Ἀγαπητοὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας εὐλαβικὰ τιμᾶ τὴν μνήμη τῆς ἀποτομῆς τῆς κεφαλῆς τοῦ Ἁγίου Προφήτου, Προδρόμου καὶ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου. Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὸ Εὐαγγέλιο, ὁ Ἰωάννης, ὄντας ἄνθρωπος δίκαιος καὶ ἀσυμβίβαστος μὲ τὴν ἀνηθικότητα καὶ τὴν διαφθορά, ἀκόμη καὶ ἄν αὐτὰ προέρχονταν ἀπὸ ὑψηλὰ ἱστάμενα πρόσωπα, δὲν δίσταζε νὰ ἐλέγχει δημοσίως τὴν παράνομη σχέση μοιχείας τοῦ βασιλιὰ Ἡρώδη μὲ τὴν γυναίκα τοῦ ἀδελφοῦ του, τὴν Ἡρωδιάδα. Αὐτὸς ὁ λόγος καὶ ὁ ἔλεγχος τοῦ Ἰωάννη δὲν στόχευαν στὴν ἐπίδειξη. Δὲν ἔλεγχε γιὰ νὰ προκαλέσει ἐντυπώσεις, οὔτε γιὰ νὰ κατευθύνει τὸ ἐνδιαφέρον τῶν ἀνθρώπων. Ἔλεγχε γιατὶ ἀγαποῦσε πραγματικὰ τόσο τὴν κοινωνία τῶν συνανθρώπων του, ὅσο καὶ ἐκείνους ποὺ ἔσφαλαν, τοὺς ὁποίους καλοῦσε σὲ μετάνοια καὶ ἐπιστροφὴ στὸν Θεό. Τὴν γνησιότητα τῶν προθέσεών του κατανοοῦσε ὡς ἕνα βαθμό, μέχρι καὶ αὐτὸς ὁ Ἡρώδης. Γιὰ αὐτό, σεβόταν τὸν Ἰωάννη, τὸν ἄκουγε μὲ εὐχαρίστηση καὶ δὲν προχωροῦσε στὴν ἐκτέλεσή του. Βεβαίως, ὅπως διαχρονικὰ συμβαίνει μὲ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι στεντορείᾳ τῇ φωνῇ κηρύττουν τὴν δικαιοσύνη, ὁ Ἰωάννης μισήθηκε ἔντονα. Μισήθηκε κατ’ ἀρχὰς ἀπὸ τοὺς δῆθεν εὐσεβεῖς τῆς ἐποχῆς, τοὺς Φαρισαίους, διότι πέρα ἀπὸ τὸ ὅτι ἔλεγχε τὴν ὑποκρισία τους, ἦταν γιὰ τὸν ἁπλὸ λαὸ περισσότερο ἀγαπητὸς ἀπὸ ὅτι ἐκεῖνοι. Κυρίως, ὅμως, ὁ Ἰωάννης μισήθηκε ἀπὸ τὴν Ἡρωδιάδα, ἡ ὁποία προσδοκοῦσε μὲ μανία τὴν στιγμὴ νὰ δεῖ τὸν κήρυκα τῆς μετανοίας νεκρό.
Ἡ στιγμὴ ἔφθασε. Ὁ Ἡρώδης ἑόρταζε τὰ γενέθλιά του μὲ τὴν παρουσία τῶν ἀρχόντων τῆς περιοχῆς. Μέσα, λοιπόν, σὲ ἕνα κλίμα τραγουδιῶν καὶ μέθης, ἡ Σαλώμη, κόρη τῆς Ἡρωδιάδας, χόρεψε πρὸς τιμὴν τοῦ Ἡρώδη, ὁ ὁποῖος τόσο εὐχαριστήθηκε, ὥστε ὁρκίσθηκε νὰ τῆς προσφέρει ὁτιδήποτε τοῦ ζητήσει. Ἐκείνη, παρακινημένη ἀπὸ τὴν μητέρα της, ζήτησε ἐπὶ πίνακι τὴν κεφαλὴ Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ. Λυπήθηκε ὁ βασιλιάς. Ὡστόσο, λόγῳ τοῦ ὅρκου μπροστὰ σὲ τόσους ἐπισήμους, διέταξε νὰ ἀποκεφαλισθεῖ ὁ Ἰωάννης.
Ὄντας πλέον στὸν Ἅδη, λίγους μῆνες πρὶν τὴν Σταύρωση καὶ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ μας, ὁ Ἰωάννης συνεχίζει τὴν ἱερὴ ἀποστολή του, συνεχίζει νὰ προετοιμάζει τὸν δρόμο ὥστε οἱ ψυχὲς ποὺ βρίσκονται στὸν Ἅδη νὰ γνωρίσουν τὸν ἐρχόμενο Χριστὸ καὶ νὰ ἀναστηθοῦν μαζὶ μὲ Αὐτόν.
Μὲ ἀφορμὴ τὸ μεγάλο ἔγκλημα ἐναντίον ἐκείνου ποὺ ὑπῆρξε ὁ μεγαλύτερος καὶ ἁγιώτερος ἀπὸ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους μετὰ τὴν Παναγία μας, θὰ ἤθελα νὰ ἀναφερθῶ στὸν δίκαιο ἔλεγχο.
Ὁ ἔλεγχος εἶναι μία παιδευτικὴ λειτουργία καὶ ἀσκεῖται γιὰ νὰ διορθώσει κάποιο λάθος. Δυστυχῶς, ὅμως κάποιοι, ἀκόμη καὶ Χριστιανοί, θεωροῦν τὸν ἔλεγχο ὡς δεῖγμα παραξενιᾶς ἤ κακότητας. Ἄν ἦταν ὄντως ἔτσι, τότε εἶμαι βέβαιος ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν θὰ ἔλεγχε μὲ ἰδιαίτερη αὐστηρότητα τοὺς ὑποκριτὲς Γραμματεῖς καὶ Φαρισαίους, οὔτε θὰ σήκωνε τὸ φραγγέλιο ἐναντίον ὅσων ἔκαναν τὸν Ναὸ τοῦ Θεοῦ «οἶκον ἐμπορίου». Ὁμοίως, ὁ τίμιος Πρόδρομος δὲν θὰ ὕψωνε τὴ φωνή του ἐνάντια στὴν παράνομη σχέση τοῦ Ἡρώδη. Ἦταν μήπως «παράξενοι καὶ κακοὶ» ὁ Κύριος μας καὶ ὁ Πρόδρομος; Ἀσφαλῶς καὶ ὄχι! Τότε γιατί ἄσκησαν ἔλεγχο; Διότι ἤθελαν νὰ ἐπικρατεῖ ἡ δικαιοσύνη καὶ ἡ τάξη, καὶ ἐπεδίωκαν τὴν μεταμέλεια τῶν ἁμαρτωλῶν ἀνθρώπων προκειμένου νὰ σωθεῖ ἡ ψυχή τους, ἄσχετα ἄν οἱ περισσότεροι ἀπὸ αὐτούς, τελικά, ὄχι μόνο παρέμειναν ἀδιόρθωτοι λόγῳ τῆς πνευματικῆς τους τύφλωσης, ἀλλὰ καὶ ὁδήγησαν τὸν μὲν Κύριο στὸν Σταυρό, τὸν δὲ Πρόδρομο στὸν ἀποκεφαλισμό.
Τὸ λέει, ἄλλωστε, ὁ Δίκαιος Σολομών: «Μὴ ἔλεγχε κακούς, ἵνα μὴ μισήσωσί σε· ἔλεγχε σοφόν, καὶ ἀγαπήσει σε. Δίδου σοφῷ ἀφορμήν, καὶ σοφώτερος ἔσται».
Ὅσοι ἀπορρίπτουν μὲ ὀργὴ καὶ μίσος τὸν δίκαιο ἔλεγχο εἶναι κακοὶ ἄνθρωποι κατὰ τὸν Σολομόντα, τυφλωμένοι ἀπὸ τὴν μεγάλη ἰδέα γιὰ τὸν ἑαυτό τους καὶ τὸ χειρότερο ὅλων, πορωμένοι. Καὶ λέω «τὸ χειρότερο ὅλων», διότι ἡ πόρωση δὲν ἐπιτρέπει στὸν ἄνθρωπο νὰ γνωρίσει τὴν ἀλήθεια, ἀκόμη καὶ ἄν ἐμφανισθεῖ ἐνώπιόν του ὁ Δεσπότης Χριστός. Αὐτοὶ ποὺ δὲν δέχονται τὸν ἔλεγχο, ἀρνοῦνται τὴν προσωπική τους βελτίωση καί, συνεπῶς, τὴν Θέωσή τους.
Ἀντιθέτως, αὐτὸς ποὺ ἀκούει τὸν ἔλεγχο ποὺ γίνεται πρὸς ὄφελος τῆς ψυχῆς του, συγκαταλέγεται ἀνάμεσα στοὺς σοφοὺς καὶ μέσῳ τοῦ ἐλέγχου γίνεται πιὸ σοφός, μέχρι νὰ ἔρθει ἡ στιγμὴ ποὺ θὰ πάψει νὰ δέχεται ἐλέγχους διότι δὲν θὰ ὑπάρχει πιὰ αἰτία. Ὁ ἄνθρωπος αὐτός, σὲ ἀντίθεση μὲ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους ποὺ βλέπουν ἐπιφανειακά, μπορεῖ νὰ κρίνει ἀντικειμενικὰ καὶ νὰ δεῖ στὸ πρόσωπο τοῦ ἐλεγκτή του, τὸν μεγάλο εὐεργέτη τῆς ζωῆς του.
Τί εὐλογία θὰ κέρδιζαν οἱ Φαρισαῖοι καὶ ὁ Ἡρώδης ἄν συμμορφώνονταν στὸν ἔλεγχο τοῦ Χριστοῦ καὶ τοῦ Προδρόμου ἀντιστοίχως; Οἱ μὲν θὰ γίνοταν Ἀπόστολοι, ὁ δὲ θὰ χαιρόταν μία εἰρηνικὴ βασιλεία καὶ μία ἥσυχη ζωή. Ἀπεναντίας, ὅμως, οἱ μὲν ἔμειναν στὴν ἱστορία ὡς σταυρωτὲς τοῦ Χριστοῦ, ὁ δὲ ὄχι μόνο κέρδισε τὸν τίτλο τοῦ φονιᾶ τοῦ Προδρόμου, ἀλλὰ, ἐπίσης κατάφερε νὰ προκαλέσει πολέμους ἐναντίον τῆς βασιλείας του, τὴν ὁποία ἀργότερα ἔχασε καὶ ἐξορίσθηκε ἑκατοντάδες χιλιόμετρα μακριὰ ἀπὸ τὸν τόπο του. Ὅταν κάποιος ἐπιμένει στὸ λάθος του καὶ δὲν ὑποτάσσεται στὸ Θέλημα τοῦ Θεοῦ, λαμβάνει δυστυχῶς ἤ εὐτυχῶς τὴν ἔνδικον μισθαποδοσίαν, πάντοτε πρὸς ὄφελος τῆς ψυχῆς του, ὡς εὐκαιρία μετανοίας.
Γιὰ ὅλα αὐτά, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, πρέπει νὰ θεωροῦμε μεγάλη εὐλογία ἀπὸ τὸν Θεὸ ὅταν κάποιος μᾶς ἐλέγχει μὲ κριτήριο τὴν ἐν Χριστῷ δικαιοσύνη, διότι ἄν δεχόμαστε τὸν ἔλεγχο καρδιακά, μὲ πνεῦμα ἀγάπης, ἁγιαζόμαστε. Διαφορετικά, πορευόμαστε πρὸς τὴν ὁδὸ ποὺ χάραξε ὁ ταλαίπωρος Ἡρώδης.
Πολὺ σύντομα θὰ ἀναφερθῶ στὴν ταπεινοφροσύνη, τὴν ἀνιδιοτέλεια καὶ τὴν ἀφοσίωση στὴν ἀποστολή, ποὺ ἔδειχνε ὁ μεγάλος Προφήτης. Μέσα ἀπὸ τὸ κηρυκτικό του ἔργο καὶ τὶς ἑκατοντάδες βαπτίσεις, ἀναδείχθηκε διδάσκαλος τοῦ λαοῦ. Ὡστόσο, ἦταν τόσο ταπεινόφρων, ὥστε θεωροῦσε τὸν ἑαυτό του ἀνάξιο μέχρι καὶ νὰ λύσει τὸν ἰμάντα τῶν ὑποδημάτων τοῦ Χριστοῦ μας. Γνώριζε ὅτι ἀποστολή του ἦταν νὰ ὁδηγεῖ τὸν λαὸ στὸν Θεό. Γιὰ τὸν λόγο αὐτό, δὲν συγκέντρωσε γύρω του ὀπαδούς. Ὅταν ἦρθε ὁ Κύριός μας, τοὺς στενότερους τῶν μαθητῶν του, τοὺς ἔστειλε σὲ Ἐκεῖνον, ὁ Ὁποῖος θὰ τοὺς ἔδινε μία ἀνώτερη προοπτική, μὲ δύο σκοπούς: τὴν ὠφέλεια τῆς ψυχῆς τους καὶ τὴν πρόοδο τοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας. Ὡς πρὸς αὐτό, καὶ ὄχι μόνο, ὁ Πρόδρομος ἀποτελεῖ ὑπόδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς Κληρικούς.
Οἱ πρεσβεῖες τοῦ Τιμίου Προδρόμου, τοῦ μελλοντικοῦ ἀρχηγοῦ τοῦ Μοναχικοῦ Τάγματος, νὰ συνοδεύουν ὅλους μας!
ὁ Ἐπίσκοπός σας,
† ὁ Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας Χρυσόστομος
