Τὴν κάτωθι ἐπιστολὴ ἔγραψε ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη, ὁ Ἅγιος Μάρκος καὶ ἀπευθύνεται στὸν Καθηγούμενο τῆς Μονῆς Βατοπαιδίου, φανερώνονται οἱ πνευματικὲς σχέσεις του μὲ τὸ Ἅγιον Ὅρος.
Ἡ ἐπιστολὴ βρίσκεται στὴν σειρὰ Patrologia Orientalis, τόμ. 17, σσ. 339-341.
Δὲν ξέρουμε πότε τὴν ἔγραψε, ἴσως πρὸς τὸ τέλος τῆς ζωῆς του τὸ 1444!
Πρὸς τὸν καθηγούμενο τῆς Μονῆς Βατοπαιδίου τοῦ Ἁγίου Ὅρους.
Οσιότατε ἱερομόναχε καὶ καθηγούμενε τῆς Σεβασμίας καὶ Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Βατοπαιδίου, Ἁγίου Ὅρους, εὔχομαι στὸν Θεὸ νὰ διατηρεῖ τὴν μεγάλη ἁγιοσύνη σου μὲ ὑγεία σωματική, γιὰ νὰ καταρτίζεις, στηρίζεις καὶ ὠφελεῖς τὶς ψυχὲς ποὺ καθοδηγεῖς καὶ γιὰ δική μου εὐφροσύνη καὶ χαρά.
Μὲ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ καὶ μὲ τὶς ἅγιες εὐχές σου, ζοῦμε καὶ ἐμεῖς μέχρι στιγμῆς. Ξεκινώντας νὰ ἔλθω σὲ σᾶς, νόμιζα ὅτι ἀνέβαινα στὸν οὐρανό, ἀφοῦ προσδοκοῦσα νὰ συναντήσω ἀνθρώπους ποὺ ἂν καὶ ἔχουν σῶμα ἐπιθυμοῦν νὰ κατορθώσουν τὴν ἀγγελικὴ ζωή• ἀνθρώπους ποὺ φανερώνουν μέσα στὸν κόσμο τὴν ὑπερκόσμια φιλοσοφία• ἀνθρώπους ποὺ συνεχῶς στὸ στόμα τοὺς ἔχουν τὶς ὑμνολογίες, τὶς ψαλμωδίες καὶ τὶς εὐχαριστίες πρὸς τὸν Θεὸ καὶ κρατώντας στὰ χέρια τοὺς τὰ κοφτερὰ μαχαίρια τῆς θεωρίας καὶ τῆς πράξεως, πολεμοῦν τὰ πάθη.
Ὁ Ἑωσφόρος ὅμως, ποὺ γκρεμίστηκε ἀπ’ τὸν οὐρανὸ καὶ ποὺ πάντοτε μᾶς μισεῖ, ἐμπόδισε τὴν πορεία μας. Καὶ δὲν συνέβη κάτι ἀξιοθαύμαστο, ποὺ ἐμπόδισε ἐμένα τὸν ἐλεεινὸ καὶ ἀνάξιο, ἀφοῦ τὸ ἴδιο ἔκανε στὸν μακάριο Παῦλο, τὸν ἥλιο τῆς οἰκουμένης, ποὺ ὅπως λέει πολλὲς φορὲς θέλησα νὰ ἔρθω σὲ σᾶς, καὶ μία καὶ δύο φορὲς καὶ μὲ ἐμπόδισε ὁ σατανᾶς. Ἐὰν λοιπὸν ἐκεῖνον τὸν ἐμπόδισε, δὲν θὰ στεροῦσε καὶ ἀπὸ μένα, ἐκεῖνο ποῦ ἐπέτρεψε ὁ Θεός;
Ἔχουμε τὴν ἐλπίδα καὶ πιστεύουμε στὶς δικές σας προσευχὲς ὅτι ἴσως δοῦμε τὰ ἀγαπημένα καὶ τίμια πρόσωπά σας, καὶ ἂν εἶναι θέλημα τοῦ Θεοῦ, νὰ μείνουμε μαζί σας τὸν ὑπόλοιπο χρόνο τῆς ζωῆς μας. Ἂν ὅμως συμβεῖ κάτι διαφορετικὸ ἀπὸ αὐτὸ ποὺ ἐπιθυμοῦμε, ὀφείλουμε νὰ εὐχαριστοῦμε καὶ γι’ αὐτὸ τὸν Θεὸ γιατί….
στὸν ἀγώνα μας κατὰ τῆς ἁμαρτίας δὲν ἀντιμετωπίσαμε τὸ ἐνδεχόμενο νὰ χύσουμε τὸ αἷμα μας.
Μεγάλη δὲ παρηγοριὰ βρήκαμε ἀπὸ τοὺς ἀδελφούς σας ποὺ βρίσκονται ἐδῶ, τοῦ τιμιότατου ἐκκλησιάρχη, τοῦ μεγάλου οἰκονόμου καὶ τῶν ὑπολοίπων, τοὺς ὁποίους εἴδαμε ὡς ἔμψυχες εἰκόνες τῆς δικῆς σας ἀγάπης καὶ εὐλάβειας. Πολλὲς φορὲς μᾶς φιλοξένησαν, μᾶς ἀνέπαυσαν καὶ μᾶς παρηγόρησαν. Εἴθε ὁ Θεὸς νὰ τοὺς δώσει τὴν ἀνταμοιβὴ ποὺ τοὺς ἀξίζει γιὰ τοὺς κόπους καὶ τὴν ἀγάπη τους.
Σας παρακαλῶ στὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, νὰ εἶστε ὅλοι σύμφωνοι μεταξύ σας καὶ νὰ μὴν ὑπάρχουν ἀνάμεσα σας διαιρέσεις, ὥστε νὰ φυλάσσετε μὲ ἀκρίβεια τὴν ἀληθινὴ καὶ πατροπαράδοτη πίστη μας, ποὺ παραλάβαμε, χωρὶς προσθῆκες ἢ ἀφαιρέσεις.
Στὴν πίστη ποὺ ἔχουμε μέχρι αὐτὴ τὴ στιγμὴ δὲν λείπει τίποτε, οὔτε ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ κάποια σύνοδο ἢ ἀπόφαση δογματικὴ γιὰ νὰ μάθουμε κάτι τὸ καινούριο ἐμεῖς, ποὺ εἴμαστε παιδιὰ καὶ μαθητὲς πατέρων ποὺ διακρίθηκαν στὶς οἰκουμενικὲς συνόδους.
Αὐτὸ εἶναι τὸ καύχημά μας, ἡ πίστη μας, ἡ καλὴ κληρονομιὰ τῶν πατέρων μας.
Μὲ αὐτὴν ἐλπίζουμε νὰ παρουσιαστοῦμε στὸν Θεὸ καὶ νὰ λάβουμε συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν μας. Χωρὶς αὐτὴ δὲν γνωρίζω ποιὰ δίκαιη κρίση θὰ μᾶς λυτρώσει ἀπὸ τὴν αἰώνια κόλαση. Ὅποιος προσπαθεῖ νὰ μᾶς ἀπομακρύνει ἀπ’ αὐτὴν καὶ νὰ μᾶς διδάξει ἄλλη, εἴτε εἶναι ἄγγελος ἀπὸ τὸν οὐρανό, ἃς εἶναι ἀνάθεμα, καὶ ἃς σβηστεῖ ἀπὸ τὴ θεία καὶ ἀνθρώπινη μνήμη.
Κανεὶς δὲν ἐξουσιάζει τὴν πίστη μας, οὔτε βασιλιάς, οὔτε ἀρχιερέας, οὔτε ψευδοσύνοδος, οὔτε κανένας ἄλλος, παρὰ μόνο ὁ Θεός, ποὺ μᾶς τὴν παρέδωσε ὁ ἴδιος καὶ οἱ μαθητές του. Σᾶς παρακαλῶ, λέει ὁ θεῖος Ἀπόστολος, νὰ προσέχετε ὅσους δημιουργοῦν διχόνοιες καὶ σύγχυση καὶ διδάσκουν πράγματα ἀντίθετα μὲ ὅσα ἔχετε μάθει.
Τέτοιους ἀνθρώπους νὰ τοὺς ἀποφεύγετε, γιατί δὲν ὑπηρετοῦν τὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό, ἀλλὰ τὰ συμφέροντά τους, ἐξυπηρετώντας τοὺς ἀφελεῖς μὲ ἠθικολογίες καὶ ψευτοευλάβειες. Τὸ σταθερὸ θεμέλιό τῆς πίστεως ὄμως ἔχει αὐτὴ τὴ βάση.
Νὰ ἀποφεύγετε, λοιπόν, ἀδελφοί, αὐτοὺς ποὺ εἰσηγοῦνται καὶ πιστεύουν τὶς καινούριες διδασκαλίες τῶν λατινοφρόνων, καὶ ἑνωμένοι μεταξὺ σας μὲ τὴν ἀγάπη σὲ ἕνα σῶμα καὶ ἕνα πνεῦμα, μὲ μιὰ ψυχὴ καὶ ἕνα φρόνημα, νὰ εἶστε συνδεδεμένοι μὲ τὴν μοναδικὴ κεφαλή μας, τὸν Χριστό.
Οὔτε πάλι εἶναι δίκαιο, μὲ μάταιες ὑποψίες γιὰ τοὺς ἀδελφούς, νὰ διαπληκτίζεστε συνεχῶς καὶ νὰ δείχνετε τὸν χωρὶς τὴ σωστὴ γνώση ζῆλο, γιὰ νὰ μὴ φανοῦμε ὅτι ἐκδηλώνουμε τὴν ταραχὴ καὶ τὴν ἐριστικότητά μας μὲ πρόφαση τὴν πίστη.
Γιατί κανένα δὲν θὰ ὠφελήσει ἡ ὀρθὴ πίστη χωρὶς τὴν ἀγάπη πρὸς τοὺς ἀδελφούς, ἀλλὰ καὶ αὐτὴν καὶ ἐκείνην νὰ ἔχετε καὶ συνεχῶς νὰ ἔχετε, σεβαστοὶ πατέρες καὶ ἀδελφοί, καὶ μὲ αὐτὲς νὰ παρουσιαστεῖτε στὸν Θεό, φωτεινοὶ σὰν τὸν ἥλιο στὴν Βασιλεία τοῦ Πατέρα σας, ἂν καὶ ἐγὼ γιὰ τὸ χρέος τῆς ἀγάπης σᾶς ὑπενθύμισα αὐτὰ τὰ λίγα.
Προσεύχομαι καὶ γιὰ τὸν ἑαυτό μου νὰ περάσω τὸ ὑπόλοιπό τῆς ζωῆς μου σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ μπορέσω, ἀφοῦ φυλάξω σταθερὴ τὴν καλὴ ὁμολογία μέχρι τέλους, νὰ βρεθῶ στὸν ἴδιο τόπο μαζὶ μὲ ἐκείνους ποὺ εὐαρέστησαν τὸν Θεό.
Σ’ ὅλους τους ἁγίους πατέρες καὶ ἀδελφούς μου βάζω μετάνοια• ἰδιαιτέρως δὲ πρὶν ἀπὸ ὅλους, στὸν ὀσιότατο προηγούμενο καὶ πνευματικὸ πατέρα Γεννάδιο, τὸν ὁποῖον ἐξαιρετικὰ παρακαλῶ νὰ προσεύχεται γιὰ μένα τὸν ἀδύνατο στὶς ἅγιες δεήσεις του πρὸς τὸν Θεό.
Οἱ ἅγιες προσευχές σας νὰ εἶναι μαζί μου.
O Ἐφέσου Μάρκος.
Τὴν ἐπιστολή, ποὺ παραθέσαμε πιὸ πάνω σε μετάφραση -τοῦ κ. Ἀλεξάνδρου Χριστοδούλου, θεολόγου- ἔγραψε ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη, ὁ Ἅγιος Μάρκος καὶ ἀπευθύνεται στὸν Καθηγούμενο τῆς Μονῆς Βατοπαιδίου, φανερώνονται οἱ πνευματικὲς σχέσεις του μὲ τὸ Ἅγιον Ὅρος. Ἡ ἐπιστολὴ βρίσκεται στὴν σειρὰ Patrologia Orientalis, τόμ. 17, σσ. 339-341. Δὲν ξέρουμε πότε τὴν ἔγραψε, ἴσως πρὸς τὸ τέλος τῆς ζωῆς του τὸ 1444. Σ’ αὐτὴν ἐκφράζει τὴν ἀπόφασή του νὰ μονάσει στὴν Μονή, πράγμα ποὺ δὲν ἔγινε, ἀφοῦ τὸν ἐμπόδισε, ὅπως ὁ ἴδιος ἀναφέρει, «ὁ πεσῶν ἐξ οὐρανοῦ Ἑωσφόρος». Τοὺς Βατοπαιδινοὺς πατέρες γνώρισε σὲ κάποιο μετόχι τῆς Μονῆς στὴν Κωνσταντινούπολη, ἀπὸ τοὺς ὁποίους φιλοξενήθηκε, βρῆκε ἀνάπαυση καὶ παρηγοριὰ ὅπως ἀναφέρει στὴν ἐπιστολή του. Στὸ τέλος ἀναφέρεται στὸν Προηγούμενο τῆς Μονῆς τοῦ ὁποίου ἐπικαλεῖται τὶς προσευχές.
