση τῶν εἰκόνων καὶ τὴν πολέμησαν σὰν δῆθεν «εἰδωλολατρεία», οἱ πιστοὶ διαπνεόμενοι ἀπὸ τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα, κήρυξαν στεντορείᾳ τῇ φωνῇ ὅτι ἡ οὐσία τῆς προσκύνησης τῶν ἱερῶν εἰκόνων δὲν βρίσκεται στὰ ὑλικὰ ἀντικείμενα, ἀλλὰ στὴν ἐσωτερικὴ σχέση μὲ τὸν Θεὸ καὶ τὰ εἰκονιζόμενα πρόσωπα, καθώς, σύμφωνα μὲ τὸν Μ. Βασίλειο, «ἡ τιμὴ τῆς εἰκόνος ἐπὶ τὸ πρωτότυπον διαβαίνει». Φορέας γνήσιος αὐτῆς τῆς ἁγιοπατερικῆς παραδόσεως, ὁ ἐκ τῶν κορυφαίων διδασκάλων τῆς Ἐκκλησίας, Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, δίδαξε δυναμικὰ καὶ μὲ κάθε κόστος ὅτι ἡ εἰκονομαχία ἀποτελεῖ χριστολογικὴ αἵρεση, ἡ ὁποία, στὴν πραγματικότητα, ἀρνεῖται τὴν ἐνανθρώπιση τοῦ Θεοῦ στὸ πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἡ καταλυτικὴ διδασκαλία τοῦ Ἱεροῦ Δαμασκηνοῦ ἔγινε ἀποδεκτὴ ἀπὸ τὴν Ζ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο καὶ διατρανώθηκε ἐπὶ Θεοδώρας τῆς Αὐγούστας μὲ τὴν πανηγυρικὴ ἀναστήλωση τῶν εἰκόνων τὴν Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας τοῦ 843 μ.Χ. 

Τὸ Φρόνημα τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ

Ἀνάλογη γιὰ τὴν διατήρηση ἀναλλοίωτης τῆς ὀρθῆς πίστεως ὑπῆρξε ἡ μεγάλη προσφορὰ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Παρὰ τὶς ἀντιξοότητες καὶ τὶς προκλήσεις τῆς ἐποχῆς του, παρέμεινε ἀμετακίνητος στὴν προάσπιση τῆς παράδοσης τοῦ ἡσυχασμοῦ, καὶ ἄφησε πίσω του τρανὸ παράδειγμα Ὀρθοδόξου Φρονήματος, μὲ ἀποτέλεσμα μέχρι καὶ σήμερα νὰ ἀποτελεῖ νοητὴ πυξίδα, δίνοντας τὸν προσανατολισμὸ γιὰ τὴν Ἐκκλησία ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸν κάθε ἄνθρωπο ξεχωριστά. Ὁ Ἅγιος ἔδειξε μὲ τὴ διδασκαλία του ὅτι ἡ Κάθαρση τῆς καρδιᾶς εἶναι ἡ βασικὴ προϋπόθεση γιὰ νὰ κατανοήσει ὁ ἄνθρωπος στὸ ἐδῶ καὶ τώρα τὰ δόγματα τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως αὐτὰ παρεδόθησαν μέσα ἀπὸ τὶς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων, ἐνῷ ἐπίσης ἀνέδειξε τὴν ἀληθινὴ ἐν Χριστῷ ζωή, ὡς τὴν εὐλογημένη ἐκείνη ὁδὸ ποὺ διὰ μέσου τῆς Κάθαρσης τῆς καρδιᾶς καὶ τοῦ Φωτισμοῦ τοῦ νοός, μᾶς ὁδηγεῖ στὴν Θέωση μὲ ἀσφάλεια, ἀκόμη καὶ ὅταν ὅλα γύρω μας φαίνονται ἀβέβαια καὶ σκοτεινά, ἀκόμη καὶ ὅταν ὅλα δείχνουν νὰ καταρρέουν. Μάλιστα, δὲν ὑποστήριξε τὴν διδασκαλία του μόνο μέσῳ τῶν ὑπέροχων θεωρητικῶν συγγραμμάτων του, ἀλλὰ ἔδωσε καὶ μὲ τὴ ζωή του μία ζωντανὴ ἐμπειρία καὶ ἀπόδειξη.

Τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα ὡς τρόπος ζωῆς

Ὅλοι οἱ Ἅγιοι ποὺ ἀγωνίστηκαν ὑπὲρ τῆς Ὀρθοδοξίας, ὅπως ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἢ ὁ Μέγας Φώτιος, ἀποτελοῦν σήμερα πηγὴ ἔμπνευσης, διότι δίνουν μὲ τὴ ζωή τους τὸ μήνυμα τῆς Ὀρθοδοξίας. Ποιό εἶναι αυτό; Τὸ ὅτι ἡ ὀρθόδοξη ζωὴ εἶναι ἡ ἐπὶ γῆς φυσιολογικὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία διαρκῶς μπορεῖ νὰ κορυφώνεται πρὸς τὸ καλύτερο καὶ τὸ ἀνώτερο σὲ μία ἀτέλεστη τελειότητα, μὲ μόνη καὶ βασικὴ προϋπόθεση νὰ θέλει ὁ ἄνθρωπος. Αὐτὸς ὁ τρόπος ζωῆς, σήμερα, ἐπαληθεύεται ἀκόμα καὶ μὲ ἐπιστημονικὸ τρόπο. Γιὰ τὸν λόγο αὐτόν, ἄλλωστε, ἡ ὀρθόδοξη ζωὴ μὲ σαφῆ τρόπο καταδικάζει καὶ ἀπορρίπτει διδασκαλίες καὶ πρακτικὲς ἐναντίον τῆς ἀνθρώπινης φύσης καὶ τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου, ἐνῷ ταυτόχρονα προστατεύει καὶ περιθάλπει τὸν ἄνθρωπο ποὺ ἀναζητᾶ τὴν πνευματικὴ ὑγεία καὶ τὴ σωτηρία. Μὲ ἄλλα λόγια, θὰ λέγαμε ὅτι σήμερα αὐτὸς ποὺ ζεῖ πραγματικὰ σύμφωνα μὲ τὶς ἐπιταγὲς καὶ τὴν διδασκαλία τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀκόμα καὶ μετὰ τὸ «δι᾽εὐχῶν» τῆς Θείας Λειτουργίας, εἶναι ἀπὸ μόνος του πρόταση ζωῆς καὶ παράδειγμα πρὸς μίμηση γιὰ τὸν συνάνθρωπο, γιὰ τὴν κοινωνία, γιὰ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα. Αὐτὸ ἰσχύει διότι, στὴν πραγματικότητα, ἡ ζωὴ τοῦ ὀρθοδόξου δὲν εἶναι παρὰ μία γενναία απόφαση ἀποφυγῆς τῆς ἁμαρτίας -φανερῆς καὶ κρυφῆς- καὶ ἐναγκαλισμοῦ τῆς ἀρετῆς. Ἑπομένως, μιλῶντας γιὰ ὀρθόδοξο τρόπο ζωῆς, μιλᾶμε γιὰ κάτι δυναμικό, ποὺ λειτουργεῖ πέραν τῆς ἁπλῆς πρακτικῆς λογικῆς, πέραν τῆς δυτικῆς ὀρθολογιστικῆς κατανόησης τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ ἀνθρώπου· λειτουργεῖ μὲ τὴ Θεανθρώπινη δυναμική, ποὺ ἀπὸ μόνη της κινητοποιεῖ τὸν ἄνθρωπο νὰ νικάει τὸ κακὸ μὲ τὴν ἀγαθὴ καρδία. 

Ἡ δύναμη τοῦ Ὀρθοδόξου Φρονήματος συνοψίζεται σὲ μία φράση: «νίκα ἐν τῷ ἀγαθῷ τὸ κακόν»

Ἡ ἱστορία μᾶς διδάσκει πὼς μέσα ἀπὸ τὶς δύσκολες στιγμὲς μποροῦμε νὰ ἀνακαλύψουμε τὴν ἀληθινή μας δύναμη. Τὴν περίοδο τῆς Εἰκονομαχίας, οἱ πιστοὶ βρῆκαν τὴ δύναμη νὰ ὑπερασπιστοῦν τὴν πνευματική τους κληρονομιά, δείχνοντας ὅτι τὸ Φρόνημα τῆς ὀρθοδόξου πίστεως δὲν μπορεῖ νὰ καταστραφεῖ ἀπὸ τὶς ἐξωτερικὲς πιέσεις. Αὐτὴ ἡ ἀνθεκτικότητα καὶ ἡ ἀφοσίωση στὴ Θεία Ἀλήθεια ἀποτελεῖ τὸ πολύτιμο δῶρο ποὺ ἔχουμε κληρονομήσει καὶ ποὺ σήμερα συνεχίζει νὰ μᾶς ἑνώνει ὡς μέλη τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας. Τὸ μεγάλο μυστικὸ τῆς διάσωσης τῆς ἀληθείας, ποὺ συνδυάζει θεωρία καὶ πράξη, βρίσκεται στὸν κανόνα τοῦ Ἀποστόλου Παύλου ποὺ λέγει: «νίκα ἐν τῷ ἀγαθῷ τὸ κακόν». Τὸ κακό, δηλαδὴ ἡ ἁμαρτία, δὲν νικᾶται μὲ ἄλλον τρόπο, παρὰ μόνο μὲ τὸ νὰ προσανατολίσει ὁ πιστὸς τὴν καρδιά του στὸ πρόσωπο τοῦ Κυρίου καὶ στὴν ἀγάπη ποὺ Ἐκεῖνος ἐκπέμπει, καὶ νὰ κάνει μόνο τὸ καλό. Ἑπομένως, τὸ νὰ ἑστιάζουμε στὸ καλὸ καὶ αὐτὸ νὰ τὸ αὐξάνουμε, αὐτὸ σημαίνει Ὀρθόδοξο Φρόνημα, αὐτὴ εἶναι ἡ βάση καὶ τὸ θεμέλιο τῆς ζωῆς τοῦ ὀρθοδόξου. Κάτι ἄλλο δὲν λειτουργεῖ.

Ὁρισμὸς τοῦ Ὀρθοδόξου Φρονήματος

Τί ἐννοοῦμε λοιπόν, ὅταν μιλᾶμε γιὰ «Φρόνημα» τῆς ὀρθοδόξου πίστεως; Ὁ ὅρος «Φρόνημα» δὲν περιορίζεται μόνο στὴ λογικὴ σκέψη ἢ στὴ γνώση, ἀλλὰ ἀγκαλιάζει ὁλόκληρη τὴν πνευματικὴ καὶ ψυχικὴ διάσταση τῆς ζωῆς μας. Εἶναι ἡ ἐσωτερικὴ στάση ποὺ καθοδηγεῖ κάθε μας πράξη, κάθε μας σκέψη καὶ κάθε μας συναίσθημα. Τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα μᾶς καλεῖ νὰ ζοῦμε μὲ καθαρὴ συνείδηση καὶ μὲ ἀφοσίωση στὸν Θεό, νὰ μοιραζόμαστε τὴ ζωή μας μὲ ἀνιδιοτέλεια, νὰ προσφέρουμε χωρὶς δόλο καὶ νὰ λαμβάνουμε μὲ χαρὰ ὅ,τι μᾶς δίνει ὁ συνάνθρωπος καὶ ἡ ἴδια ἡ ζωή. Ἀποτελεῖ, οὐσιαστικά, μία πρόσκληση γιὰ βαθύτερη ἐνδοσκόπηση καὶ ἀναστοχασμὸ γιὰ τὸ ποιοὶ εἴμαστε καὶ ποιοὶ ἐπιδιώκουμε νὰ γίνουμε.Τὸ Φρόνημα αὐτὸ βασίζεται στὴν ὀρθὴ πίστη σὲ συνδυασμὸ μὲ τὶς εὐαγγελικὲς ἀξίες, ὅπως -ἐνδεικτικά- ἡ ἀληθινὴ ἀγάπη, ἡ ὑπομονή, ἡ ἀδιάκοπη προσευχὴ καί, ἀσφαλῶς, ἡ ταπεινοφροσύνη.

Ἡ μήτηρ αὐτὴ τῶν ἀρετῶν, ἡ ὑψοποιὸς ταπείνωση, δὲν εἶναι ἁπλῶς μία ἐξωτερικὴ συμπεριφορά, ἀλλὰ ἡ ἐσωτερικὴ ἀναγνώριση τῆς μικρότητάς μας μπροστὰ στὸ μεγαλεῖο τοῦ Θεοῦ. Ὅταν δὲ ἀναγνωρίσουμε ὅτι εἴμαστε ἁπλῶς μικρὰ κομμάτια ἑνὸς μεγάλου θεϊκοῦ σχεδίου, ἀνοίγουμε τὸν δρόμο γιὰ τὴν πραγματικὴ πνευματικὴ ἀνάπτυξη. Ἡ ἀγάπη, ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρά, εἶναι ἡ καρδιὰ καὶ ὁ πυρήνας τῆς ἀληθινῆς πνευματικότητας. Ἀσφαλῶς, ὁ λόγος ἀφορᾶ ὄχι τὴν ἀγαπολογία, ἀλλὰ τὴν ἀνυπόκριτη ἀγάπη, ἡ ὁποία δὲν γνωρίζει ὅρια καὶ ξεπερνᾶ κάθε διαφορά, ἀναπληρώνει τὰ κενά, θεραπεύει τὶς πληγὲς καὶ μὲ τὴν ἔμπρακτη ἐκδήλωσή της στὸν Θεὸ καὶ τοὺς συνανθρώπους μας γίνεται ὁ ἀδιάλειπτος στίβος πάνω στὸν ὁποῖο οἰκοδομοῦμε τὴν ποιότητα τῆς καθημερινότητάς μας. 

Ἕνα παράδειγμα Ὀρθοδόξου Φρονήματος: Ἅγιος Χρυσόστομος ὁ Νέος Ὁμολογητής

Ἀπὸ τοὺς βίους τῶν Ἁγίων μας διδασκόμαστε πὼς τὸ Φρόνημα τῆς ὀρθοδόξου πίστεως συνεπάγεται ἀγῶνες καὶ διάβαση μέσα ἀπὸ τὴν στενὴ καὶ τεθλιμμένη ὁδό. Ἂς πάρουμε ὡς παράδειγμα τὸν Ἅγιο Χρυσόστομο τὸν νέο Ὁμολογητή. Ὁ δρόμος του δὲν ἦταν εὔκολος. Ὡστόσο, ἡ ἄδολη ἀγάπη του καὶ ἡ καρδιακή του πίστη τοῦ ἔδωσαν τὴν δύναμη νὰ ὑπομείνει μὲ προσευχὴ καὶ ταπείνωση κάθε ἐμπόδιο ποὺ ὑψωνόταν μπροστά του καὶ νὰ φθάσει μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ σὲ ἐπίπεδα πνευματικῆς βαθύτητας ποὺ δὲν τὰ χωρᾶ ὁ νοῦς μας. Συνάντησε ἀνθρώπινες μικρότητες, βίωσε τὴν ἀνθρώπινη μοναξιὰ στὸν ἀγῶνα ὑπὲρ τῆς Ὀρθοδοξίας, γνώρισε τὴν ἐξορία καὶ τὴν ἀπαξίωση. Ὅλα αὐτά, ὅμως, τὰ ἀντιμετώπισε ὡς εὐκαιρία πνευματικῆς προόδου καὶ ὄχι ὡς ἀποτυχία, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἀπολαμβάνει πλέον τὸν στέφανο τῆς ἀθανάτου ζωῆς καὶ νὰ ἀποτελεῖ γιὰ ἐμᾶς σήμερα ὑπόδειγμα θυσιαστικῆς προσήλωσης στὸ Θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ νοητὸ φάρο γιὰ τὴν καλλιέργεια τοῦ Ὀρθοδόξου Φρονήματος.

Ἡ βίωση τοῦ Ὀρθοδόξου Φρονήματος σήμερα

Αὐτὸ τὸ Φρόνημα χρειάζεται νὰ μᾶς διακατέχει καὶ σήμερα, σὲ μιὰ ἐποχὴ ὅπου κυριαρχεῖ ἡ βιασύνη, ἡ ἀναβλητικότητα, ἡ ἐπιφανειακὴ σκέψη, καὶ ὅπου οἱ ὑλικὲς ἀξίες καταλαμβάνουν συχνὰ πρωταρχικὴ θέση. Ἡ ἀνάγκη γιὰ ἀληθινὴ πνευματικὴ ἀνανέωση εἶναι πιὸ ἐπιτακτικὴ ἀπὸ ποτὲ καὶ θὰ γίνει πραγματικότητα μόλις πάψουμε νὰ ξεχνοῦμε ὅτι, ἐνῷ τὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ μπορεῖ νὰ ἀλλάζουν καὶ νὰ φθείρονται, ἡ πνευματικὴ κληρονομιὰ καὶ οἱ ἀξίες τῆς πίστης παραμένουν ἀθάνατες. Ἡ ταπεινότητα, ἡ ἀγάπη καὶ ἡ ἀφοσίωση στὸν Θεὸ εἶναι ἀξίες ἀέναες καὶ μποροῦν νὰ ἀποτελέσουν τὸ φῶς ποὺ θὰ φέγγει μέσα στὶς πιὸ σκοτεινὲς στιγμὲς τῆς ζωῆς μας καὶ θὰ μᾶς ὁδηγεῖ πρὸς τὸ φῶς τῆς ἀναστάσεως. Ἀντιθέτως, οἱ ἀνέσεις τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν διαπιστωμένα καθηλώνουν τὸν ἄνθρωπο σὲ ἐπαναλαμβανόμενα λάθη, καὶ μάλιστα λάθη ποὺ ἀφοροῦν τὴν σχέση του μὲ τὸν Θεὸ καὶ τὸν συνάνθρωπο. Γιὰ τὸν λόγο αὐτόν, ὁ πνευματικὸς ἀθλητὴς τοῦ στίβου τῆς σωτηρίας σύντομα ἐγκαταλείπει τὶς χαρὲς τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν καὶ ἱεραρχεῖ τὸ καλὸ πάνω ἀπὸ τὸ κακό, γεγονὸς ποὺ τοῦ δίνει τὴν δυνατότητα, ἀκόμη καὶ ἀντιμέτωπος μὲ ποικίλες δοκιμασίες καὶ στερήσεις, νὰ αἰσθάνεται πάντα πληρότητα στὴ ζωή του. 

Τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα ἐν μέσῳ δοκιμασιῶν

Μία μεγάλη δοκιμασία, ποὺ αὐτὴ τὴν ὥρα μνημονεύω, καὶ ἀπέναντι στὴν ὁποία τὸ Φρόνημα τοῦ ὀρθοδόξου χριστιανοῦ καὶ πάλι καλεῖται νὰ δείξει τὶς ἀντοχές του, εἶναι ὁ διχασμὸς τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς.  Ὁ διχασμὸς τοῦ νέου καὶ τοῦ παλαιοῦ ἡμερολογίου παραμένει ἐδῶ καὶ 101 χρόνια μία ἀνοιχτὴ πληγή, ἡ ὁποία εὐχῆς ἔργον εἶναι νὰ ἐπουλωθεῖ ἐν ἀληθείᾳ. Σίγουρα, κάποιος ποὺ δὲν ἀγαπᾶ ἐξ ὅλης καρδίας τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καὶ δὲν ἀγωνιᾶ γιὰ αὐτήν, δὲν μπορεῖ νὰ λειτουργήσει ἀποτελεσματικὰ πρὸς αὐτὴ τὴν κατεύθυνση. Αὐτὴ τὴ δυνατότητα ἔχουν μόνο ὅσοι, τετρωμένοι ἀπὸ ἀγάπη πρὸς τὴν Ἐκκλησία, πάσχουν γιὰ αὐτήν. Τέτοιοι εἶναι ὅσοι διαπνέονται ἀπὸ τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα. Οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ ἀγαποῦν πραγματικὰ τὸν συνάνθρωπο, ἀγαποῦν καὶ ὅλη τὴν κτίση. Εἶναι θεοπρόβλητοι καὶ φορεῖς τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ, διὰ τῆς ὁποίας ἀντιλαμβάνονται εἰς βάθος τὸ πρόβλημα καὶ μποροῦν νὰ ὁδηγήσουν πρὸς τὴν ἐπίλυσή του.

Ἡ ὕπαρξη Ὀρθοδόξου Φρονήματος

Στὸ σημεῖο αὐτὸ ἴσως ἀναρωτηθοῦμε: «ὑπάρχουν, ἄραγε, στὶς μέρες μας τέτοιοι ἄνθρωποι;». Τὸ ὅτι φθάνουμε σὲ σημεῖο ἀκόμη καὶ νὰ ἐκφράσουμε μία τέτοια ἀπορία, ἀποτελεῖ ἀφορμὴ πικρίας. Ἐπιτρέψτε μου νὰ δώσω μία δική μου ὀπτικὴ στὸ πρόβλημα αὐτό. Θὰ μποροῦσε νὰ πεῖ κανεῖς ὅτι, πράγματι, σήμερα δὲν ὑπάρχει ἄνθρωπος μὲ Ὀρθόδοξο Φρόνημα, καὶ μάλιστα θὰ μποροῦσε αὐτὸ νὰ τὸ δικαιολογήσει μὲ τέτοιον τρόπο, ὥστε, ἀντὶ νὰ ὁδηγηθεῖ σὲ πνευματικὴ ἀφύπνιση, νὰ καταλήξει σὲ παραίτηση ἀπὸ κάθε προσπάθεια μετανοίας. Εἰλικρινά, πόσους ἀνθρώπους συναντᾶμε σήμερα ποὺ νὰ πάσχουν ἀληθινὰ γιὰ τὸ ἡμερολογιακὸ σχίσμα, νὰ πάσχουν γιὰ τὴν Ἐκκλησία, νὰ πονοῦν γιὰ τὸν διπλανό τους, μὲ τὸν ὁποῖο στεροῦνται τὴν δυνατότητα νὰ συνεορτάσουν τὶς μεγάλες ἑορτές; Στὸ ποσοστὸ ποὺ συμβαίνει αὐτό, στὸ ἴδιο ποσοστὸ θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ὅτι ὑπάρχουν ἄνθρωποι ὀρθοδόξως φρονοῦντες. Μπορεῖ οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ νὰ εἶναι λίγοι, ἀλλὰ ὁπωσδήποτε ὑπάρχουν. Στὴν ἰσχυρὴ βεβαιότητα τοῦ γεγονότος αὐτοῦ, μᾶς ὁδηγεῖ τὸ ἑξῆς ἁπλὸ σκεπτικό: Ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ὑπάρχει ἡ Ἐκκλησία καὶ ἐπιτελεῖ ἔργο μετανοίας, τότε ὁ Πανάγαθος Θεὸς δὲν μᾶς ἔχει ἐγκαταλείψει, ἀλλὰ εἶναι ἐδῶ, πλαισιούμενος ἀπὸ τοὺς ἐκλεκτούς Του φίλους. Καὶ αὐτὸ τὸ πιστεύω μὲ ἀπόλυτη βεβαιότητα, ὅτι, δηλαδή, οἱ φίλοι τοῦ Θεοῦ ὑπάρχουν ἀνάμεσά μας. Αὐτὸς εἶναι καὶ ὁ λόγος ποὺ παρατείνει ὁ Θεὸς τὴ Φιλανθρωπία Του στὸν ἄνθρωπο καὶ σὲ ὅλη τὴν κτίση.

 Ἡ ἀδιαφορία ἀντίθετη μὲ τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα

Στὴν πορεία τοῦ καθενός μας πρὸς τὴν ἐσωτερικὴ καλλιέργεια τοῦ Ὀρθοδόξου Φρονήματος, ἐλλοχεύει ἕνας σημαντικὸς κίνδυνος: ἡ ἀδιαφορία. Ἡ ἀδιαφορία μὲ ὁδηγεῖ σὲ μία πρόχειρη διαπίστωση ὅτι δῆθεν γύρω μου δὲν ὑπάρχουν ἄνθρωποι ὀρθόδοξα φρονοῦντες. Αὐτὸ μὲ ὁδηγεῖ σὲ πνευματικὴ ὕπνωση, ἡ ὁποία, μὲ τὴ σειρά της, μπορεὶ νὰ ἐπιφέρει πνευματικὴ μυωπία, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ μὴν μπορῶ πλέον νὰ διακρίνω τὸν ἀληθινὰ ὀρθόδοξο, ἀκόμη καὶ ἂν τὸν ἔχω μπροστά μου. Αὐτὸ εἶναι πολὺ σοβαρὸ πρόβλημα καὶ ὀφείλεται στὴ λανθασμένη νοοτροπία τῆς σύγκρισης. Τί μοῦ λέει αὐτὴ ἡ νοοτροπία; «Κοίτα ἂν κάποιος τοῦ περιβάλλοντός σου εἶναι φορέας τῆς Θείας Χάριτος καὶ τότε γίνε καὶ ἐσύ. Διαφορετικά, μὴν κάνεις καμία κίνηση». Γιὰ νὰ λυτρωθῶ ἀπὸ αὐτὴ τὴν παγίδα, ὀφείλω νὰ στραφῶ στὸν ἑαυτό μου καὶ νὰ δῶ ἐσωτερικὰ τὶ πρέπει νὰ κάνω ἐγώ, γιὰ νὰ περιβληθῶ τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα. Αὐτὴ ἡ ἀνάληψη τῶν προσωπικῶν εὐθυνῶν θὰ φέρει ἄμεσα ἀποτελέσματα χωρὶς καθυστερήσεις, χωρὶς συγκρίσεις, χωρὶς νὰ προσπαθῶ νὰ δῶ τὸ μέλλον μου μέσα ἀπὸ τὰ μάτια κάποιου ἄλλου. 

Ἀφύπνιση ἡ δύναμη τοῦ Ὀρθοδόξου Φρονήματος

Ἀδελφοί μου, ἂς ἀφυπνιστοῦμε, ἂς μετακινηθοῦμε ἀπὸ τὴν ἡσυχία μας καὶ ἀπὸ αὐτὸ ποὺ νομίζουμε ὅτι εἶναι τὸ σωστό. Ἂς μετακινηθοῦμε ἀπὸ τὸ βολικό, τὸ ὁποῖο βλάπτει καὶ καθηλώνει σὲ ἐπαναλαμβανόμενα λάθη. Τὸ Φρόνημα τῶν Ἁγίων δὲν φθάνει νὰ τὸ βλέπουμε, νὰ τὸ περιγράφουμε καὶ νὰ τὸ θαυμάζουμε. Ἀπαιτεῖται ἄμεσα νὰ τὸ βιώσουμε, νὰ γίνουμε πρωταγωνιστὲς τῆς δικῆς μας ζωῆς, νὰ δοῦμε τὴν ἀλήθεια μὲ τὰ δικά μας μάτια, νὰ βιώσουμε τὴν ἀγάπη μὲ τὴ δική μας καρδιὰ καὶ νὰ σταματήσουμε νὰ φανταζόμαστε μὲ ὡραῖα λόγια τὶ σημαίνει ἀλήθεια καὶ ἀγάπη. Συνάνθρωποί μας ἐμφορούμενοι ἀπὸ τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα σήμερα ὑπάρχουν, ἀρκετὰ περισσότεροι ἀπὸ ὅσους μποροῦμε νὰ φανταστοῦμε. Γιὰ τὸ ὅτι ἴσως νὰ μὴν εἶναι ὁρατοί, δὲν φταίει τὸ ὅτι κρύβονται, ἀλλὰ τὸ ὅτι εἶναι ἀσθενῆ τὰ δικά μου ἀνθρώπινα αἰσθητήρια. Ἂν προτεραιότητα ἔχει ἡ ἰδιοτέλεια καὶ οἱ σχέσεις μου ἐξαρτῶνται γύρω ἀπὸ αὐτή, ἐὰν γίνεται συστηματικὴ ἑστίαση στὰ ἀρνητικὰ τοῦ ἄλλου χάριν κάποιας ἰδιοτελοῦς ἀνάγκης, τότε ὄχι ἁπλὰ δὲν ἔχω ἐλπίδα νὰ δῶ τὸν ἐμπνεόμενο ἀπὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα συνάνθρωπό μου, ἀλλὰ μάλλον καταδικάζω τὸν ἑαυτό μου νὰ μὴν μπορεῖ νὰ δεῖ ποτὲ ἄνθρωπο καλύτερο καὶ ἀνώτερο ἀπὸ τὸν ἴδιο. Μὲ ἄλλα λόγια, ἐπιλέγεται μὲ προσωπική μου εὐθύνη ἡ ἀπραξία, ἡ παραίτηση καὶ ἡ καθήλωση στὰ ἴδια λάθη. 

Πρῶτο βῆμα γιὰ τὴν ἐνεργοποίση τοῦ Ο.Φ. > ἀπόφαση

Γιατί νὰ ἐπιλέξω τὰ ἐπαναλαμβανόμενα λάθη, ἐνῷ ἔχω καὶ ἐγὼ τὴν ἐλπίδα καὶ τὴν δυνατότητα νὰ δεχθῶ τὴν Χάρη τοῦ Παρακλήτου στὴν ψυχή μου; Γιὰ νὰ σκηνώσει μέσα μου ὁ Παράκλητος, ὁ Ὁποῖος συγκροτεῖ τὸ γνήσιο Φρόνημα τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀρκεῖ νὰ κάνω δύο ἁπλὰ βήματα. Τὸ πρῶτο βῆμα εἶναι ἡ ἀπόφαση, ἡ ὁποία δείχνει τὶς προσωπικές μου προθέσεις, δείχνει ἐὰν πράγματι ὑπάρχει διάθεση γιὰ ἀλλαγὴ καὶ ἐν Χριστῷ μεταμόρφωση.

Ἀδελφοί μου, ἐὰν καὶ μόνον ἐὰν ὑπάρξει αὐτὴ ἡ ἀπὀφαση, αὐτὴ ἡ ἀφύπνιση στὸν ἑαυτό μου, τότε ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς θὰ κατέβει καὶ θὰ ἀποκαλύψει τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἔχουν τη Χάρη Του, οἱ ὁποῖοι θὰ μὲ βοηθήσουν νὰ καλλιεργήσω τὸ θεάρεστο Φρόνημα. Ἐνδεχομένως νὰ ἀναρωτηθεῖτε γιατὶ μὲ ἐνδιαφέρει τόσο πολὺ ἡ ἀναζήτηση προσώπων ποὺ νὰ ἐμφοροῦνται ἀπὸ τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα. Ἡ ἀπάντηση εἶναι ἁπλῆ: διότι ἡ ἀναζήτηση, στὴν καθημερινότητά μου, τοῦ καλύτερου καὶ τοῦ ἀνώτερου προσώπου καὶ ἡ συναναστροφή μου μὲ ἐκεῖνο τὸ πρόσωπο, τὸ ὁποῖο ἔχει τὴν δυνατότητα νὰ μὲ ὠθήσει σὲ πνευματικὴ ἄνοδο, εἶναι τὸ μυστικὸ τῆς ἐνεργοποίησης τοῦ Ὀρθοδόξου Φρονήματος. Τὸ χαρακτηριστικὸ τῆς κοινῆς ἀναγνώρισης μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων ποὺ πασχίζουν γιὰ τὸ καλύτερο στὴ ζωή τους, ἀνεξαρτήτως ἀρετῆς καὶ πνευματικῆς προκοπῆς, εἶναι, τελικά, ἡ βάση καὶ τὸ θεμέλιο τῆς ἀρχῆς γιὰ ἀλλαγὴ ἤ, ὅπως θὰ λέγαμε στὴν ἐκκλησιαστική μας γλῶσσα, τῆς ἀρχῆς γιὰ μετάνοια. 

Δεύτερο βῆμα γιὰ τὴν ἐνεργοποίηση τοῦ Ο.Φ. > Σταθεροποίηση

Τὸ δεύτερο βῆμα εἶναι ἡ σταθεροποίηση. Ἡ σταθεροποίηση στὴ νέα αὐτὴ προοπτικὴ ἀλλάζει ὅλες τὶς σχέσεις τοῦ ἀνθρώπου. Ἔρχεται μία νέα κοσμοθέαση: ὁ συνάνθρωπος εἶναι συνοδοιπόρος μὲ κοινοὺς στόχους, δὲν εἶναι ἐκεῖνος ποὺ ὑπονομεύει, ἀλλὰ αὐτὸς ποὺ βοηθάει, καὶ ἐγὼ εἶμαι ἕτοιμος νὰ τὸν στηρίξω στὴν πραγματική του ἀνάγκη. Ὁ Θεὸς δὲν εἶναι ἀπόμακρος, ἀλλὰ εἶναι ἐδῶ καὶ συντροφεύει τὸν ἄνθρωπο, ὅπως λέγει καὶ ὁ προφήτης Δαυΐδ, «προωρώμην τὸν Κύριον ἐνώπιόν μου διαπαντός, ὅτι ἐκ δεξιῶν μου ἐστί, ἵνα μὴ σαλευθῶ» (15ος ψαλμός). Ὁ ἄνθρωπος ἀλλάζει ριζικά, ἔχει ἄλλη θέαση τοῦ ἴδιου του τοῦ ἑαυτοῦ, διότι πλέον βλέπει τὸν συνάνθρωπο καὶ τὸν Θεὸ διαφορετικά. Ἡ ἀλλαγὴ ποὺ ἔχει προκύψει, εἶναι πολὺ μεγαλύτερη ἀπὸ τὸ ἔργο τοῦ ἴδιου τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Θεὸς δίνει περισσότερα ἀπὸ ὅ,τι ὁ ἄνθρωπος προσφέρει στὸν Θεό. Ὁ ἄνθρωπος, πλέον, βλέπει τὴν ἀλήθεια μὲ τὰ δικά του μάτια. Τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα ἔχει πλέον σχηματισθεῖ μέσα του. Δὲν ἔχει ἐξαρτήσεις, δὲν εἶναι ἑτερόφωτος, λάμπει ἀπὸ μόνος του, ἡγεῖται, ἀνοίγει δρόμο γιὰ τοὺς ἀνθρώπους, μιλάει ἀπὸ τὴν καρδιά του, κηρύττει μὲ τὰ μάτια του, διδάσκει μὲ τὴ σιωπή του.

Αὐτὰ εἶναι τὰ δύο βήματα ποὺ θὰ πρότεινα, ὥστε νὰ ἐνεργοποιηθεῖ τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα στὴν καρδιὰ τοῦ καθενός. Τὸ ἕνα εἶναι ἡ ἀπόφαση καὶ τὸ δεύτερο ἡ σταθεροποίηση στὴ νέα προοπτική, στὴ νέα κοσμοθέαση, μέσα ἀπὸ τὴν ἐσωτερικὴ μεταμόρφωση μὲ τὴ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. 

Ὀρθόδοξο Φρόνημα καὶ Ἐθνικὴ Αὐτοσυνειδησία

Ἐπιπρόσθετα, μία ἄλλη πτυχὴ τοῦ Ὀρθοδόξου Φρονήματος εἶναι καὶ τὸ πώς ἀντιλαμβανόμαστε τὴν Ἐθνική μας Αὐτοσυνειδησία. Ἡ ἱστορία μας, ἡ παράδοσή μας ἔχει ζυμώσει τὸν Ἕλληνα Ῥωμηὸ καὶ τὴν ἱστορική του ὕπαρξη μὲ τὴν Ὀρθοδοξία. Τὸ ἀκόλουθο σύντομο παράδειγμα εἶναι διαφωτιστικὸ γιὰ νὰ σᾶς ἐξηγήσω τὶ ἀκριβῶς ἐννοῶ. Στὸ πολεμικὸ θωρηκτὸ πλοῖο «Ἀβέρωφ», λίγο πρὶν τὴν ναυμαχία τῆς Ἕλλης τὸ 1912 καὶ λίγο πρὶν τὴν ἀπελευθέρωση ὅλου τοῦ Αἰγαίου, ἕνας ὑποκελευστὴς ὀνόματι Σκόδρας, ποὺ ὑπηρετοῦσε μέσα στὸ πλοῖο, εἶδε σχηματισμένο στὸ πλάϊ ἑνὸς κουβᾶ μὲ γράσο, ποὺ χρησιμοποιοῦσε γιὰ τὴ λίπανση τῶν πυροβόλων, τὸ πρόσωπο τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Ἔντρομος τὸ ἔδειξε στὸν εὐλαβῆ πλοίαρχο Κουντουριώτη. Ἐκεῖνος, στὴ συνέχεια, κάλεσε ὅλο τὸ πλήρωμα στὸ κατάστρωμα καὶ τοὺς ἀνακοίνωσε τὰ ἑξῆς: «Ὁ Θεὸς ἔδειξε τὸ σημεῖο Του, ὁ Θεὸς εἶναι μαζί μας. Στὴν ἑπόμενη ναυμαχία θὰ κερδίσουμε», ὅπως καὶ ἔγινε. Ἡ νικηφόρος ναυμαχία τῆς Ἕλλης ἦταν ἐκείνη ποὺ κλείδωσε τοὺς Τούρκους στὰ στενά των Δαρδανελίων. Βλέπουμε, λοιπόν, ὅτι ἡ συμμαχία τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Ὑπερμάχου Στρατηγοῦ ἀποτελοῦσε τὸ ζητούμενο καὶ τὴν κινητήριο δύναμη τῶν ὑπὲρ τοῦ Ἔθνους μας ἀγωνισαμένων, γεγονὸς ποὺ δηλώνει ὅτι τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα εἶναι ταυτισμένο καὶ μὲ τὸ Ἐθνικό μας Φρόνημα. 

Ὀρθόδοξο Φρόνημα καὶ σύγχρονοι θεσμοί

Ἐὰν Κυβέρνηση, πολιτειακοὶ θεσμοὶ καὶ πολιτειακοὶ παράγοντες ὁμοιάζουν στὸν ναύαρχο Κουντουριώτη ὡς πρὸς τὴν ἐμπιστοσύνη του στὴν θεία Πρόνοια τότε δὲν πρέπει νὰ φοβόμαστε τίποτα. Ὑπάρχει ἡ δυνατότητα γιὰ ὀρθὴ διακυβέρνηση τῆς Ἑλλάδος σήμερα, ἀρκεῖ οἱ ἄνθρωποι ποὺ θὰ σηκώσουν στὴν πλάτη τους τὸ βαρὺ φορτίο νὰ μετέχουν τοῦ τῆς Ὀρθοδοξίας Φρονήματος. Θέσεις ὅπως ὅτι εἴμαστε πολυπολιτισμικὴ χώρα, ἀλλὰ καὶ ταυτόχρονα τὸ ἐλεύθερο ποὺ ἔχει δοθεῖ στὴν δημογραφικὴ ἀλλοίωση τῆς πατρίδας μας, συνιστοῦν ἐθνικὰ ἐγκλήματα. Αὐτὰ καὶ ἄλλα ἀρκετὰ ἔχουν προκαλέσει, τὸν τελευταῖο καιρό, τὴν ἀρχὴ μίας ἐσωτερικῆς, ἀθόρυβης ἐπανάστασης, ἡ ὁποία θέλει στὴν ἐξουσία ἀνθρώπους ἐμφορούμενους ἀπὸ τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα, ποὺ νὰ κυβερνοῦν ὡς Ἕλληνες καὶ ὄχι ὡς φερέφωνα τῆς δύσης, τὰ ὁποῖα ἀλλοιώνουν καὶ διαστρεβλώνουν ἀκόμα καὶ αὐτὴν τὴν ἀνθρώπινη λογική. Ὁ λαός μας θέλει ἡγέτες ποὺ νὰ μποροῦν νὰ καταλάβουν ὅτι ἡ βιολογία στὸν ἄνθρωπο δὲν μπορεῖ νὰ ἔχει ἄλλο φῦλο πέραν τοῦ ἀρσενικοῦ καὶ τοῦ θηλυκοῦ. Ἄραγε, ἂν μετὰ ἀπὸ 100 ἢ 200 χρόνια ἀνακαλύψουν τὰ ὀστᾶ μου οἱ ἀρχαιολόγοι, τί πιστεύετε ὅτι θὰ ποῦν; Θὰ ποῦν ὅτι τὰ ὀστᾶ ἀνήκουν σὲ ἄντρα ἢ σὲ γυναῖκα; Προφανῶς θὰ ποῦν ὅτι ἀνήκουν σὲ ἄντρα καὶ τὸ γνωρίζουν πολὺ καλά. Ὑπάρχει περίπτωση νὰ ποῦν ὅτι τὰ ὀστᾶ ἀνήκουν σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ 185 φῦλα; Βλέπουμε πόσο ἀναγκαῖο εἶναι νὰ μᾶς κυβερνοῦν ἄνθρωποι μὲ Ὁρθόδοξο Φρόνημα -ποὺ δὲν εἶναι τίποτα ἄλλο παρά, ὅπως εἶπα καὶ στὴν ἀρχή, ἄνθρωποι μὲ φυσιολογικὴ ζωὴ στὴν ἐπὶ γῆς παρουσία τους- καὶ σὲ αὐτοὺς νὰ προσβλέπουμε. 

Ἀνάγκη Ὀρθοδόξου Φρονήματος στὴν Ἐκκλησία

Κάτι ἀνάλογο ἰσχύει καὶ στὸν ἐκκλησιαστικὸ χῶρο. Καθὼς ἡ Ἐκκλησία καλεῖται στὴ σημερινὴ ἐποχὴ νὰ ἀντισταθεῖ σὲ ἀπειλὲς καὶ νὰ ἐπιλύσει σύγχρονα προβλήματα, χρειάζεται τοὺς κατάλληλους ἀνθρώπους· ἀνθρώπους ποὺ νὰ βγάζουν, «ἐκ τοῦ ἀγαθοῦ θησαυροῦ τῆς καρδίας αὐτῶν, τὰ ἀγαθά», νὰ ἐναρμονίζουν τὴ ζωή τους μὲ τὸ Θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ σκέφτονται σύμφωνα μὲ τὴν ἁγιοπατερικὴ παρακαταθήκη.

Σύγχρονα προβλήματα τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καὶ Ὀρθόδοξο Φρόνημα:

α) Ὁ Οἰκουμενισμός

Ἕνα πρόβλημα μὲ τὸ ὁποῖο ἔρχεται ἀντιμέτωπη ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι ἡ αἵρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ. Ὁ Οἰκουμενισμός, ὡς γνωστόν, ἀντιλαμβάνεται τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ μὲ μία λογικὴ ποὺ δὲν εἶχε ὑπάρξει ποτὲ στὸ παρελθὸν πρὶν τὴν ἐμφάνισή του. Εἶναι μιὰ νέα ἰδεολογία καὶ αὐτὸ τὸ γνωρίζουν ἀκόμα καὶ οἱ ἔνθερμοι ὑποστηρικτές του. Αὐτοὶ ὑποστηρίζουν τὴν θεωρία ὅτι ὁ Οἰκουμενισμὸς εἶναι ἕνα κίνημα ποὺ ἐπιδιώκει τὴν ἑνότητα τῶν χριστιανικῶν δογμάτων μέσα ἀπὸ τὸν διάλογο. Λογικά, μετὰ ἀπὸ τόσες δεκαετίες θὰ ἔπρεπε ἤδη νὰ ὑπῆρχε σήμερα κάποιο θετικὸ καὶ θεάρεστο ἀποτέλεσμα, ἀντιληπτὸ ἀπὸ ὅλους μας. Ὡστόσο, αὐτό, ἐπὶ τῆς οὐσίας, δὲν συμβαίνει. Πρὸς τί αὐτό; Μήπως εἶναι, ἐπιτέλους, καιρὸς γιὰ τὸν ἀναγκαῖο προβληματισμό; Μήπως ἔφθασε, πλέον, ἡ ὥρα τῆς κατανόησης ὅτι οἱ συμπροσευχὲς μὲ ἑτεροδόξους καὶ οἱ ἄστοχοι διάλογοι δίχως προοπτικὴ μετανοίας τοὺς στεροῦν, στὴν πραγματικότητα, τὴν πιθανότητα νὰ δοῦν τὸ Φῶς τὸ Ἀληθινό; Ἡ δύναμη τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι ἀφάνταστα μεγάλη. Ἡ Ὀρθοδοξία δὲν ἔχει τὴν ἀνάγκη νὰ ἐξισωθεῖ μὲ διδασκαλίες ἀλλότριες καὶ νὰ ἀναμειχθεῖ μὲ τὸ ψεῦδος γιὰ νὰ φέρει τὴν εὐλογημένη ἀνατροπή. Μπορεῖ μὲ μόνη τὴν λάμψη τοῦ ἁγιοπνευματικοῦ βιώματος νὰ προσελκύσει ψυχὲς καλοπροαίρετες. Τὴν λάμψη αὐτὴ ἐξέπεμπε ὁ Ἅγιος Μάρκος ὁ Εὐγενικός, ὀ Ἱερὸς Φώτιος, ὁ Θεολόγος Γρηγόριος, ἄξιους μιμητὲς τῶν ὁποίων χρειαζόμαστε καὶ σήμερα. 

β) Ὁ διαχωρισμὸς νέου καὶ παλαιοῦ ἡμερολογίου

Ἕνα ἀκόμη σοβαρὸ ζήτημα, τὸ ὁποῖο ἐδὼ καὶ 101 χρόνια ταλανίζει τὴν Ἐκκλησία, εἶναι ὁ διαχωρισμὸς τῶν ὀρθοδόξων σὲ νεοημερολογίτες καὶ παλαιοημερολογίτες. Ἀμέσως μετὰ τὴν ἀλλαγὴ τοῦ ἡμερολογίου τὸ 1924, τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα ἐκφράστηκε μέσῳ τῶν ἁπλῶν ἀνθρώπων μὲ τὴν ἑξῆς φράση: «Μᾶς φράγκεψαν». Ἀντιλήφθηκαν οἱ πρόγονοί μας ὅτι ἡ ἡμερολογιακὴ μεταρρύμθιση ἀποτελοῦσε ἐντολὴ τῆς δύσεως. Ἀκόμα καὶ ἀπὸ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο εἰσήχθη, εἶδαν ὅτι δὲν ἐπρόκειτο γιὰ κάτι καλό. Πῶς εἰσήχθη; Αὐταρχικά. Μία βίαιη ἀλλαγή, μία ἀλλαγὴ ὑποχρεωτική, μία ἀλλαγὴ ποὺ ἀπαξιώνει μεγάλη μερίδα χριστιανῶν, μία ἀλλαγὴ ποὺ φέρνει κυρίως ἀναστάτωση καὶ διαχωρισμὸ παρὰ ἑνότητα, δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι καρπὸς Ὀρθοδόξου Φρονήματος. Τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα ἑνώνει, φέρνει καταλλαγὴ καὶ ἀγάπη. Κάτι τέτοιο δὲν ἔγινε μέχρι σήμερα, καθὼς -ἑκατέρωθεν- φωνὲς ἀνθρώπων ὁμοίων μὲ ἄδεια βαρέλια ποὺ μόνο θόρυβο προξενοῦν, προσποιούμενες ἀποκλειστικότητα αὐθεντίας, ἐξυπηρετῶντας ἰδιοτέλειες καὶ σχηματίζοντας φατρίες, ἐνσπείρουν διχόνοια, μὴν ἔχοντας, φυσικά, καμία σχέση μὲ τὸ Πνεῦμα τῆς Ὀρθοδοξίας. 

Οἱ φορεὶς τοῦ Ὀρθοδόξου Φρονήματος ὡς ἐλπίδα ἀντιμετώπισης τῶν προβλημάτων

Αὐτό, ὅμως, ποὺ παρηγορεῖ, εἶναι ὅτι ὑπάρχουν καὶ φωνὲς ἀπὸ προσωπικότητες ποὺ βιώνουν τὴν Ἀλήθεια τῆς Ὀρθοδοξίας. Αὐτὲς οἱ προσωπικότητες εἶναι ποὺ μποροῦν νὰ φέρουν -ἀργὰ ἢ γρήγορα- τὴν κατὰ Θεὸν ἀνατροπὴ πρὸς τὰ καλύτερα. Νὰ παρακαλοῦμε, λοιπόν, τὸν Θεὸ οἱ φωνὲς τῶν ἀληθῶς ὀρθοδόξων νὰ εἰσακουσθοῦν καὶ ποτὲ νὰ μὴν πάψουν νὰ ὁμιλοῦν πρὸς ὄφελος τῆς Ὀρθοδοξίας, ὅπως ποτὲ δὲν ἔπαψε ὁ Ἅγιός μας Χρυσόστομος, ὁ Νέος Ὁμολογητής. Ὁ Ἅγιος Πρόεδρος εἶχε ὡς ὅραμά του τὴν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας σύμφωνα μὲ τὰ ὅσα ὁρίζουν διαχρονικὰ οἱ Ἅγιοι Πατέρες. Αὐτὸ ποὺ δύναται νὰ ἐκπληρώσει τὸ ὄραμά του εἶναι τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα τοῦ ἐν ἐπιγνώσει ἁμαρτωλοῦ, μὲ διάκριση καὶ ἀγάπη, μὲ ἀφοσίωση πρὸς τὴν ἑνότητα ἐν ἀληθείᾳ, ὑπὸ τὴν καθοδήγηση τῶν Ἱερῶν Κανόνων τῶν Ἁγίων Πατέρων καὶ μὲ τὴν ἐπιστασία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πάντοτε μὲ τὴν ψυχὴ στραμμένη στὸν λόγο τοῦ Ἀρχαγγέλου:«στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετὰ φόβου!». Ἂς σταθοῦμε καὶ ἂς προσέξουμε. Ἂς κάνουμε τὸν ἀπολογισμό μας καὶ ἂς κοιτάξουμε τὸ μέλλον. Πετύχαμε τοὺς στόχους μας; Καταλάβαμε ποτὲ ποιοὶ ἦταν αὐτοὶ οἱ στόχοι; Τὸ χάσμα ποὺ ὑφίσταται μόνο πόνο προκαλεῖ στοὺς εὐσυνείδητους. Γιὰ αὐτό, πρέπει, τοῦ Θεοῦ συνεργοῦντος, νὰ γεφυρωθεῖ. Ὀφείλουμε στὰ παιδιά μας νὰ παραδώσουμε μία κατάσταση πιὸ δυνατὴ ἀπὸ αὐτὴν ποὺ παραλάβαμε. Πέρασαν 100 χρόνια. Πόσα ἀκόμη θέλουμε νὰ περάσουν; 

Ἐπίλογος 

Ἀδελφοί μου, ἂς ἀναλογιστοῦμε τὴ σημασία τῆς σημερινῆς ἡμέρας. Εἶναι μία ἡμέρα γιὰ ψυχικὴ ἐνδοσκόπηση, γιὰ πνευματικὴ κάθαρση καὶ γιὰ ἀνανέωση τῶν δεσμῶν ποὺ μᾶς ἑνώνουν ὡς κοινότητα, ὡς Ἐκκλησία, ὡς σῶμα Χριστοῦ. Ὅταν ἡ καρδιά μας γεμίζει μὲ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, κάθε δυσκολία φαίνεται νὰ ὑποχωρεῖ καὶ ὁ δρόμος πρὸς τὸ φῶς ἀνοίγει μὲ ἀληθινὴ χαρὰ καὶ ἐλπίδα. Μέσα ἀπὸ αὐτὴν τὴν πνευματικὴ διαδικασία, μέσα ἀπὸ τὴν ἐνέργεια τοῦ Ὀρθοδόξου Φρονήματος, μαθαίνουμε πὼς ἡ Ὀρθοδοξία δὲν εἶναι ἁπλῶς μία θρησκεία, ἀλλὰ ἡ ἀποκεκαλυμμένη ἀλήθεια, ἕνας τρόπος ζωῆς ποὺ ἐνσωματώνει τὶς πιὸ βαθιὲς ἀξίες τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης. 

Εἶναι κατανοητὸ πὼς οἱ προκλήσεις τοῦ σήμερα δὲν εἶναι καινούργιες, ἀλλὰ πάντα ὑπῆρχε ἡ ἀνάγκη γιὰ μιὰ βαθύτερη πνευματικὴ προσέγγιση στὴ ζωή. Ἡ ὀρθόδοξη παράδοσή μας ἔχει ἀποδείξει ὅτι, παρὰ τὶς ἀντιξοότητες, ὁ ἄνθρωπος ἔχει μέσα του τὴν δύναμη νὰ ἀνταπεξέλθει, ὅταν προσφύγει μὲ πίστη στὸν ἀληθινὸ Θεὸ ποὺ ὑπηρετεῖ. Ἡ δύναμη αὐτῆς τῆς μετὰ πίστεως προσφυγῆς καὶ δέησης πρὸς τὸν Τριαδικὸ Θεὸ εἶναι ἐκείνη ποὺ μπορεῖ νὰ μεταμορφώσει τὶς σκοτεινότερες στιγμὲς σὲ περιόδους ἐσωτερικῆς ἀναγέννησης. 

Ἡ πρόκληση ἀλλὰ καὶ πρόσκληση ποὺ μᾶς δίνεται σήμερα εἶναι νὰ ἀναλογιστοῦμε πώς μποροῦμε νὰ ἐνδυθοῦμε τὸ Ὀρθόδοξο Φρόνημα, αὐτὸ τὸ ὁποῖο ἔφεραν οἱ Ἅγιοί μας, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ κερδίσουν τὸν στέφανο τῆς ζωῆς. Ὀφείλουμε νὰ κατανοήσουμε ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνα σύνολο τελετουργιῶν καὶ παραδόσεων, ἀλλὰ ἕνας ζωντανὸς τρόπος ζωῆς ποὺ μᾶς ἑνώνει μὲ τὸ θεϊκὸ καὶ μᾶς κάνει νὰ συνειδητοποιοῦμε τὴν ἀξία τοῦ κάθε ἀνθρώπου. Ἡ ἴδια εἶναι ὁ φάρος ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ σὲ μιὰ ζωὴ γεμάτη νόημα καὶ ἀληθινὴ εὐτυχία, παρὰ τὶς ἐξωτερικὲς δυσκολίες. Ἀκόμη καὶ ὅταν οἱ σκιὲς τοῦ φόβου καὶ τῆς ἀβεβαιότητας ἐπιτείνονται, ἂς θυμόμαστε ὅτι μὲ τὴν βίωση τῆς Ὀρθοδοξίας ἔρχεται τὸ φῶς, νικᾶ τὸ σκοτάδι καὶ μᾶς ὁδηγεῖ στὸν Ἀληθινὸ Θεό. Ὅταν ἐμεῖς ἀλλάξουμε ἐσωτερικὰ καὶ γίνουμε μάρτυρες τοῦ θείου φωτός, θὰ ἔχουμε τὴν δυνατότητα νὰ ἀλλάξουμε καὶ τὴν κοινωνία ποὺ ζοῦμε, νὰ ἐνώσουμε αὺτὸ ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ συμφιλιωθεῖ, νὰ ἀνεβάσουμε τὴν καρδιὰ μας στὸν οὐρανὸ καὶ νὰ κατεβάσουμε τὸν Θεὸ στὴ γῆ. Ὀρθόδοξο Φρόνημα μᾶς χρειάζεται. Ὅσο ποτὲ ἄλλοτε.

Εὔχομαι αὐτὴ ἡ Σαρακοστὴ νὰ φέρει ἐλπίδα ἀπὸ τὰ ἀνέλπιστα καὶ νὰ ἐμπνεύσει Φρόνημα Ὀρθόδοξο σὲ κάθε χριστιανὸ ποὺ κλίνει γόνυ καρδίας μπροστὰ στὴν μεγαλωσύνη τοῦ Ἀληθινοῦ Θεοῦ ποὺ ὑπηρετοῦμε. Καλὴ σαρακοστή!

Σᾶς εὐχαριστῶ πολὺ γιὰ τὴν προσοχή σας.  

+ ὁ Θεσσαλονίκης Γρηγόριος

Πηγή

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΑΣ ΣΩΖΕΙ ΑΠΟ ΒΕΒΑΙΟ ΘΑΝΑΤΟ (Ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Λαρίσης καὶ Πλαταμῶνος κ. Κλήμεντα)

 

Στοὺς Α΄ Χαιρετισμοὺς

Ὁμιλία ἀπὸ τὸν Σεβ. Μητροπολίτη Λαρίσης καὶ Πλαταμῶνος κ. Κλήμεντα στὴν Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίας Παρασκευῆς στὸ Μεζοῦρλο (Λατίνια) Λαρίσης, τὸ βράδυ τῆς Παρασκευῆς τῆς Α΄ ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν, 22-2/7-3-2025, μὲ τίτλο: «Ἡ Παναγία μας σώζει ἀπὸ βέβαιο θάνατο».

Πηγή

Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ

 Τοῦ Ἀρχιμανδρίτου π. Νικηφόρου Νάσσου

«Τό στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέωκται», ὅπως ψάλλουμε στούς Ὕμνους τήν Κυριακή τῆς Τυρινῆς. Ἄνοιξε τό στάδιο, πού εἶναι αὐτή ἡ χρονική περίοδος τῶν 50 περίπου ἡμερῶν τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς. Εἶναι ἡ λεγόμενη ἀποδεκάτωση, τό ἕνα δέκατο τοῦ χρόνου, 36 μέρες ἀπό τίς 365 τοῦ ἔτους, μαζί μέ τήν Μεγάλη Ἑβδομάδα. Ὀρθά εἰπώθηκε ὅτι ἄν ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή εἶναι ἡ ἀνακάλυψη τῆς πίστεως ἀπο τόν ανθρωπο, εἶναι ἐπίσης και ἀνόρθωση τῆς ζωῆς του, τοῦ θεϊκοῦ νοήματός της, τοῦ κρυμμένου βαθους της.

 

Σέ κάθε περίπτωση, ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή εἶναι ἡ εὐκαιρία ἀποκτήσεως καί διατηρήσεως τῆς ἐν αὐτῇ πλουσίας πνευματικῆς ἐμπειρίας τῆς Ἐκκλησίας μας. Εὐκαιρία νά πράξουμε μέ τή θεία συνέργεια ὅ,τι καλό καί πνευματικό γιά τήν ψυχή μας δέν πράξαμε ὅλες τίς ὑπόλοιπες μέρες τοῦ χρόνου. Εὐκαιρία γιά περισσότερη αὐτοσυγκέντρωση καί αὐτογνωσία, βαθύτερη περισυλλογή, περισσότερη νηστεία (τροφῶν ἀλλά καί παθῶν), ἰσχυρότερη προσευχή κ.λπ. Εὐκαιρία νά αὐξήσουμε λίγο τούς ἐσωτερικούς μας πόθους, νά ἀποσπαστοῦμε νοερά καί καρδιακά ἀπό τήν ἐφημερότητα τῶν ἐπιγείων πραγμάτων, νά ἀνατείνουμε τό νοῦ στά ἄνω, τά πνευματικά καί οὐράνια. Ὄντως, ὅπως ψάλλει ἡ Ἐκκλησία μας τήν Κυριακή τῆς Τυρινῆς, στό Δοξαστικό τοῦ Ὄρθρου, «ἔφθασε καιρός ἡ τῶν πνευματικῶν ἀγώνων ἀρχή, ἡ ατά τῶν δαιμόνων νίκη, ἡ πάνοπλος ἐγκράτεια, ἡ τῶν Ἀγγέλων εὐπρέπεια, ἡ προς Θεόν παρρησία».

Ποιός εἶναι ὁ λόγος καί ὁ στόχος ὅλων τῶν ἀνωτέρω; Εἶναι ἡ ἐσωτερική μας ἄνωση καί ἡ κατάλληλη προπαρασκευή, ὥστε νά ἑορτάσουμε ὅσο γίνεται πνευματικά καί ὑπαρξιακά τά μεγάλα καί κοσμοσωτήρια γεγονότα τῆς Μεγάλης Ἐβδομάδας, πού θά ἔρθει σέ σύντομο σχετικά χρόνο. Τά γεγονότα εἶναι τό Πάθος, ὁ Σταυρός, ἡ Ταφή καί ἡ Ἀνάσταση τοῦ Σωτῆρος μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὅλα αὐτά ὁ Χριστός τά πραγματοποίησε γιά μᾶς, γιά τή δική μας σωτηρία καί ὄχι γιά τόν ἑαυτό Του. «Ὅ γέγονεν ὁ Κύριος, δι᾿ ἡμᾶς γέγονε», γράφει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Αὐτά ἀκριβῶς τά μέγιστα σωτηριώδη γεγονότα πραγματοποίησαν τήν ἐν Χριστῷ σωτηρία μας, τήν διόρθωση τῶν ἐπαχθῶν συνεπειῶν τῆς προγονικῆς πτώσεως καί τήν ἐπάνοδό μας στήν ἀπωλεσθεῖσα κοινωνία μετά τοῦ Θεοῦ. Συνεπῶς, ἕνεκα τῆς ἀξίας ὑποδοχῆς τούτων ἡ Ἐκκλησία καθιέρωσε αὐτήν τήν προετοιμασία καί τόν ψυχοπνευματικό καθαρμό ὅλων στό διάστημα τῶν πεντήκοντα περίπου αὐτῶν ἡμερῶν.

Πῶς οἱ πιστοί, τά μέλη τοῦ Κυριακοῦ Σώματος θά ἀνταποκριθοῦμε σ᾿ αὐτήν τήν κλήση τῆς Ἐκκλησίας μας; Ἡ ἀνταπόκρισή μας εἶναι ἡ συνειδητή εἴσοδός μας σέ αὐτό τό στάδιο τῶν πνευματικῶν ἀγωνισμάτων. Βλέπουμε ὅτι τά Ἁγιογραφικά καί ὑμνολογικά κείμενα πού λέγονται στήν Ἐκκλησία, λαμβάνουν ἀφορμή ἀπό παραστάσεις, εἰκόνες καί γεγονότα τῆς ζωῆς μας. Ἔτσι, ἔχουμε τά κατά τόπους στάδια, γυμναστήρια κ.ἄ., ὅπου διεξάγονται οἱ ἀγῶνες, ποδοσφαιρικοί, ἀθλητικοί, ἀγωνίσματα πάσης φύσεως. Ἐκεῖ προσέρχονται ἄνθρωποι, κυρίως νέας ἡλικίας, προκειμένου νά ἀγωνισθοῦν, ὥστε νά πετυχουν ἕνα στόχο, νά κατακτήσουν ἕνα μετάλλιο, ἤ ἕνα ἄλλο ὁποιοδήποτε ἔπαθλο, ἤ μιά διάκριση, πού θά τούς ἀναδείξει στά μάτια τῶν ἀνθρώπων.

Οἱ ἀγωνιζόμενοι ξεκινοῦν μέ τήν πεποίθηση ὅτι θά πετύχουν, θά φθάσουν στό τέλος τοῦ δρόμου μέ τή βέβαιη νίκη, μέ τήν στερεά ἐλπίδα ὅτι δέν θά διαψευσθοῦν οἱ προσδοκίες τους. Ἀρχίζουν μέ θάρρος, τόλμη ἀκατάβλητη, ἀλλά καί μεγάλον ἀγῶνα, τηρώντας βεβαίως τούς ἐκτεθέντες ὅρους καί προϋποθέσεις τοῦ συγκεκριμένου ἀθλήματος. Οἱ προπονήσεις ἐξαντλητικές, οἱ δίαιτες πολλές φορές ὑπερβολικές, ἡ κούραση ἀπεριόριστη. Καί ὅμως, δέν τά παρατοῦν, δέν λυγίζουν, δέν ὑπαναχωροῦν! Καί ὅλα αὐτά γιά μιά πρόσκαιρη νίκη, γιά μιά ἐφήμερη δόξα, γιά μιά προσωρινή χαρά.

Στήν ἐκκλησιαστική πραγματικότητα πού ζοῦμε ὡς Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, ὑπάρχει καί ἐκεῖ στάδιο ἀγῶνος. Ὅπως ὑπάρχουν τά κοσμικά στάδια γιά τά σωματικά ἀγωνίσματα καί ἀθλήματα, ἔτσι ὑπάρχουν καί τά πνευματικά στάδια, στά ὁποῖα εἰσερχόμαστε προκειμένου νά ἐπιδοθοῦμε στά πνευματικά ἀγωνίσματα καί ἀθλήματα. Βασικά, μεγάλο πνευματικό στάδιο εἶναι ὅλη ἡ ζωή τοῦ βαπτισμένου στό ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος Χριστιανοῦ, πού θέλει νά εἶναι Χριστιανός συνειδητός, στήν πράξη καί ὄχι μόνο στό ὄνομα. Ἀναγκαία προϋπόθεση τῶν ἀγωνιστῶν τοῦ πνευματικοῦ στίβου εἶναι ἡ τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Ἀπό ἐκεῖ ξεκινοῦν ὅλα. Εἶναι ὁ πρῶτος πυλῶνας τῆς πνευματικῆς ζωῆς, τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς.

Ὁ ἄλλος πυλῶνας εἶναι ἡ συμμετοχή τοῦ πιστοῦ στά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. Κυρίως στή θεία Εὐχαριστία, δηλ. τή θεία Λειτουργία. Καί τό μεγάλο δῶρο εἶναι ἡ θεία Κοινωνία, ἀφοῦ μέ αὐτήν «τῆς Ἰησοῦ θεότητος μεταλαμβάνομεν», ὅπως σημειώνει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὀ Δαμασκηνός. Αὐτή ἡ «ἱερά βρῶσις» μᾶς ἑνώνει μέ τόν Θεό καί φέρνει μέσα μας τή Χάρη τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, τή Βασιλεία Του, ἡ ὁποία δέν εἶναι μιά ὑλική, κτιστή πραγματικότητα, ἀλλά μιά αἰώνια κατάσταση, πού ἄρχεται μέν ἀπό τήν παροῦσα ζωή καί ἐκτείνεται στή μέλλουσα καί δέν ἔχει ποτέ τέλος! Ὄντως, ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι μία ἀνάκτιος θάλασσα, ἕνας ἀτέρμων Ὠκεανός!

Συνεπῶς, ἄν ὁ ἄνθρωπος, μέσα στήν ἐφημερότητα τῆς παρούσης ζωῆς, ἀγωνίζεται τόσο ἐντατικά σέ κάποιο ἄθλημα, προκειμένου νά λάβει ἕνα φθαρτό στεφάνι, μιά τιμητική διάκριση, ἕνα προσωρινό ἔπαθλο, τότε πόσο περισσότερο πρέπει νά ἀγωνισθεῖ γιά νά λάβει τό πνευματικό ἔπαθλο, τό αἰώνιο βραβεῖο πού τοῦ ἐξασφαλίζει τήν ἀπό ἐδῶ γεύση τῆς μακαριότητας, πού εἶναι πρόγευση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ; Οἱ ἐπίγειοι ἀθλητές λαμβάνουν ἐπίγεια βραβεῖα, «ἵνα φθαρτόν στέφανον λάβωσιν», ὅπως γράφει ὁ Ἀπόστολο Παῦλος. Οἱ ἀθλητές τῶν πνευματικῶν ἀγωνισμάτων λαμβάνουν οὐράνια βραβεῖα, ἔπαθλα καί δῶρα, πού ἔχουν σχέση μέ τόν ἄκτιστο καί ἀΐδιο Τριαδικό Θεό, μέ τή Βασιλεία Αὐτοῦ. Ποιό εἶναι τό ἀνώτερο;

Στά Ἁγιογραφικά καί πατερικά κείμενα τονίζεται ὅτι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἀρχίζει ἀπό τή ζωή αὐτή, προκαταβάλλεται μέ τό Βάπτισμα καί ἔπειτα συντηρεῖται μέ τήν ὅλη πνευματική ζωή μέσα στό ἐκκλησιαστικό πλαίσιο. Ἡ πνευματική ζωή «φυτρώνει» στόν νῦν αἰῶνα, γράφει ὁ ἱερός Καβάσιλας, «φύεται ἐν τῶδε τῷ αἰῶνι καί ἐντεῦθεν ἔχει τάς ἀπαρχάς». Ἀρχίζει στό ἐδῶ καί τώρα τῆς ἱστορίας. Ἔπειτα, στήν μεταϊστορία ὅπως λέγεται, στήν αἰώνια κατάσταση μετά τή Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου, ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐκτείνεται στό διηνεκές, στό ἄπειρο. Δέν ἔχει τέλος ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ὅπως διαβάζουμε στό Σύμβολο τῆς Πίστεως, ἀφοῦ δέν ἔχει τέλος ὁ Βασιλέας, ὁ Θεός. Κατανοοῦμε, λοιπόν, ποιό εἶναι τό ἀντικείμενο, τό περιεχόμενο, ἀλλά καί τό τέλος αὐτοῦ τοῦ πνευματικοῦ ἀγῶνα στόν ὁποῖο μᾶς καλεῖ ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

Μέ αὐτή τήν προοπτική τῆς μετοχῆς μας στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, πού ἀρχίζει ἀπό ἐδῶ, ὅπως ἐλέχθη, ἀγωνιζόμαστε. Μέσα στό στάδιο τῆς πνευματικῆς ζωῆς καλλιεργοῦμε τίς ἀρετές, ὡς μετοχή στήν Ἀρετή τοῦ Θεοῦ, στις ἄκτιστες ἰδιοότητές Του). Ἐνισχύουμε τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό καί τόν ἄνθρωπο, τήν ταπείνωση, τήν ἀνεξικακία, τήν φιλανθρωπία.

Ὅλα τά ἀνωτέρω, δηλαδή ὅλος ὁ ἀγῶνας γιά τήν κατάκτηση τῶν ἀρετῶν ἐντείνεται τώρα τήν περίοδο αὐτή τῆς Μ. Σαρακοστῆς. Ἔτσι, συνδέονται τά ἀνωτέρω μετά περί τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, καί περί τοῦ τρόπου μετοχῆς σ᾿ αὐτήν. Βασιλεία τοῦ Θεοῦ σημαίνει κοινωνία μέ τόν Θεό, τόν Βασιλέα, σημαίνει σύνδεση καί ζωή μέσα στό ἐνεργειακό πλέγμα τῆς σχέσεως κτιστοῦ καί ἀκτίστου, ἄκτιστο, ἀνθρώπου καί Θεοῦ. Αὐτή ἡ σχέση διατηρεῖται ζωντανή καί ἡ ἁγιοπνευματική Χάρη τοῦ Βαπτίσματος ἐνεργός, ὅταν ὁ ἄνθρωπος τηρεῖ τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί κατόπιν ἑτοιμάζεται ψυχοπνευματικά καί προσέρχεται στήν «ψυχοτρόφο τράπεζα» τῆς Ἐκκλησίας μας, στό «Ποτήριον τῆς Ζωῆς», ὅπου κοινωνεῖ τοῦ παναγίου Σώματος καί Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, «εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καί εἰς ζωήν αἰώνιον». Ἐκεῖ καταλήγει ὅλος ὁ ἀγῶνας καί ἀπό ἐκεῖ ἀφορμᾶται , παρακινεῖται καί ἐμπνέεται. Ἡ περίοδος, λοιπόν, τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς εἶναι ἡ πλέον κατάλληλη γιά τήν ἐφαρμογή ὅλων αὐτῶν.

Μέσα στό πλαίσιο τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, μέ τή νηστεία ἀπό κάποιες τροφές, ἀλλά καί ἀπό κάποιες συνήθειες, ἁμαρτίες, κακούς λογισμούς, πάθη κ.ἄ. ὁ ἄνθρωπος συμμαζεύεται πνευματικά, γεγονός πού δέν εἶναι τόσο εὔκολο ἐκτός τῆς Τεσσαρακοστῆς. Παράλληλα αὐξάνεται ἡ μετάνοια, ἐντείνεται ἡ προσευχή, ἐνισχύεται ἡ πίστη, ἀναζωπυρώνεται ὁ πόθος.

Εἶναι σημαντικό νά ὑπογραμμιθεῖ, ὅτι ὅσο μεγαλύτερη καί ἐργωδέστερη (κοπιωδέστερη) εἶναι ἡ προσπάθεια πού θά καταβάλλουμε μέσα στή Μ. Σαρακοστή, τόσο μεγαλύτερος θά εἶναι καί ὁ πνευματικός ἀμητός (=συγκομιδή) πού θά ἀποκομίσουμε. Θά γίνει τοῦτο ἀντιληπτό. μόλις τελειώσει ἡ Μ. Τεσσαρκοστή. Οἱ πιστοί, μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ καί τή συνενόηση καί εὐλογία πού θά ἔχουν ἀπό τόν πνευματικό τους πατέρα, θά ἀγωνισθοῦν μέ ἀγάπη καί σθένος, μέ φιλότιμο καί λαχτάρα, γιά νά φθάσουμε στό στόχο μας πού εἶναι νά γευθοῦν τό πνευματικό γλυκύτατο μέλι τῆς Μεγάλης Ἐβδομάδας καί τό «καινόν πόμα» τῆς Ἀναστάσεως.

Μετά τόν ἀγῶνα τῆς Μ. Τεσαρακοστῆς ὁ ἀγωνιζόμενος θά βιώσει τό ἀληθινό Πάσχα, αὐτό πού ὀνομάζεται «Πάσχα μυστικόν», ὅπως ψάλλουμε στά τροπάρια τῆς Ἀναστάσεως. Πάσχα δέν σημαίνει μόνο ἡ «ἀπολυμένη βρώση». Ναί, καί τοῦτο θά λάβει χώρα καί θά εὐφρανθοῦμε μέ ὅλα τά ἀγαθά τῆς πασχαλινῆς τραπέζης, μετά ἀπό νηστεία 50 ἡμερῶν. Ἀλλά δέν εἶναι μόνο αὐτό τό νόημα τῆς μεγάλης Δεσποτικῆς Ἑορτῆς τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου μας. Εἶναι κατεξοχήν τό πνευματικό νόημα. Πάσχα σημαίνει διάβαση, πέρασμα. Γιά τούς Ἑβραίους ὁ ἑορτασμός τοῦ Πάσχα ἦταν ἡ φυγή ἀπό τή σκλαβιά τῆς Αἰγύπτου καί ἡ διάβασή τους μέσα ἀπό τήν Ἐρυθρά θάλασσα, μέ κατάληξη στή γῆ τῆς ἐπαγγελίας. Γιά μᾶς τούς Ὀρθοδόξους Πάσχα εἶναι ἡ πνευματική διάβασή μας, τό πέρασμα ἀπό τήν Αἴγυπτο τῆς δουλείας τῶν παθῶν καί τῆς ἁμαρτίας στήν «καινή ζωή», δηλαδή τή ζωή πού ἔφερε στόν κόσμο ὁ ἀναστημένος Χριστός. Αὐτό εἶναι τό ἀληθινό Πάσχα.

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης θά γράψει ὅτι «τό ἀληθινόν Πάσχα καί ἡ ἀληθινή ἑορτή τῆς ψυχῆς εἶναι ὁ Χριστός, ὅστις θυσιάζεται εἰς τά μυστήρια». Ἄν λοιπόν ἑτοιμασθοῦμε πνευματικά, τότε θά προσέλθουμε στήν ἀγρυπνία τῆς Ἀναστάσεως (ἀλλά καί μέσα στήν Τεσσαρακοστή, ὅσοι μποροῦν, σέ συνενόηση μέ τόν πνευματικό τους) νά μεταλάβουμε τόν Χριστό ὁ Ὁποῖος εἶναι τό ἀληθινό Πάσχα. Καί τότε θα ἔχουμε στήν ψυχή καί τή ζωή μας τήν πληρότητα πού χαρίζει ὁ Χριστός.Και αὐτή ἡ πληρότητα θα εἶναι μόνιμη κατάσταση και ὄχι πρόσκαιρη. Ὅποιος βάλει τόν Θεο στή ζωή του, δέν τόν χάνει ποτέ! Ἀλλά ὁ Θεός δέν ἔρχεται εὔκολα. Πρέπει νά τόν ψάξεις νοσταλγικά, νά τόν ἀναζητήσεις ἐπίπονα καί καρδιακά, νά τόν ποθήσεις βαθύτατα καί ὑπαρξιακά. Καί ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή παρέχει αὐτή τήν εὐκαιρία τῆς ἐσωτερικῆς νοσταλγικῆς ἀναζήτησης τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἀγῶνας ὑψηλῶν προδιαγραφῶν, ἀλλά καί ὁ πνευματικός μισθός, ὑψηλός!

Ἕνεκα τούτου, ὁ ἀγωνιζόμενος πιστός δέν χάνει αὐτή τήν εὐκαιρία τοῦ ἀγῶνα γιά τήν κατάκτηση ἑνός ὑψηλοῦ στόχου, ὅπως εἶναι ὁ πνευματικός ἑορτασμός τοῦ Πάσχα, ἡ μέθεξη τῆς Ἀναστάσεως. Εἶναι, βεβαίως, δύσκολος ὁ ἀγῶνας, γιατί ἐκτός τῆς δυσκολίας μας πού ἔχουμε ὡς πεπτωκότες καί τρεπτοί, φέροντες ἐντός ἡμῶν τόν «παλαιόν ἄνθρωπον», ὑπάρχει καί τό ἀκάθαρτο πνεῦμα ὁ διάβολος, τόν ὁποῖον καλούμαστε οἱ πιστοί νά πολεμήσουμε, ὁμοῦ μέ τήν ἁμαρτία καί τά πάθη τῆς ψυχῆς.

Εἶναι εὐνόητο ὅτι ὁ ἐχθρός τῆς ψυχῆς μας διάβολος, βλέποντάς μας νά ὁπλιζόμαστε σ᾿ αὐτόν τόν πόλεμο μέ τά «ὅπλα τοῦ φωτός», ὅπως λέγουν τά τροπάρια, καθοπλίζεται καί αὐτός ἐναντίον μας. Πλήν ὅμως, στή μάχη αὐτή ὑπάρχει ὁ βοηθός μας καί Ἀρχηγός τοῦ ἀγῶνα, ὁ Κύριος καί Θεός μας, ὁ Ὁποῖος εἶναι δίπλα μας, βλέπει καί συμμαχεῖ, ἐνδυναμώνει καί ἐνισχύει. Ὅμως πρέπει νά τόν ἐπικαλούμαστε. Ἕνεκα τούτου, πάντοτε, ἀλλά εἰδικά τώρα τήν περίοδο τῆς Τεσσαρακοστῆς, προβάλλει ἡ ἀναγκαιότητα τῆς προσευχῆς, εἰδικά τῆς «μονολογίστου εὐχῆς», ὅπως λέγεται και εἶναι τό «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με»! Εἶναι τεράστια δύναμη ἡ προσευχή αὐτή καί τεράστιο ὅπλο ἐναντίον τοῦ νοητοῦ ἐχθροῦ τῆς ψυχῆς. Εἶναι συγκλονιστική μιά διατύπωση τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου περί τῆς προσευχῆς: «Μνημονευτέον τοῦ Θεοῦ μᾶλλον, ἤ ἀναπνευστέον»! Περισσότερο ἀπό ὅσο ἀναπνέουμε νά προσευχόμαστε.

Παράλληλα ὀφείλει ὁ πνευματικός ἀθλητής, στό πλαίσιο αὐτοῦ τοῦ ἐμπόνου ἀγῶνος, νά προσέχει τούς λογισμούς. Ἔτσι καθίσταται ἐντός τοῦ κόσμου ἕνας ἠσυχαστής, ἀφοῦ, σύμφωνα με τον ὅσιο Ἰωάννη τῆς Κλίμακος, ἡ ἠσυχία εἶναι «ἐπιστήμη τῶν λογισμῶν». Κατά τοῦτο ὀφείλουμε νά ἐπιτηροῦμε τον «ἔσω ἄνθρωπον, ναά προσέχουμε τί εἰσέρχεται στόν χῶρο τῆς καρδιᾶς μας. Σύμφωνα μέ τόν ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη, στάδιο τελικά εἶναι ἡ καρδιά τοῦ ἀνθρώπου, διότι ἐκεῖ μέσα διεξάγεται ἡ μεγάλη μάχη ἐναντίον τῆς πολυμόρφου καί πολυσχιδοῦς ἁμαρτίας. Ὁπότε, ἡ προσοχή μας στρέφεται στόν καρδιακό χῶρο, ὥστε νά ἀποβληθεῖ κάθε τι τό ξένο καί ἀκάθαρτο, πού εἰσέρχεται ἐκεῖ διά τῶν αἰσθήσεων, ἀφοῦ σύμφωνα μέ τή Γραφή, «ἀνέβη θάνατος διά τῶν θυρίδων (αἰσθήσεων)».

Συνεπῶς, προσευχή καί προσοχή εἶναι οἱ δύο πτέρυγες, διά τῶν ὁποίων συντελεῖται ἡ πτήση τῶν πνευματικῶν ἐρωδιῶν στόν ἀδιάστατο «χῶρο» τοῦ Αἰωνίου Θεοῦ.

Αὐτονόητη, ὡστόσο, εἶναι και ἡ ἐξαγόρευση τῶν ἁμαρτιῶν, στό πλαίσιο τῆς μετανοίας. Τό πετραχῆλι εἶναι Ἰορδάνης ποταμός, πού ξεπλαίνει τά πάντα καί μᾶς παραδίδει μέσα ἀπό τόν γλυκασμό τῆς ἀφέσεως λευκούς στήν ἀγκάλη τοῦ ἀοράτου Πανευσπλάγχου Πατρός μας, ὁ Ὁποῖος μᾶς δέχεται στοργικότατα, διαγράφοντας τό παρελθόν καί παρέχοντάς μας τή χαρά τοῦ παρόντος καί τή γλυκυτάτη προσμονή τοῦ μέλλοντος.

Εὐκταῖον γιά κάθε θεοφιλῆ ψυχή θά εἶναι ἡ κατά Θεόν νίκη σ᾿ αὐτόν τόν πολύμορφο, ἀλλά ὡραῖο πνευματικό ἀγῶνα τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς καί ἡ κατάκτηση τῶν πνευματικῶν ἐπάθλων. Μεγάλη θά εἶναι ἡ χαρά Ἐκείνου, ὁ Ὁποῖος ἀνοίγει τό στάδιο καί καλεῖ, καί στό τέλος ὡς ἀγωνοθέτης βραβεύει καί στεφανώνει τούς πνευματικούς ὀλυμπιονίκες, ἐνσταλάζοντας μέσα στήν καρδιά τους αὐτό πού τίποτα στόν κόσμο δέν μπορεῖ νά τό ἀντικαταστήσει: Τήν ἀγάπη καί τή Χάρη Του, μέσῳ τῆς μυστικῆς ἐντός τοῦ ἀνθρώπου παρουσίας Του!

Ὡς Ὀρθόδοξοι ἀγωνιζόμενοι στό πλαίσιο τῆς Ἐκκλησίας, ἀξίζει νά τό ζήσουμε, ἀξίζει νά ποθήσουμε τή μετοχή μας στήν πνευματική ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας μας. Προϋποθέτει κόπο, ἀλλά ὡς γνωστόν, «τά καλά κόποις κτῶνται». Καί ἐδῶ δέν πρόκειται ἁπλῶς γιά κάτι καλό, ἀλλά γιά τό «ὑπέρκαλο» καί «αὐτόκαλον» (φράση τοῦ Μ. Βασιλείου), τό ὑπέρτατο Ἀγαθό, τόν Ζῶντα Θεό, πού ἡ μετοχή μας σ᾿ Αὐτόν θά δώσει νόημα στή ζωή μας!

ΚΑΛΗ ΚΑΙ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ

Πηγή

ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ 2025 (Τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας κ. Χρυσοστόμου)

 

Ἀγαπητοὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,

«Μεγίστην εὐεργεσίαν βλέποντες, χεῖρας κροτήσωμεν, 

τὰ διεστῶτα μέλη τοῦ Χριστοῦ, συνηγμένα πρὸς ἕνωσιν»

            Μέσα ἀπὸ αὐτὸ τὸ τροπάριο ποὺ ἀκούσαμε στὸν κανόνα τοῦ Ὄρθρου, ὁ ὑμνωδὸς μᾶς προτρέπει σήμερα, Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας, νὰ χειροκροτήσουμε γιορτάζοντας τὴ μεγάλη εὐεργεσία. Ποιά εἶναι αὐτή; Ἡ ἑνότητα τῶν χριστιανῶν. Ἡ ἑνότητα! Γιὰ αὐτὴν εἶχε προσευχηθεῖ ὁ ἴδιος ὁ Δεσπότης Χριστὸς λίγο πρὶν τὸ ἑκούσιο Πάθος.  Ποιός ἀγωνιᾶ σήμερα γιὰ τὴν ἑνότητα; Ὁ ὑμνωδὸς ἀναφέρεται στὴν ἑνότητα τῶν χριστιανῶν ποὺ βρίσκονταν σὲ διάσταση γιὰ περισσότερο ἀπὸ ἑκατὸ χρόνια ἐξαιτίας τῆς εἰκονομαχίας.

            Ἡ εἰκονομαχία ἦταν μία αἵρεση ποὺ μὲ αὐτοκρατορικὴ βούλα συντάραξε τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀπὸ τὸ 726 ἕως τὸ 842. Οἱ ἱερὲς εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ, τῆς Θεοτόκου καὶ τῶν Ἁγίων ἀφαιρέθηκαν ἀπὸ τοὺς Ναοὺς καὶ πολλὲς ἀπὸ αὐτὲς ἔγιναν ἀντικείμενα ἀδιάντροπης βεβήλωσης. Οἱ εἰκονομάχοι, ἐπηρεασμένοι ἀπὸ τὶς ἀνεικονικὲς ἀντιλήψεις τῶν ἰουδαίων καὶ τῶν ἰσλαμιστῶν, ἐξαπέλυσαν σφοδρὸ μίσος κατὰ τῶν χριστιανῶν ποὺ ὁμολογοῦσαν ἀληθινὰ καὶ συνειδητὰ τὴν προσκύνηση τῶν ἁγίων εἰκόνων:  τοὺς ἐξόριζαν, τοὺς φυλάκιζαν, δήμευαν περιουσίες, ἔκλειναν Μοναστήρια, ἀνάγκαζαν Μοναχοὺς καὶ Μοναχὲς σὲ γάμο καὶ βασάνιζαν ποικιλοτρόπως. 

            Εἶχε ἀπόλυτο δίκιο ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὅταν ἔγραφε τὸ: «νοῦς ἀποστὰς τῆς θεωρίας τοῦ Θεοῦ ἢ κτηνώδης ἢ δαιμονιώδης γίνεται». Οἱ εἰκονομάχοι εἶχαν ξεφύγει ἀπὸ τὴ θεωρία τοῦ Θεοῦ κατὰ κύριο λόγο διότι, ἀπαγορεύοντας τὴν ἀπεικόνιση τοῦ Χριστοῦ, προσέβαλλαν τὸ γεγονὸς τῆς θείας Ἐνανθρωπήσεως. Ἐμεῖς ὅταν προσκυνοῦμε τὴν εἰκόνα τοῦ Κυρίου, ὁμολογοῦμε ὅτι ὁ Θεὸς ἔγινε ἄνθρωπος, ἔλαβε ἀνθρώπινη μορφὴ καί, ἑπομένως, μπορεῖ νὰ ἀπεικονισθεῖ, ὅπως ὁ καθένας μας. Καὶ ἔγινε ὁ Θεὸς ἄνθρωπος γιὰ νὰ κάνει τὸν καθένα μας κατὰ χάριν θεό. Ἄν, ὅμως, ὁ Χριστὸς δὲν μπορεῖ νὰ εἰκονισθεῖ, ὅπως ὑποστήριζαν οἱ εἰκονομάχοι, σημαίνει ὅτι δὲν ἔγινε τέλειος ἄνθρωπος. Καὶ ἂν δὲν ἔγινε τέλειος ἄνθρωπος, ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι δὲν ἔχουμε καμία σύνδεση μὲ τὸν Θεὸ καὶ ἄρα εἴμαστε καταδικασμένοι στὴν ἀπώλεια καὶ τὸν θάνατο.

            Θάνατος, ὅμως, καὶ Ὀρθοδοξία εἶναι δύο ἔννοιες ἀντίθετες. Πῶς νὰ μὴν εἶναι; Ἀφοῦ ἡ Ὀρθοδοξία ἀποτελεῖ τὴν μόνη ὁδὸ πρὸς τὴ Θέωση καὶ τὴν ἀληθινὴ Ζωή. Τὸ γνώριζαν αὐτὸ πολὺ καλὰ οἱ Ἅγιοι Πατέρες καὶ οἱ Ἁγίες Μητέρες, γιὰ αὐτὸ καὶ πάλαιψαν νὰ κρατήσουν τὴν Ὀρθοδοξία ἀνόθευτη καὶ ὄχι ἐπειδὴ ἦταν πεισματάρηδες, οὔτε διότι τὴ θεώρησαν ὡς μία καλὴ ἰδεολογία. Ἐκεῖνοι θυσιάσθηκαν, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ εἴμαστε ἐμεῖς σήμερα ὀρθόδοξοι καὶ νὰ γιορτάζουμε ἐλεύθερα τὸν θρίαμβο τῆς Ὀρθοδοξίας. Τοὺς εἴμαστε εὐγνώμονες.

            Τοὺς εἴμαστε εὐγνώμονες ὅπως εὐγνώμων ἦταν ὁ Ἀπόστολος Ναθαναὴλ στὸν Ἀπόστολο Φίλιππο. Ἀκούσαμε σήμερα στὴν εὐαγγελικὴ περικοπὴ ὅτι ὁ Χριστὸς βρῆκε τὸν Φίλιππο καὶ τοῦ πρότεινε νὰ τὸν ἀκολουθήσει. Ὁ Φίλιππος ἀμέσως ἀκολούθησε τὸν Κύριο καὶ διαπίστωσε πολὺ σύντομα ὅτι ὁ Ἰησοῦς εἶναι Ἐκεῖνος τὸν Ὁποῖο προεμήνυσαν οἱ Προφῆτες, ὁ Χριστός. Ὁ Φίλιππος πίστεψε, δηλαδὴ ἐμπιστεύθηκε τὸν Ἰησοῦ ὡς Μεσσία. Αὐτὴ τὴν πίστη, τὸ πολύτιμο ἀγαθὸ ποὺ ἀξιώθηκε νὰ βιώσει, δὲν τὴν κράτησε γιὰ τὸν ἑαυτό του. Ἀντιθέτως, ἔτρεξε στὸν καρδιακό του φίλο, τὸν Ναθαναήλ, καὶ μοιράσθηκε μαζί του τὴν ἀποκάλυψη.  «Βρῆκαμε αὐτὸν ποὺ προεμήνυσαν οἱ προφῆτες!», τοῦ εἶπε. Μὲ ἐφόδιο αὐτὴ τὴν μαρτυρία τοῦ Φιλίππου, ὁ Ναθαναὴλ πῆγε νὰ δεῖ περὶ τίνος πρόκειται. Ἕνα λόγο μόνο τοῦ εἶπε ὁ Κύριος καὶ τοῦ ἐνέπνευσε τὴν ἐμπιστοσύνη. Πίστεψε ἀμέσως ὁ Ναθαναὴλ καὶ ὁμολόγησε: «Διδάσκαλε, ἐσὺ εἶσαι ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ». 

            Ὁ Φίλιππος στὸν Ναθαναὴλ προσέφερε τὴν ὀρθοδοξία καὶ ὁ Ναθαναὴλ ὁμολόγησε. Αὐτὴν προσέφεραν καὶ σὲ ἐμᾶς οἱ ἅγιοι Πατέρες καὶ ἐμεῖς ὁμολογοῦμε ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ποὺ μᾶς πῆρε ἀπὸ τὸν Ἅδη καὶ μᾶς ἀνέβασε στὸν Οὐρανό. 

            Ἡ  Ὀρθοδοξία εἶναι ὁ ὀρθὸς τρόπος νὰ πιστεύουμε στὸν Θεό. Ὡστόσο, αὐτὸ μόνο δὲν ἀρκεῖ γιὰ νὰ περιγράψει τὴ λέξη καὶ νὰ μᾶς καταστήσει ὀρθοδόξους. Ὀρθοδοξία εἶναι καὶ ἡ ὀρθὴ δοξολογία τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή, νὰ δοξάζουμε τὸν Θεὸ μὲ τὸν τρόπο τῆς ζωῆς μας, μὲ τὰ λόγια, μὲ τὰ ἔργα καὶ μὲ τὴ σκέψη μας. Ὀρθοδοξία εἶναι νὰ ζοῦμε, ἢ τουλάχιστον νὰ προσπαθοῦμε νὰ ζοῦμε, ὅπως ἔζησε ὁ Θεάνθρωπος.

            Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἄγγιγμα ψυχῆς, διότι ἄγγιγμα ψυχῆς ἦταν ὅλη ἡ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ, ἄγγιγμα τῆς ψυχῆς τῶν ἀνθρώπων ποὺ δὲν ἔχουν δόλο, ὅπως ὁ Ναθαναήλ. 

Ἀγαπητοὶ ἀδελφοί,

            Αὐτὸ τὸ ἄγγιγμα τῆς ψυχῆς, αὐτὸ τὸ τζιβαέρι ποὺ λέγεται Ὀρθοδοξία, στὴ διάρκεια τῶν αἰώνων τὸ ἐπιβουλεύθηκαν πολλοὶ ἐχθροί, ἐσωτερικοὶ καὶ ἐξωτερικοί. Δυστυχῶς, αὐτοὶ ποὺ προκάλεσαν καὶ προκαλοῦν τὰ περισσότερα τραύματα εἶναι οἱ ἐσωτερικοί, ἄνθρωποι ποὺ βάζουν μπροστὰ τὰ θέλω τους, μὲ ἀποτέλεσμα ἡ Ἐκκλησία νὰ κλυδωνίζεται, δίχως βέβαια ποτὲ νὰ καταποντιστεῖ. Τέτοιοι εἶναι καὶ οἱ αἱρετικοί. Ἡ Ἐκκλησία σὲ αὐτοὺς θέσπισε τὸ ἀνάθεμα, ὅπως διαβάζουμε στὸ λεγόμενο συνοδικό. Αὐτό, ὅμως, ἡ Ἐκκλησία δὲν τὸ ἐκφωνεῖ θριαμβολογῶντας. Δὲν τὸ λέμε γιὰ νὰ ἐκτονωθοῦμε ἐναντίον τῶν ἄλλων καὶ νὰ δείξουμε πόσο ἀνώτεροι καὶ ὁμολογητὲς εἴμαστε (-τὴν ὁμολογία μας πρέπει νὰ τὴν δείχνουμε μὲ τὸ φωτεινὸ παράδειγμά μας). Τὸ ἀνάθεμα λέγεται, πρῶτον, μὲ πόνο, διότι κάποιοι ἄνθρωποι σὰν ἐμᾶς ἔπεσαν θύματα τοῦ πονηροῦ καί, δεύτερον, λόγῳ τῆς φροντίδας τῶν Πατέρων, γιὰ νὰ μὴν ἀσπαστοῦν οἱ ὀρθόδοξοι χριστιανοὶ αἱρετικὲς δοξασίες. 

            Καὶ πάλι δυστυχῶς, τὸ νὰ ἀσπαστοῦν σήμερα οἱ χριστιανοὶ αἱρετικὲς δοξασίες, γιὰ κάποιους δὲν σημαίνει τίποτα ἀπολύτως. Πρόκειται γιὰ ἐκείνους ποὺ ὑποστηρίζουν τὴ σύγχρονη αἵρεση τοῦ οἰκουμενισμοῦ, ὁ ὁποῖος πρεσβεύει τὴ σωτηρία ἀνεξαρτήτως δόγματος. Ὡς ἕνας ἐκ τῶν πολλῶν ἑκατομμυρίων ποὺ ἑορτάζουν σήμερα τὴν Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας, διερωτῶμαι πρὸς ὅσους πρεσβεύουν αὐτὴ τὴν αἵρεση: Γιατί αὐτὴ τὴν Κυριακὴ γιορτάζουμε τὴ νίκη τῆς Ὀρθοδοξίας; Ἂν ὑπάρχει σωτηρία σὲ κάθε δόγμα, τότε γιατί οἱ Ἅγιοί μας ἔδωσαν ἀγῶνες γιὰ νὰ κρατηθεῖ ἡ Ὀρθοδοξία;

            Μὲ τὴν χάρη καὶ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ, ἐμεῖς ἀνήκουμε στὴν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, εἴμαστε ὀρθόδοξοι. Αὐτὸ εἶναι μὲν τὸ καύχημά μας, ἀλλὰ ἂς προσέξουμε καὶ κάτι: εἶναι καὶ μεγάλη εὐθύνη! Κρατοῦμε τὴν Ὀρθοδοξία; Ὁ καθένας ἀπὸ ἐμᾶς ἔχει καθῆκον νὰ μεταδώσει τὸ φῶς τῆς Ὀρθοδοξίας στοὺς ἀδελφοὺς ποὺ δὲν ἔχουν αὐτὸ τὸ φῶς, ὅπως ὁ Φίλιππος στὸν Ναθαναήλ, καὶ ὄχι νὰ ἀρκούμαστε καυχόμενοι ὅτι εἴμαστε ὀρθόδοξοι, διότι μὲ αὐτὴ τὴ συμπεριφορὰ θὰ βρεθοῦμε πρὸ μεγάλων ἐκπλήξεων…

            Στὴν ἀρχὴ τῆς ὁμιλίας ἔγινε ἀναφορὰ στὴν ἑνότητα, σὲ αὐτὴ τὴ μεγάλη εὐεργεσία τοῦ Θεοῦ ποὺ συνέβη μὲ τὴν ἀναστήλωση τῶν ἁγίων εἰκόνων. Ἡ διασάλευση τῆς ἑνότητας εἶναι ἔργο τοῦ μισόκαλου τῆς ψυχῆς. Ἄρα καὶ ὁ ἀγώνας γιὰ τὴν ἑνότητα μὲ κεφαλὴ τὸν Χριστό, εἶναι ἔργο θεϊκό. 

            Εἴθε, ὁ Θεὸς ποὺ μετὰ ἀπὸ 120 χρόνια εἰκονομαχίας χορήγησε τὴν ἑνότητα καὶ τὴν εἰρήνη τῆς Ἐκκλησίας, νὰ μᾶς ἐλεήσει καὶ τώρα. 

Χρόνια πολλὰ καὶ εὐλογημένα σὲ ὅλους!

Καλὸ ὑπόλοιπο τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς!

Ὁ Ἐπίσκοπός σας,

†  ὁ Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας Χρυσόστομος

Πηγή

Η ΝΟΥΘΕΤΗΣΙΣ ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ

Τὸ πρόβλημα τῆς νουθετήσεως τῶν αἱρετικῶν ἔθεσε κάποιος ἀδελφὸς στὸν μαθητὴν τοῦ Μεγάλου Βαρσανουφίου ῞Αγιον Ἰωάννην τον Προφήτην καὶ ἐκεῖνος ἀπήντησε:

ΕΡΩΤΗΣΙΣ: Κάποιο ἀγαπητόν μου πρόσωπον διεπιστώθη ὅτι εἶναι αἱρετικός. Νὰ τὸν νουθετήσω στὴν ὀρθόδοξη πίστι;

ΑΠΟΚΡΙΣΙΣ: Νουθέτησέ τον, ὥστε νά ἔλθη σὲ ἐπίγνωσιν τῆς ὀρθῆς πίστεως. Αλλά μή φιλονικήσης μαζί του μήτε να θελήσης να μάθης τί φρονεῖ, γιὰ νὰ μὴν εἶσαγάγης στόν ἑαυτόν σου το δηλητήριόν του τό πνευματικόν, ἀλλά ἐάν θελήση πραγματικά να ὠφεληθῆ καί νά ἀκούση τήν ἀλήθεια τῆς πίστεως τοῦ Θεοῦ, πήγαινέ τον σε Αγίους Πατέρες, σ' αὐτοὺς ποὺ μποροῦν νὰ τὸν ὠφελήσουν κατά Χριστόν καί ἔτσι ξαναβρίσκει τόν ἑαυτόν σου συνερχόμενος κατά Θεόν.

Ἐὰν ὅμως δὲν ἀποδεχθῆ τὴν πνευματικήν του διόρθωσιν, μετὰ τὴν πρώτην καὶ τὴν δευτέραν νουθεσίαν παράτησέ τον, κατὰ τὴν ὑπόδειξιν τοῦ Ἀποστόλου (Παύλου). Διότι δεν θέλει ὁ Θεὸς νὰ πράξη κανείς κάτι περισσότερον ἀπὸ ὅσον μπορεῖ, καθώς λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες.

Διότι, λένε, ἂν δῆς κάποιον νὰ πνίγεται στον ποταμόν, μὴν τοῦ δώσης τὸ χέρι σου, γιὰ νὰ μὴ σὲ συμπαρασύρη και πεθάνης κι ἐσὺ μαζί του, ἀλλὰ δῶσε του τό ραβδί σου. Καὶ ἂν μέν μπορέσης νὰ τὸν τραβήξης, ἰδοὺ καλῶς ἔπραξες, ἐὰν ὄχι, θὰ τοῦ ἀφήσης τὸ ραβδί σου κι ἐσὺ θὰ σωθῆς.

Από το βιβλίο: Ορθόδοξη ζωή κατά τους Αγίους πατέρες Τόμος Β', σελ.127-128 εκδόσεις "Αστέρος" 1996.

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ (Ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Λαρίσης καὶ Πλαταμῶνος κ. Κλήμεντα)

 Ὁμιλία στὸν Α΄ Κατανυκτικὸ Ἑσπερινὸ (τῆς Συγχωρήσεως)

Ἀπὸ τὸν Σεβ. Μητροπολίτη Λαρίσης καὶ Πλαταμῶνος κ. Κλήμεντα τὸ ἀπόγευμα τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς, 17-2/2-3-2025, στὸ τέλος τοῦ Α΄ Κατανυκτικοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς Συγχωρήσεως, στὸν Καθεδρικὸ Ἱερὸ Ναὸ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου στὴν Λάρισα, μὲ τίτλο: «Ἡ ἔννοια τῆς νηστείας καὶ γιὰ τὴν ἀνθρώπινη δικαιοσύνη στὶς μέρες μας»

Πηγή

Επετειακή έκδοση αγνώστων (εις τους περισσότερους) κειμένων του Αγίου πρ. Φλωρίνης επί τη συμπληρώσει 70ετίας από της κοιμήσεώς του

 

Πηγή

ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ 2025 (Τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας κ. Χρυσοστόμου)

 

Ἀγαπητοὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,

            Ἡ σημερινὴ Κυριακὴ ἀποτελεῖ μία θλιβερὴ ἐπέτειο, καθὼς μᾶς θυμίζει τὴν ἐξορία τῶν Πρωτοπλάστων καί, οὐσιαστικά, ὅλου τοῦ ἀνθρωπίνου γένους ἀπὸ τὸ φυσικό μας περιβάλλον, τὸν Παράδεισο.  Καὶ λέω «φυσικὸ περιβάλλον», διότι γιὰ αὐτὸ πλασθήκαμε, ὥστε νὰ βιώνουμε τὴν αἰώνια χαρὰ καὶ τὴν ἀπόλαυση τῆς ἕνωσης μὲ τὸν Δημιουργό μας. Ἐφόσον, λοιπόν, ἐξορισθήκαμε ἀπὸ τὴ χαρὰ καὶ διασπάσαμε τὴ σχέση μας μὲ τὸν Θεό, εἰσῆλθαν στὴ ζωή μας στοιχεῖα ξένα: ὁ πόνος, ἡ λύπη, ὁ στεναγμός, ἡ πείνα, ἡ δίψα καί, τὸ βασικότερο, ὁ θάνατος, ὁ ὁποῖος δημιούργησε τὴν ἀνάγκη νὰ ἀφήσουμε κάτι πίσω μας.

            Εἶναι πολὺ σημαντικὸ ὅταν στὴ ζωή μας ἀναφύονται προβλήματα, ὅπως, λόγου χάριν, ἡ ἐξορία καὶ τὰ ἐπακόλουθά της, νὰ ἐξετάζουμε τὶς αἰτίες. Γιατί ἔπεσαν καὶ ἐξορίσθηκαν οἱ Πρωτόπλαστοι; Διότι τὸ μεγαλύτερο δῶρο τοῦ Θεοῦ πρὸς ἐμᾶς, τὴν ἐλευθερία, τὸ διαχειρίσθηκαν λανθασμένα. Χρησιμοποίησαν τὸ αὐτεξούσιό τους καὶ ἐμπιστεύθηκαν ἕνα φίδι, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ παραβοῦν τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ, δείχνοντας ἀγνωμοσύνη στὸν μεγάλο Εὐεργέτη τους. Γεύθηκαν ἀπὸ τὸν καρπὸ τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ κακοῦ καί, σὰν νὰ μὴν ἔφτανε αὐτό, οὔτε συγγνώμη δὲν ζήτησαν, ἀλλὰ κοίταξαν νὰ δικαιολογηθοῦν.

            Πολλοὶ θὰ σκεφτοῦν: ἀφοῦ ἐπρόκειτο νὰ γίνει αὐτὸ τὸ μεγάλο κακό, γιατί ὁ Θεὸς δὲν τὸ ἐμπόδισε; Μὲ τὸ ἴδιο σκεπτικὸ λειτουργοῦν ὅσοι ἀναρωτιοῦνται γιατὶ ὑπάρχει ὅλο αὐτὸ τὸ κακὸ στὸν κόσμο, ρίχνοντας τὴν εὐθύνη στὸν Θεὸ ὥς ἄλλοι «πρωτόπλαστοι».  Ἄν, ὅμως, ὁ Θεὸς μᾶς ἔκανε πιστοὺς ὑπηκόους του, μὲ μοναδικὴ ἐπιλογὴ τὸ θέλημά Τ ου καὶ μὲ τὸ δικαίωμα νὰ ἐκφράσουμε μόνο ἕνα παράπονο, τότε θὰ παραπονιόμασταν γιατὶ δὲν μᾶς χάρισε τὴν ἐλευθερία. Ἄρα ὁ Θεὸς καλὰ τὰ ἔχει τακτοποιήσει ὅλα.

            Εἴδαμε ὅτι ἡ λανθασμένη χρήση τῆς ἐλευθερίας μας καὶ ἡ ἠδονὴ τῆς βρώσης μᾶς κατέστησε πεινασμένους καὶ νηστικούς. Μὲ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν ἀνατροπὴ τῶν πάντων, ἡ σωστὴ χρήση τῆς ἐλευθερίας μας καὶ ἡ νηστεία ἀπὸ τὰ πάθη μᾶς ὁδηγεῖ στὴν εὐφροσύνη ποὺ στερηθήκαμε λόγῳ τῆς ἁμαρτίας.

            Ἡ περίοδος ποὺ ξεκινᾶ αὔριο γιὰ τὴν Ἐκκλησία μας, ἡ ἁγία καὶ μεγάλη Τεσσαρακοστὴ ἀποτελεῖ τὴν ἰδανικὴ εὐκαιρία γιὰ νὰ πάρουμε τὸν δρόμο τῆς ἐπιστροφῆς πρὸς τὴν χαρὰ τοῦ Παραδείσου, ἀφήνοντας πίσω μας ὅ,τι σκοτεινὸ καὶ ἐπιζήμιο. Καλούμαστε νὰ ἀποτινάξουμε τὰ πάθη μας, ὥστε νὰ καταξιωθοῦμε νὰ συμπάθουμε μὲ τὸν Δεσπότη Χριστὸ καὶ νὰ συναναστηθοῦμε μὲ Αὐτόν.

            Ὅσοι ἀνταποκριθοῦμε στὴν πνευματικὴ πρόσκληση καὶ πρόκληση τῆς νηστείας, ἂς προσέξουμε κάποια πράγματα:

Α) Ἂν ἔχουμε μαλώσει μὲ κάποιον ἀδελφό μας καὶ ἔχουμε κρατήσει κακία ἐναντίον του, νὰ συγχωρεθοῦμε γιὰ νὰ συγχωρέσει καὶ ὁ οὐράνιος Πατέρας τὰ δικά μας ἀμέτρητα σφάλματα, ὥστε νὰ μὴν πάει χαμένος ὁ τῆς νηστείας ἀγώνας.

Β) Μὴν διατυμπανίζουμε σὲ ὅλους ὅτι νηστεύουμε γιὰ νὰ φανοῦμε εὐσεβεῖς καὶ ὅσιοι στὰ μάτια τῶν ἀνθρώπων. Αὐτὸ εἶναι μεγάλη ὑποκρισία καὶ δὲν μᾶς ὠφελεῖ σὲ τίποτα. Ἡ ἀληθινὴ νηστεία γίνεται χωρὶς ἐπίδειξη καὶ ἀποτελεῖ κομμάτι τῆς προσωπικῆς μας σχέσης μὲ τὸν Θεό. Καὶ ὁ Θεὸς ποὺ βλέπει ἐν τῷ κρυπτῷ, θὰ ἀνταποδώσει φανερὰ τὰ ἐλέη Του.

Γ) Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς παρήγγειλε στὴ σημερινὴ περικοπή: «ὅποιος τρώει νὰ μὴν περιφρονεῖ αὐτὸν ποὺ δὲν τρώει καὶ αὐτὸς ποὺ δὲν τρώει νὰ μὴν κρίνει αὐτὸν ποὺ τρώει». Ἡ κρίση ἀνήκει στὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ, ὄχι σε ἐμᾶς. Ἐμεῖς ὅ,τι κάνουμε, νὰ τὸ κάνουμε ἐπειδὴ τὸ πιστεύουμε καὶ τὸ ἀγαπᾶμε. Ἂν τὸ ἀγαπᾶμε, δὲν θὰ πέσουμε στὴν παγίδα νὰ κρίνουμε κανέναν.

Ἀγαπητοὶ ἀδελφοί,

            «Τὸ στάδιον τῶν ἀρετῶν», ὁ ἀγώνας γιὰ τὴν κατάκτηση τῶν ἀρετῶν χαρακτηρίζει, βέβαια, ὅλη τὴ ζωὴ τοῦ χριστιανοῦ. Ὡστόσο, αὔριο ξεκινᾶ ἡ μεγάλη Σαρακοστή, μία περίοδος ἰδιαίτερης πνευματικῆς ἐγρήγορσης καὶ ἀνάτασης, τὴν ὁποία προξενεῖ ἡ νηστεία σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν ἐξομολόγηση καὶ τὰ ἱερὰ γράμματα τῆς Ἐκκλησίας, τὶς προηγιασμένες Θεῖες Λειτουργίες, τὰ Μεγάλα Ἀπόδειπνα καὶ τοὺς Χαιρετισμοὺς τῆς Θεοτόκου. Ὅπως οἱ ἀθλητὲς γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσουν τοὺς ἀντιπάλους τους καὶ νὰ στεφθοῦν νικητὲς κάνουν ἐγκράτεια, ἔτσι ἡ νηστεία γιὰ ἐμᾶς εἶναι ἡ προϋπόθεση γιὰ νὰ νικήσουμε τὰ κακὰ γνωρίσματα τοῦ ἑαυτοῦ μας καὶ νὰ στεφθοῦμε μὲ τὶς ἀρετές.

            Ὅσοι θέλουμε τὴν ἐπανένωσή μας μὲ τὸν Θεό, ἂς μὴν χάσουμε τὴν εὐλογημένη εὐκαιρία.

Καλὴ Σαρακοστή!

Καλὸν πνευματικὸ ἀγώνα!

Ὁ Ἐπίσκοπός σας,

†  ὁ Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας Χρυσόστομος

Πηγή

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΛΑΝΑΣ: Ο ευλογημένος κληρικός (17 Φεβρουαρίου - 2/3)

 

Στις 17 Φεβρουαρίου π.ε. - 2 Μαρτίου ν.η. η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη ενός νέου αγίου, του αγίου Νικολάου Πλανά. Πρόκειται για μια σπάνια ιερατική μορφή, η οποία λάμπρυνε την αττική γη τον περασμένο αιώνα και αποτελεί το καύχημα και το πρότυπο των κατοπινών ευλαβών ορθοδόξων κληρικών.

     Γεννήθηκε στη Νάξο το 1851. Γονείς του ήταν οι ευσεβείς και εύποροι Ιωάννης και Αυγουστίνα. Από μικρό παιδί έδειξε δείγματα αφοσίωσης προς την Εκκλησία, διακονούσε ως «παπαδάκι» στο Ιερό Βήμα. Παράλληλα ανέπτυξε σπάνιες αρετές, όπως λ. χ. μοίραζε το λιγοστό ψωμί του με τα άλλα πεινασμένα παιδιά της γειτονιάς! Λίγα γράμματα έμαθε από τον παππού του, ιερέα Γεώργιο Μελισσουργό, τα οποία αξιοποίησε κατόπιν μόνος του. 1864 πέθανε ο πατέρας του η μητέρα του μετανάστευσε, στην Αθήνα, με τον μικρό Νικόλαο και την αδελφή του, όπου και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Αγίου Παντελεήμονα Ιλισού. Στα δεκαεπτά του χρόνια παντρεύτηκε, ύστερα από πιέσεις της μητέρας του, την Ελένη Προβελέγγιου από τα Κήθυρα, με την οποία απέκτησε έναν γιο, τον Ιωάννη. Όμως λίγο αργότερα αρρώστησε η σύζυγός του και πέθανε.

    

      Το 1879 εισήλθε στις τάξεις του ιερού κλήρου, χειροτονήθηκε διάκονος στον ιερό ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Πλάκας και το 1884 πρεσβύτερος στο ναΰδριο του Αγίου Ελισαίου, στο Μοναστηράκι, πραγματοποιώντας το παιδικό του όνειρο. Στον μικρό, αλλά όμορφο και κατανυκτικό αυτό ναό έψαλλε, όπως είναι γνωστό ο μεγάλος μας λογοτέχνης Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης με τον εξάδελφό του Αλέξανδρο Μωραϊτίδη. Εκεί λειτουργούσε ο παπα-Νικόλας καθημερινά για πολλά χρόνια, του οποίου η απλότητα και η κατάνυξη δημιούργησε πόλο έλξης πολλών Αθηναίων. Στη συνέχεια υπηρέτησε στον ιερό ναό της Μεταμορφώσεως και στη συνέχεια στο μετόχι της Μονής Σινά το εξωκκλήσι του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου Κυνηγού, στο νέο Κόσμο, όπου μόνο στάνες και χωράφια υπήρχαν τότε. Εκεί ο αγαθός λειτουργός ανέπτυξε θαυμαστή ποιμαντική και φιλανθρωπική δράση. Πλήθος Αθηναίων συνέρρεαν εκεί να λειτουργηθούν και να πάρουν την ευλογία του. Τα έσοδα του ναού αυξάνονταν, τα οποία ο παπα-Νικόλας τα μοίραζε στους φτωχούς. Φτωχοί και βασανισμένοι άνθρωποι πήγαιναν κοντά του να λάβουν βοήθεια και να βρουν πνευματική και ηθική στήριξη.

      Ο ίδιος ήταν άκακος σαν μικρό παιδί και δε περνούσε ποτέ το κακό από το μυαλό του. Γι’ αυτό έπεφτε συχνά θύμα επιτηδείων απατεώνων, οι οποίοι παρίσταναν τους φτωχούς και του αποσπούσαν χρήματα. Ουδέποτε κρατούσε χρήματα για τον εαυτό του σε μια εποχή που οι κληρικοί δεν είχαν μισθό και συντηρούνταν είτε από τους ενορίτες ή την προσωπική τους εργασία. Με το ένα χέρι τα έπαιρνε και με το άλλο τα μοίραζε σε φτωχούς, χήρες και ορφανά. Κάθε βράδυ ήταν απένταρος και συνήθως κοιμούνταν νηστικός!   

      Ο πολύς κόσμος τον αγαπούσε και τον σέβονταν, θεωρώντας τον άγιο άνθρωπο και αληθινό κληρικό. Όμως υπήρχαν και κάποιοι οι οποίοι τον μισούσαν, τον έβριζαν και τον έκλεβαν φανερά. Αυτός ανταπέδιδε καλοσύνη, χαμόγελα και ευλογίες! Ουδέποτε ξεστόμισε ύβρεις και ουδέποτε θύμωσε. Είχε έναν καλό λόγο για όλους! Είχε απέραντη ταπείνωση, ώστε τον άκουγαν συχνά να κατηγορεί τον εαυτό του, ως αμαρτωλό, υπερήφανο και αχάριστο! 

       Νήστευε όλες τις νηστείες του έτους και απείχε ακόμη και από το λάδι. Ήταν απλός και καταδεκτικός. Δεν απόπαιρνε κανέναν, ούτε τον μεγαλύτερο αμαρτωλό, αλλά με πνεύμα αγάπης και με παιδική αφέλεια νουθετούσε τους πάντες. Αν και σχεδόν αγράμματος, τον διέκρινε μια ακατανόητη σοφία, η οποία εξέπληττε τους μορφωμένους συνομιλητές του. Όταν εξομολογούσε έκλαιε σα μικρό παιδί με τους εξομολογουμένους του!   

      Η μεγάλη του χαρά και αγαλλίαση ήταν οι ακολουθίες της Εκκλησίας. Ιδιαίτερα ευχαριστιόταν με τις ολονύκτιες ακολουθίες, τις οποίες τελούσε συχνά. Συνέχιζε να τις τελεί ακόμη και όταν γέρασε. Στεκόταν όρθιος μπροστά την Αγία Τράπεζα δέκα με δεκαπέντε ώρες άυπνος, παρά τους αφόρητους πόνους που είχε στα πόδια του! Όταν λειτουργούσε ζούσε σε άλλη διάσταση, έσβηνε η αίσθηση του χρόνου γι’ αυτόν. Απόλυτα αφοσιωμένος στην προσευχή και την ακριβή τέλεση των ιερών ακολουθιών και ιδιαίτερα της Θείας Λειτουργίας, αποξενώνονταν εντελώς από τα γήινα και φθαρτά. Ούτε ζέστη, ούτε κρύο καταλάβαινε, ούτε τους πόνους του κορμιού του αισθάνονταν! Υπάρχουν πάμπολλες μαρτυρίες, πως την ώρα που λειτουργούσε φώναζαν μικρά παιδιά από το εκκλησίασμα ότι βλέπουν τον παππά να μην πατά στη γη και να αιωρείται στον αέρα! Άλλα παιδιά έβλεπαν αγγέλους να συλλειτουργούν να τον παπα-Νικόλα! Ο ίδιος μάλιστα είχε αξιωθεί να ακούσει σε κάποια ολονυχτία ψαλμωδίες των αγγέλων! Η αγιότητά του ήταν ολοφάνερη!

       Η ακατάπαυτη ποιμαντική του διακονία και οι προσωπικές του εθελούσιες στερήσεις τον κατέβαλλαν. Στις 28 Φεβρουαρίου του 1932 λειτούργησε για τελευταία φορά και μετά κατέρρευσε. Έμεινε κλινήρης ως τις 2 Μαρτίου, όπου παρέδωσε την αγία του ψυχή στο Θεό, που τόσο αγάπησε και υπηρέτησε την Εκκλησία Του. Το 1992 ανακηρύχτηκε άγιος. Τα ιερά του λείψανα βρίσκονται στο ναό του Αγίου Ιωάννου στην οδό Βουλιαγμένης, όπου αγιάζουν τους πιστούς και επιτελούν πολλά θαύματα.

      Ο άγιος Νικόλαος Πλανάς ενσαρκώνει τον αληθινό τύπο του ορθοδόξου κληρικού, ο οποίος είναι διαποτισμένος από την ησυχαστική και κολλυβαδική παράδοση της Εκκλησίας μας. Είναι το πρότυπο της άδολης ευσέβειας και της απόλυτης αφοσίωσης στο Θεό, ξεκομμένο από τον νοσηρό ορθολογισμό, ο οποίος συσσωρεύει στον άνθρωπο σπέρματα ψυχοφθόρου αμφιβολίας και απιστίας. Είθε να πρεσβεύει για όλους μας κάτω από το θρόνο της μεγαλοσύνης του Θεού!

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού

Πηγή

Ἀπολυτίκιον (Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης) Τᾶς τοῦ πλάνου παγίδας ἐκφυγῶν, ἱερώτατε, ἀπλανῶς ἐπορεύθης διὰ βίου, πατὴρ ἠμῶν, Νικόλαε ἀοίδιμε Πλανᾶ, οὐράνια χαρίσματα λαβῶν, ἀγρυπνίαις καὶ νηστείαις, ἱερουργῶν ὁσίως τῷ Κυρίῳ σου. Ὅνπερ καθικετεύων ἐκτενῶς, Νάξιον ἱεράτευμα, πρέσβευε δωρηθῆναι καὶ ἠμὶν τὸ θεῖον ἔλεος.