A

A

† Κύριε, τὰ χείλη μου ἀνοίξεις, καὶ τὸ στόμα μου ἀναγγελεῖ τὴν αἴνεσίν σου (Ψαλ. 50,17)

† Κύριε, τὰ χείλη μου ἀνοίξεις, καὶ τὸ στόμα μου ἀναγγελεῖ τὴν αἴνεσίν σου (Ψαλ. 50,17)
† Κύριε, τὰ χείλη μου ἀνοίξεις, καὶ τὸ στόμα μου ἀναγγελεῖ τὴν αἴνεσίν σου (Ψαλ. 50,17)

ΚⲀⲖⲎ ⲤⲀⲢⲀΚⲞⲤⲦⲎ! ΚⲀⲖⲞⲚ ⲀⲄⲰⲚⲀ!

Δευτέρα 6 Νοεμβρίου 2017

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ: Φοβάσαι να υπερασπιστείς το πιστεύω σου;

ΝΕ.Ο.Σ - Γ.Ο.Χ.

Ὁμιλία στὴν Η΄ Πανελλήνια Συνάντηση τοῦ Νε.Ο.Σ.
Πολιτιστικὸ Κέντρο «Καμίνι», Γαλάτσι, 22-10/4-11-2017

pKallinikos
Ἱερομ. π. Καλλινίκου Ηλιοπούλου

Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Αττικής και Βοιωτίας κ. Χρυσόστομε, Πρόεδρε της Συνοδικής Επιτροπής Νεότητος,

Θεοφιλέστατε Επίσκοπε Γαρδικίου κ. Κλήμεντα, Πρόεδρε της Συντονιστικής Επιτροπής του Νεανικού Ορθοδόξου Συνδέσμου της Εκκλησίας μας,

Σεβαστοί Πατέρες,
Προσφιλείς και αγαπητοί μας νέοι και νέες, πιστά τέκνα της Μαρτυρικής μας Εκκλησίας·
Ο Θρησκευτικός εκφοβισμός, με την ορθή ελληνική απόδοση, ή και bullying με τον διεθνή όρο, είναι το θέμα της φετινής Πανελλήνιας Συνάξεως του Νεανικού Ορθοδόξου Συνδέσμου της Εκκλησίας μας. Ένα θέμα το οποίο απασχολεί σήμερα πολύ την Εκπαίδευση, την Ιατρική, αλλά και την κοινωνία ευρύτερα, και ιδιαίτερα τον σύγχρονο νέο, ο οποίος πολλές φορές χλευάζεται, εμπαίζεται και γίνεται αντικείμενο εκφοβισμού, όταν θέλει και προσπαθεί στη ζωή του να υπερασπίζεται την πίστη του, την αλήθεια, τον χριστιανικό τρόπο ζωής και το γνήσιο εκκλησιαστικό βίωμα, μέσα στην σύγχρονη λαίλαπα και στο αντιχριστιανικό πνεύμα της κοινωνίας που ζούμε· ο Χριστιανός νέος, ο οποίος όχι μόνο σημειώνει με βαθειά πίστη το σημείo του Τιμίου Σταυρού επάνω του, δηλαδή  κάνει απλά το Σταυρό του, αλλά και σηκώνει συνειδητά και εθελούσια τον δικό του Σταυρό· ο νέος ο οποίος ακούει και δέχεται την πρόσκληση του Κυρίου: «ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν Σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι», μέσα στο αντισταυρικό πνεύμα της σύγχρονης κοινωνίας της αμφισβήτησης και του αθεϊσμού.
 
Πριν εισέλθουμε συγκεκριμένα στην έννοια του θρησκευτικού εκφοβισμού, την οποία συν Θεώ θα αναπτύξουμε, θα αναφερθούμε σύντομα στην γενική έννοια του εκφοβισμού, του bullying.

Ο εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο νεανικής παραβατικότητας, που έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια σε πολλές χώρες παγκοσμίως. Ορίζεται ως η πρόκληση φόβου και η χρήση βίας μεταξύ συνήθως συμμαθητών ή συμφοιτητών, αλλά και εν γένει συνομιλήκων παιδιών και νέων, με σκοπό να προκληθεί πόνος, αναστάτωση. Σκοπός της άσκησης εκφοβισμού είναι η επιβολή και η πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου στό άτομο (ή στην ομάδα ατόμων) που τον υφίσταται.

Ο εκφοβισμός έχει διάφορες μορφές· εμφανίζεται είτε με  την μορφή του λεκτικού εκφοβισμού, δηλαδή κοροϊδίες, διακρίσεις, ειρωνείες, σεξουαλικά σχόλια κτλ., είτε με την μορφή του κοινωνικού εκφοβισμού, δηλαδή διάδοση φημών, συκοφαντιών, απομόνωση από το σύνολο και την ομάδα, καταστροφή προσωπικών αντικειμένων κτλ., είτε και με την μορφή σωματικού εκφοβισμού που είναι και ο χειρότερος, δηλαδή χτυπήματα, κλωτσιές, σπρωξίματα και εν γένει άσκηση σωματικής βίας· ακόμη, υφίσταται και με την μορφή του ηλεκτρονικού εκφοβισμού, δηλαδή τον εκβιασμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στην ηλεκτρονική αλληλογραφία με απειλητικά και υβριστικά μηνύματα.

Οι μορφές αυτές βίας και εκφοβισμού μπορούν επίσης να κατηγοριοποιηθούν σε ενδοσχολικές, εξωσχολικές, ενδο-οικογενειακές, πολιτικές, διαφυλικές, διαφυλετικές, σωματικές, λεκτικές και μη λεκτικές, και εκδηλώνονται -όπως είπαμε- με σωματικές συγκρούσεις, απειλές, πειράγματα, διάφορα απρεπή παρατσούκλια, διάδοση συκοφαντικών φημών, απολεισμό από το κοινωνικό περιβάλλον, κλοπές, βανδαλισμούς, σκόπιμη σεξουαλική παρενόχληση και ηλεκτρονικό εκφοβισμό.

Όσον αφορά το ποσοστό εκδήλωσης του φαινομένου, θα εκπλαγούμε! Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης της Εταιρείας ψυχοκοινωνικής υγείας του Παιδιού και του Εφήβου, σε συνεργασία με την Παιδαγωγική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το 25 % των μαθητών έχει αποτελέσει αντικείμενο εκφοβισμού, συνήθως εντός του σχολικού περιβάλλοντος, με συχνότητα δύο ως τρεις φορές το μήνα. Δεν πρόκειται όμως για μία απλή διαμάχη μεταξύ συμμαθητών που χρειάζεται επίλυση, αλλά αν προσεγγίσουμε το θέμα υπό το πρίσμα της Ψυχολογίας θα δούμε τελικά, ότι πρόκειται για διαφορά ισχύος ανάμεσα σ΄αυτούς που ασκούν τον εκφοβισμό και σ΄αυτούς που τον υφίστανται. Η δύναμη και η υπεροχή υπάρχει στον δράστη, ο οποίος δείχνει απέχθεια και περιφρόνηση και πιστεύει ότι κάνει επίδειξη ισχύος, όπως λέμε απλά, και νομίζει ότι έτσι γίνεται πιο σημαντικός.

Και αν θέλετε, ας αναφερθούμε στους λόγους και τις αιτίες του σχολικού κυρίως εκφοβισμού. Είναι ουκ ολίγοι: ελλειπής καλλιέργεια και μόρφωση, βίαιη στάση των γονιών προς τα παιδιά, επιρροή των μέσων μαζικής ενημέρωσης  με ακατάλληλες ταινίες βίας από τηλεόραση και διαδίκτυο, αδυναμία αληθινής επικοινωνίας, ανεπάρκεια κοινωνικού περιβάλλοντος, καταπιεστικό και άδικο σχολείο, ρατσισμός, προβλήματα εφηβείας και σωβινισμός. Υπάρχουν όμως και βαθύτεροι λόγοι και αιτίες, όπως π.χ όταν ένα παιδί ή νέος έχει υποστεί εκφοβισμό, τότε προσπαθεί σε μεγαλύτερη ηλικία να προκαλέσει κι ο ίδιος αυτό,εκφοβίζοντας τους άλλους για να εκτονώσει το θυμό του, να φύγει από την αφάνεια και να γίνει πιο δημοφιλής και τέλος να προσπαθήσει να ενταχθεί σε κάποια ομάδα του κοινωνικού συνόλου.

Ο εκφοβισμός, όπως είδαμε παραπάνω,παρατηρείται κυρίως μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Πολλά και αυξανόμενα είναι τα παραδείγματα των παιδιών που παραπονιούνται στους γονείς τους ότι είναι θύματα εκφοβισμού, όχι μόνο σωματικού, δηλαδή άσκηση βίας με ξυλοδαρμό, αλλά κυρίως λεκτικού και ηλεκτρονικού, που είναι και οι χειρότερες μορφές τα τελευταία έτη και αυξάνονται ραγδαία. Να αναλογισθούμε μάλιστα, ότι ορίστηκε και μία ημέρα μέσα στο χρόνο, η 6η Μαρτίου, ως Παγκόσμια ημέρα κατά του σχολικού εκφοβισμού. Συχνά τα παιδιά που βιώνουν το bullying ζητούν απεγνωσμένα και άμεσα  από τους γονείς να αλλάξουν σχολείο.

Ο εκφοβισμός παρατηρείται συνήθως μεταξύ δύο προσώπων ή και περισσοτέρων. Το θύμα είναι το πρόσωπο που δέχεται τον εκφοβισμό και είναι ένας, ο θύτης ή ο δράστης είναι αυτός που κάνει τον εκφοβισμό και συνήθως είναι ένας, αλλά μπορεί και περισσότεροι. Υπάρχουν όμως και τα παιδιά παρατηρητές, αυτοί οι οποίοι δεν εκφοβίζουν, αλλά συμμετέχουν με την άκριτη και αμέτοχη στάση τους σε αυτό το έγκλημα, που απειλεί σήμερα τόσο την κοινωνία.

Ας δούμε όμως τα κύρια χαρακτηριστικά και κυρίως το σωματικό και ψυχολογικό προφίλ του δράστη του εκφοβισμού, του θύτη. Συνήθως είναι άτομο γεροδεμένο, με καλή και αυξημένη σωματική διάπλαση, προέρχεται από οικογένεια διαλυμένη ή με πολλά προβλήματα και δυσκολίες, δεν έχει επίβλεψη και έλεγχο από τους γονείς στην καθημερινότητά του. Πρόκειται επίσης γενικά για άτομα που έχουν χαμηλή αυτοκεκτίμηση, μη αναγνωρίζοντας τα θετικά στοιχεία της προσωπικότητάς τους και τέλος δεν έχουν καλή κοινωνική συμπεριφορά, με αποτέλεσμα να κάνουν ομάδες και φατρίες μεταξύ τους παραμελώντας τα υπόλοιπα παιδιά. Αυτά είναι τα βασικά χαρακτηριστικά που συνιστούν το προφίλ του δράστη.

Κι όσον αφορά το πρόσωπο και την ψυχολογική σύνθεση του θύματος, που δέχεται επιθετικές συμπεριφορές και γίνεται αντικείμενο εκφοβισμού, είναι πολλές οι αιτίες που το οδηγούν σε αυτό το αδιέξοδο. Κυρίως είναι άτομα μικροκαμωμένα και παθητικά, που ίσως έχουν κάποια «κακή» εξωτερική εμφάνιση, κάποια μειονεξία ή και αναπηρία, είναι χαμηλών τόνων, έχουν συνήθως χαμηλή αυτοεκτίμηση και δεν υπερασπίζονται τον εαυτό τους, δεν αντιδρούν στον εκφοβισμό του δράστη, αλλά υπομένουν σιωπηλά χωρίς ουσιαστική αντίσταση· τα περισσότερα θύματα ανήκουν συνήθως σε κάποιες μειονότητες είτε θρησκευτικές, είτε εθνικές, είτε πολιτικές, είτε κοινωνικές.

Οι συνέπειες είναι ολέθριες στα παιδιά που δέχονται τον εκφοβισμό, τα θύματα: άγχος, κατάθλιψη, τάσεις αυτοκτονίας, έλλειψη σωματικής και ψυχικής υγείας (πονοκέφαλοι, ημικρανίες κτλ.), μείωση της σχολικής απόδοσης στα μαθήματα, βία, εθισμός σε κακές συνήθειες, όπως π.χ αλκοολισμός και ναρκωτικά. Τα παιδιά αυτά χάνουν την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και σε κάθε συνάνθρωπο, κλείνονται στον εαυτό τους ζώντας στην απομόνωση και στη σιωπή, καταδικάζοντας την εξέλιξή τους  και τέλος εκφράζουν την ανησυχία τους ή τη δυσαρέσκειά τους για διάφορα σωματικά ενοχλήματα, τα οποία συμβαίνουν στο περιβάλλον τους ή και ευρύτερα, φοβούμενα και τα ίδια για τη σωματική τους ακεραιότητα.
 
Πότε θα πρέπει οι γονείς να αρχίσουν να ανησυχούν; Κάνω αυτή την ερώτηση και απαντώ, διότι ανάμεσα μας, στα μέλη δηλαδή του Νεανικού Ορθοδόξου Συνδέσμου, έχουμε και πολλούς νέους γονείς· όταν βεβαίως δούν κάποια από τα συμπτώματα στα παιδιά τους, αν και η πρόληψη για αποφυγή τέτοιων φαινομένων μέσα από τη σωστή καθοδήγηση και στήριξη στο οικογενειακό περιβάλλον, πρέπει να αρχίσει πολύ νωρίτερα, θα τολμούσα να πώ όταν το παιδί ξεκινάει να κάνει τα πρώτα του βήματα έξω από την οικογένεια, δηλαδή στο σχολείο, στο φροντιστήριο, στις διάφορες δραστηριότητες κτλ. Για παράδειγμα, όταν βλέπουν το παιδί τους να πηγαίνει με προθυμία στο σχολείο, αλλά να επιστρέφει φοβισμένο, όταν βλέπουν το παιδί να αρχίζει να απομονώνεται στον εαυτό του, να σιωπά και γενικά να μη συμμετέχει σε δραστηριότητες με φίλους· όταν το παιδί ζητάει από τους γονείς να το συνοδεύουν στο σχολείο, όταν βλέπουν στο σώμα του ανεξήγητα σημάδια ή χτυπήματα, όταν αρχίσει να πέφτει η σχολική απόδοση και γενικά όταν βλέπουν το παιδί τους να αλλάζει συμπεριφορά και να φοβάται να μιλήσει γι’ αυτό που του συμβαίνει, τότε είναι σχεδόν βέβαιο ότι υφίσταται κάποιας μορφής εκφοβισμό. Τα παιδιά που δέχονται τον εκφοβισμό χρειάζονται πνευματική και ψυχική υποστήριξη μέσα από την οικογένεια, την Εκκλησία και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.

Περισσότερο όμως έχουν ανάγκη οι δράστες, αυτοί οι οποίοι ασκούν τον εκφοβισμό, οι οποίοι χρειάζονται πραγματικά βοήθεια από κάποιον ειδικό, ακόμη και υπεύθυνο ψυχικής υγείας, διαφορετικά άν δεν διορθωθούν έγκαιρα θα έχουν πλέον μετά την ενηλικίωσή τους προβλήματα με το νόμο. Κι όσοι συνεχίζουν αυτή την συμπεριφορά ως μεγαλύτεροι-ενήλικες, εμφανίζουν κι άλλες διαταραχές αντικοινωνικής συμπεριφοράς, αλκοολισμό, ναρκωτικά, ψυχολογικές και ψυχιατρικές διαταραχές κτλ. Έρευνες αναφέρουν ότι το 60%  των ατόμων μέχρι την ηλικία των 24 ετών, που ασκούσαν εκφοβισμό στην παιδική ηλικία, έχουν τουλάχιστον μία ποινική καταδίκη.

Η συνδρομή της Εκκλησίας και ιδιαιτέρως του Πνευματικού Πατρός, ως του πραγματικού ψυχοθεραπευτή, είναι αναντικατάστατη και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις.Το θέμα της πνευματικής αγωγής και στηρίξεως δραστών και θυμάτων είναι πολύ σοβαρό γι΄αυτό και χρειάζεται από πολύ νωρίς, από την νηπιακή για να μην πώ από την βρεφική ηλικία η πνευματική ανατροφή των παιδιών «εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου» (Εφεσ. 6,4) όπως αναφέρει ο Απόστολος των Εθνών Παύλος, έτσι ώστε όταν τα παιδιά εισέλθουν στην δύσκολη ηλικία της εφηβείας, να μην επηρεαστούν από τέτοιες δύσκολες καταστάσεις, είτε να γίνουν θύματα, είτε δράστες. Αλλά ακόμα κι αν επηρεαστούν από τον εκφοβισμό και τις συνέπειές του, η πνευματική και ψυχική στήριξη του Πνευματικού, ο οποίος πέρα από τις θεολογικές και κοινωνικές γνώσεις θα έχει και τον θείο φωτισμο, θα τα οδηγήσει έξω από αυτόν τον λαβύρινθο του εκφοβισμού.

Το γεγονός ότι το 2012, δηλαδή πριν πέντε χρόνια, ιδρύθηκε το Εθνικό Παρατηρητήριο κατά της Βίας, το γεγονός ότι στην Λεωφόρο Μεσογείων λειτουργεί τηλεφωνικό κέντρο κατά της βίας, που μπορούν να απευθύνονται μαθητές για να καταγγείλουν περιστατικά ενδοσχολικής ή και ενδο-οικογενειακής βίας, το γεγονός ότι τα θέματα του σχολικού εκφοβισμού εντάχθηκαν στο πρόγραμμα του «Κοινωνικού Σχολείου», που εφαρμόζεται πανελλαδικά  και τέλος το γεγονός ότι το Κέντρο Ολυμπιακής Εκεχειρίας κάνει επισκέψεις σε σχολεία της χώρας, όπου παρουσιάζονται προγράμματα κατά της ενδοσχολικής βίας, δείχνουν ότι σήμερα ο εκφοβισμός στην Ελλάδα και κυρίως ο ενδοσχολικός, αυξάνεται ραγδαία. Σύμφωνα με τελευταία έρευνα για την παιδική και νεανική βία που διεξήχθη μέσω τηλεφωνικών συνεντεύξεων, και συγκεκριμένα από 12.319 τηλεφωνήματα στην Αττική σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 1006 γονεών με παιδιά ηλικίας 10-17 ετών, το ποσοστό όπου το σχολείο θεωρείται τόπος εμπειριών βίας αποδείχθηκε ότι ανέρχεται στο 58% των ερωτηθέντων.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Εθνική Ακαδημία των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής είχε αποφανθεί ότι στο μέλλον οι νέοι θα έρθουν αντιμέτωποι πέρα από τις διάφορες μάστιγες των ναρκωτικών, του αλκοολισμού, του πανσεξουαλισμού κτλ., με ένα σοβαρότατο πρόβλημα, το bullying. Στην Ευρώπη, και σε επίπεδο κρατών και σε συλλογικό επίπεδο, καταβάλλονται προσπάθειες για την αντιμετώπιση του επικινδύνου αυτού φαινομένου, με έμφαση στην προστασία των νέων από κάθε μορφή βίας και την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασία της υγείας, της ευημερίας και της κοινωνικής συνοχής, με ανάληψη δράσεων που περιλαμβάνουν λήψη προληπτικών μέτρων, αλλά και στήριξη των θυμάτων και των ομάδων υψηλού κινδύνου.

Τελειώνοντας το πρώτο μέρος της παρούσης εισηγήσεως, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ και σε ορισμένα παραδείγματα των θυμάτων του εκφοβισμού και κυρίως του ενδοσχολικού. Αλησμόνητος θα παραμείνει ο 11χρονος Άλεξ από τη Βέροια, όπου κυριολεκτικά όλη η Ελλάδα πάγωσε πριν έντεκα χρόνια, το 2006, όταν ξεδιπλώθηκε η υπόθεση: μία ομάδα παιδιών που τον πείραζαν, τον κορόϊδευαν και τον απειλούσαν, την ημέρα της εξαφάνισής του τον χτύπησαν, τον έσπρωξαν και τελικά τον σκότωσαν.Αλλά κι ο Βαγγέλης Γιακουμάκης, ο οποίος το 2015, πριν δύο χρόνια, οδηγήθηκε στην αυτοκτονία λόγω του εκφοβισμού και των βασανιστηρίων που υπέστη, όπως προέκυψε από τις έρευνες της Αστυνομίας, από τους συμφοιτητές του μέσα στη Γαλακτοκομική Σχολή των Ιωαννίνων. Επίσης το περιστατικό του ίδιου έτους 2015 στο χωριό Πλαγιάς στο Πλωμάρι της Λέσβου, όπου μαθητές της Στ΄ Δημοτικού υποχρέωσαν μαθητή εννέα χρονών να κρεμαστεί στην μπασκέτα του Σχολείου, με αποτέλεσμα να πέσει και να καταλήξει με κατάγματα στα χέρια του.

Αλλά και τρία περιστατικά πιο πρόσφατα: Το 2016 στα Ιωάννινα ένα ανήλικο κοριτσάκι μόλις οκτώ ετών οδηγήθηκε να κάνει πλαστική επέμβαση στα αυτιά στο νοσοκομείο των Ιωαννίνων, επειδή ένας μαθητής μεγαλύτερης τάξης της ασκούσε εκφοβισμό για τα πεταχτά αυτιά της. Αναφέρει χαρακτηριστικά η γνωμάτευση, η οποία και δημοσιεύτηκε: «Το κορίτσι χειρουργήθηκε στις 17-01-2016 στην ΩΡΛ κλινική του νοσοκομείου Χατζηκώστα λόγω αφεστώτων ώτων (αυτιών που προεξήχαν). Το χειρουργείο πραγματοποιήθηκε λόγω της μεγάλης ψυχολογικής πίεσης που δεχόταν το παιδί από τους συμμαθητές του στο σχολείο, εξ αιτίας της δυσμορφίας των πτερυγίων της». Στην Κρήτη πέντε νεαροί ξυλοκόπησαν άγρια ένα 15χρονο μαθητή σε χωριό του νησιού, ύστερα από ένα επεισόδιο με συνομήλικούς του στο ποδόσφαιρο, με αποτέλεσμα το παιδί να οδηγηθεί άμεσα στο νοσοκομείο κι ο πατέρας του να καταγγείλει το περιστατικό στην Αστυνομία. Τέλος στη Σύρο σε μία από τις περιβόητες πενθήμερες σχολικές εκδρομές, συγκεκριμένα του ΕΠΑΛ Πατρών, μία ομάδα είκοσι μαθητών εισέβαλαν στο δωμάτιο του ενός συμμαθητή-θύματος, τον αναισθητοποίησαν με στάχτη στο ποτό και τον φωτογράφισαν ημίγυμνο, περιγελώντας τον, τραβώντας συνάμα βίντεο και φωτογραφίες, απειλώντας τον ότι θα τις δημοσιοποιήσουν. Οι γονείς του μαθητή ζήτησαν την παραδειγματική τιμωρία των ενόχων με ένδικα μέσα. Και πόσα ακόμα περιστατικά, άλλα εκ των οποίων έρχονται στο φως της δημοσιότητας κι άλλα όχι!

Πάντως, η διαπίστωση είναι ότι ο εκφοβισμός τα τελευταία χρόνια συνεχώς αυξάνεται με πολλές δυστυχώς αρνητικές επιπτώσεις στην κοινωνία γενικότερα.
 

***

Αφού λοιπόν συν Θεώ προσεγγίσαμε την γενική έννοια του εκφοβισμού, τώρα θα προσπαθήσουμενα εισέλθουμε στην έννοια του θρησκευτικού εκφοβισμού, για να βρούμε τα βαθύτερα αίτια, αλλά και τον τρόπο αντιμετώπισης αυτού του μεγάλου σύγχρονου προβλήματος, που έχει επιβάλλει η Νέα Τάξη Πραγμάτων της υποτιθέμενης ελευθερίας και των ισοτίμων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στο κατώφλι του 21ου αιώνος.

Πρωτίστως θα πρέπει να δούμε την έννοια του φόβου στην Αγία Γραφή. Αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος στην Α΄ Καθολική του Επιστολή ότι «ἡ τελεία ἀγάπη ἔξω βάλλει τόν φόβον...» (Α΄ Ιωαν. 4. 19). Η έννοια της αγάπης είναι κάτι εκ διαμέτρου αντίθετο με τον φόβο. Ο ίδιος ο Κύριος, ο Πλάστης και Δημιουργός, η Εσταυρωμένη Αγάπη, σέβεται το αυτεξούσιο και την ελευθερία του πλασματός του, προσκαλώντας τον άνθρωπο να έρθει κοντά Του οικειοθελώς χωρίς πιέσεις, τρομοκρατία και φόβους. Αυτό το ήθος της Αγάπης και της Ελευθερίας είναι εκείνο, το οποίο αναδεικνύει τελικά την Ορθόδοξη Εκκλησία ως τον χώρο της γνήσιας αποκάλυψης, αλλά και της μεταμόρφωσης του ανθρώπου από άβουλο, εξαρτώμενο και εκφοβούμενο όν, σε αληθινό, ελεύθερο και ανεξάρτητο εν Χριστώ άνθρωπο.

Δεν πρέπει να λησμονούμε το γεγονός, ότι η έννοια του κακού που έχει ως παρελκόμενο τον φόβο κι όλα τα σχετικά, δεν δημιουργήθηκε ως οντότητα από τον Θεό, αλλά μετά την πτώση των Πρωτοπλάστων εισήλθε το κακό, ο φόβος, η αμαρτία στον κόσμο, κι όσο ο άνθρωπος συνέχιζε να απομακρύνεται από το δρόμο του Νόμου του Θεού τόσο το κακό επικρατούσε κι ο άνθρωπος γινόταν έρμαιο της αμαρτίας και των φόβων του. Αυτό το κακό κι ο φόβος πλέον καταργείται δια της Ενανθρωπήσεως του Σωτήρος Χριστού και ιδιαιτέρως δια του Σταυρού και της Αναστάσεώς Του. Ο άνθρωπος πλέον ελεύθερος εν Χριστώ αγωνίζεται μέσα από τον δρόμο της αγάπης να εκβάλλει έξω τελείως τον φόβο, τον εκφοβισμό και όλες τις συνέπειές του.

Δεν πρέπει να λησμονούμε το γεγονός ότι η έννοια του φόβου, που αναφέρεται κάποιες φορές στην Αγία Γραφή ή στους Πατέρες, ότι ο άνθρωπος πρέπει να έχει φόβο Θεού, ερμηνεύεται ορθοδόξως με την έννοια του σεβασμού προς τον Θεό, κι όχι με την δικανική έννοια που δίνουν οι διάφοροι θεολόγοι της Δύσεως, με αποτέλεσμα να είναι από παλαιά η Δύση εμποτισμένη με την έννοια ενός Θεού τιμωρού και άτεγκτου έναντι των αμαρτωλών ανθρώπων, που «προσβάλλουν την θεία δικαιοσύνη».

Η αληθινή όμως εν Χριστώ έννοια του φόβου είναι ο σεβασμός και η υπακοή στο θέλημα του Θεού, που οδηγεί στην μόνη οδό προς την σωτηρία μας. Άρα Ορθοδοξία και εκφοβισμός είναι δύο έννοιες εκ διαμέτρου αντίθετες. Δεν νοείται Ορθόδοξος Χριστιανός, ο οποίος να ασκεί εκφοβισμό, να είναι δράστης του bullying. Ο ίδιος ο Θεός σέβεται το πλάσμα του, όσο διαφορετικό και να είναι από τα άλλα, διότι καλεί και αυτό στη σωτηρία, το θεωρεί πιθανό πρόβατο της λογικής Του ποίμνης, για το οποίο έχυσε το Πανάγιο Αίμα Του στο Σταυρό. Εδώ λοιπόν έρχεται η Εκκλησία μας να δώσει την απάντηση σε όσους σήμερα μας αποκαλούν οπισθοδρομικούς, γραφικούς ή και συντηρητικούς, ότι σεβόμαστε κάθε άνθρωπο ανεξαρτήτως φύλου, κοινωνικής θέσεως, εθνικότητος, θρησκεύματος κτλ.

Παράλληλα όμως, τίθεται και το ζήτημα, στο οποίο μπορεί να πλανηθεί εκ δεξιών ο Χριστιανός νέος και να ασκεί θρησκευτικό εκφοβισμό σε συμμαθητές ή συμφοιτητές του, που είναι άλλης θρησκείας, κυρίως μουσουλμάνοι (σήμερα μάλιστα που τόσο μαστίζεται η ανθρωπότητα απο το κατασκεύασμα του διαβόλου που ονομάζεται Ισλάμ, Ιερός Πόλεμος και τζιχαντιστές), ή σε συναδέλφους του που δηλώνουν άθρησκοι, που ακολουθούν το Νέο Ημερολόγιο και την Παναίρεση του Οικουμενισμού, αλλά και λίγο παραπέρα σε νέους και νέες που δηλώνουν πλέον ελεύθερα, χωρίς ντροπή, ομοφυλόφιλοι, ύστερα δυστυχώς από τα δύο αυτά επάρατα νομοσχέδια, τα οποία ψήφισε η Βουλή των Ελλήνων «Περί της ελεύθερης συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών» και «Περί της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας του φύλου».

Εδώ ο Χριστιανός νέος πρέπει να δείξει την πνευματικότητά του και αυτό το ελεύθερο ήθος της αγάπης και να βλέπει τον κάθε άνθρωπο, ό,τι κι αν δηλώνει πως είναι, με κατανόηση και συγχωρητικότητα κι όχι με φόβο και βία, δείχνοντας ότι η Εκκλησία είναι ο χώρος που μπορεί να μεταμορφώσει τον άνθρωπο με τη Θεία Χάρη, εφόσον φυσικά υπάρξει αληθινή μετάνοια, να διορθώσει τα σφάλματα, τις αδυναμίες,και να τον θεραπεύσει από κάθε αρρωστημένη ψυχική κατάσταση. Την αμαρτία και το πάθος αποστρεφόμαστε, όχι τον αμαρτωλό, ο οποίος είναι ο μεγάλος ασθενής και το θύμα το πονηρού διαβόλου! Ο κάθε αληθινός Χριστιανός, όπως και ο σύγχρονος Χριστιανός νέος, οφείλει να είναι «το φώς και το αλάτι» που αναφέρει ο Κύριος, όσο μπορεί, κατά το μέτρο των πνευματικών του δυνατοτήτων, για να μπορεί να φέρει τον συμμαθητή του, τον φίλο του, τον συμφοιτητή του, τον συνεργάτη του στο Θεραπευτήριο, που είναι η Εκκλησία, και με τη βοήθεια έμπειρου πνευματικού Πατρός να τον βοηθήσει στην πνευματική του θεραπεία.

Αυτά όσον αφορά κάποιους από τους Χριστιανούς νέους ή νεές, που νομίζουν ότι είναι με το Χριστό, ότι έχουν εξασφαλίσει το εισιτήριο για τον Παράδεισο και ότι αυτό τους δίνει το δικαίωμα να ασκούν θρησκευτικό εκφοβισμό έναντι άλλων.

Όσον αφορά όμως τον Χριστιανό νέο και τη χριστιανή νέα που καθημερινά γίνονται θύματα θρησκευτικού εκφοβισμού, έχουμε να πούμε κάποια ουσιαστικά πράγματα. Έχει διαμορφωθεί η αντίληψη ότι ο Χριστιανός νέος φοβάται να υπερασπιστεί τα πιστεύω του, φοβάται να μιλήσει για την πίστη του. Γιατί; Ποιοί είναι οι λόγοι που τον οδηγούν στο να αποκρύπτει συνήθως την χριστιανική του ταυτότητα; Ποιοί είναι οι λόγοι που τον οδηγούν να μην αναφέρει π.χ. σε περίοδο Σαρακοστής σε μία παρέα φίλων, ότι νηστεύει; Αλλά και να δούμε ποιές είναι οι λύσεις, όπως και ο καθοριστικός ρόλος της Εκκλησίας, σ΄ αυτό το μεγάλο και ευαίσθητο θέμα.

Ο Χριστιανός νέος πρέπει κατ’ αρχήν να έχει πάντοτε κατά νουν το λόγο του Χριστού μας προς τους Αγίους Αποστόλους, λίγο πριν την προδοσία στον κήπο της Γεσθημανής: «εἰ ὁ κόσμος ὑμᾶςμισεῖ, γινώσκετεὅτιἐμέπρῶτονὑμῶνμεμίσηκεν, εἰἐκτοῦ κόσμου ἦτε, ὁ κόσμος ἄν τό ἴδιον ἐφίλει, ὅτι δέ ἐκ τοῦ κόσμου οὐκ ἐστέ, ἀλλ’ ἐγώ ἐξελεξάμην ὑμᾶς ἐκ τοῦ κόσμου, διά τοῦτο μισεῖ ὑμᾶς ὁ κόσμος» (Ιωαν. 15. 18-19) , αλλά και τον άλλο λόγο Του: «ἰδού ἀποστέλλω ὑμᾶς ὡς πρόβατα ἐν μέσῳ λύκων» (Ματθ. 10, 16). Αν λοιπόν το αδιάψευστο στόμα του Κυρίου μας έχει προειδοποιήσει αυτά, τότε εμείς ως παιδιά Του πρέπει να είμαστε έτοιμοι πνευματικά να δεχθούμε οποιονδήποτε θρησκευτικό εκφοβισμό για την Αγάπη Του. Ας αναλογιστούμε, ότι η τέλεια Αγάπη του Θεού, Τον οδήγησε στην θυσία, στους κολαφισμούς, στους εμπαιγμούς, στα ραπίσματα, στον ακάνθινο στέφανο, στους εμπτυσμούς και τέλος στον Σταυρό, που θεωρείτο για την τότε εποχή ο πιο ατιμωτικός, αλλά και επώδυνος θάνατος. Παρ’ όλ’ αυτά ο Κύριος υπέμεινε τα πάντα για την σωτηρία μας.

Άρα, ας ακούσει ο κάθενας μας την φωνή του Κυρίου από το Σταυρό: «Εγώ παιδιά μου σταυρώθηκα για εσάς, εσείς τι κάνετε για μένα;», και ας θέσει ερωτήματα στον εαυτό του. Αυτοί οι λόγοι του Χριστού μας επαληθεύονται απόλυτα στο αναρίθμητο πλήθος των Μαρτύρων, είτε των πρώτων χριστιανικών αιώνων είτε των Νεομαρτύρων επί Τουρκοκρατίας, που έχυσαν το αίμα τους για την αγάπη του Χριστού, μη δειλιάζοντας στον θρησκευτικό εκφοβισμό των τυράννων, είτε λεγόντουσαν Νέρωνες, είτε Διοκλητιανοί, είτε Οθωμανοί, είτε Αθεϊστές και Κομμουνιστές, είτε ακόμα και Οικουμενιστές κτλ. Γιατί οι Άγιοι Μάρτυρες ζούσαν από την επίγεια ζωή την Βασιλεία του Θεού μέσα τους, είχαν εκβάλλει έξω από το είναι τους κάθε φόβο για το θάνατο, για το μαρτύριο, για τον θρησκευτικό εκφοβισμό.

Αλλά κι όλοι οι Χριστιανοί, τα ζωντανά μέλη της Εκκλησίας, που ζούσαν, ζούν και θα ζούν αυτό το καθημερινό Μαρτύριο της Συνειδήσεως, μέσῳ και του θρησκευτικού εκφοβισμού, ένεκα της δικαιοσύνης, που αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος (Ματθ. 5, 10), κι αυτοί λοιπόν για την Εκκλησία θεωρούνται εν δυνάμει Μάρτυρες, αλλά υπομένουν αυτόν το θρησκευτικό εκφοβισμό, χωρίς να εκφοβίζονται, ζώντας ελεύθεροι.

Βεβαίως κι ένας οποιοσδήποτε ιδεολόγος μπορεί να οδηγηθεί σε μαρτύρια ή ακόμα και στον θάνατο, πιστεύοντας στην δική του ιδεολογία, φιλοσοφία και θρησκεία, όμως ο Χριστιανός δεν υπολογίζει το Μαρτύριο και τον θάνατο, γιατί ήδη από την πρόσκαιρη ζωή βιώνει την μέλλουσα. Κι υπάρχει και μία μεγάλη διαφορά: αν το θύμα οποιουδήποτε ιδεολογικού εκφοβισμού ελευθερωθεί πριν το θάνατο ή το μαρτύριο, θα σπεύσει να ανταποδώσει το κακό στον δράστη, σε αυτόν που τον οδήγησε στο μαρτύριο, και θα τρέξει να γλυτώσει φοβούμενος τον θάνατο. Αντίθετα, ο Χριστιανός Μάρτυρας αν ελευθερωθεί, δεν θα ανταποδώσει το κακό, αλλά θα συγχωρέσει, γιατί απλούστατα δεν φοβόταν ούτε το μαρτύριο ούτε και το θάνατο.

Και τώρα ας δούμε κάποια παραδείγματα θρησκευτικού εκφοβισμού: Ενώ λοιπόν σήμερα ζούμε υποτίθεται στην κοινωνία του υπερπροοδευτισμού, της ευρείας αποδοχής της ετερότητας (όποια κι αν είναι αυτή), στην κοινωνία που αποδέχεται πλέον τον ετερόθρησκο, τον αλλόδοξο και τον ομοφυλόφιλο, συντηρούνται όμως διακρίσεις και στερεότυπα, για τα οποία δυστυχώς δεν ισχύει η δήθεν πρόοδος και εξέλιξη που αποδέχεται όλα τα υπόλοιπα. Έτσι το παιδί ή ο νέος που εκκλησιάζεται, το παιδί ή ο νέος που ζεί μυστηριακή ζωή, το παιδί ή ο νέος που πάει στο Κατηχητικό ή σε διάφορες φιλανθρωπικές και ανθρωπιστικές δράσεις, το παιδί ή ο νέος που ακολουθεί το Πάτριο Ημερολόγιο και την Παράδοση των Αγίων Πατέρων, αλλά και το παιδί ή ο νέος που πιστεύει στα ιδανικά και τις αξίες της Πατρίδος στιγματίζεται, με αποτέλεσμα να ξεκινάει ένας μεγάλος λεκτικός και μη πόλεμος εναντίον του, το γνωστό θρησκευτικό bullying.

Και κυρίως πρέπει να σημειώσουμε, ότι αυτός ο εκφοβισμός στον εκπαιδευτικό χώρο δεν ασκείται μόνο από τους συμμμαθητές και φίλους, αλλά και από τους ίδιους τους δασκάλους και καθηγητές. Υπάρχουν λοιπόν δάσκαλοι και καθηγητές, ακόμα και θεολόγοι, που χρησιμοποιούν  διάφορα τεχνάσματα ασκώντας θρησκευτικό εκφοβισμό π.χ. δάσκαλοι που επικαλούνται και τονίζουν την επιστήμη κατά της πίστεως της Δημιουργίας από τον Θεό, που τονίζουν μονομερώς περιστατικά της Παλαιάς Διαθήκης π.χ. για τους Βασιλείς Δαβίδ και Σολομώντα, χωρίς να αναδεικνύουν την έννοια της μετανοίας, που συκοφαντούν ιερά πρόσωπα και Αγίους, όπως π.χ. του Αποστόλου Παύλου ως φανατικού ισραηλίτου και πρώην διώκτου των Χριστιανών, του Μεγάλου Κωνσταντίνου ως πρώην ειδωλολάτρου και της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας ως πρώην αμαρτωλής, αλλά και με την παρουσίαση μεμονωμένων ιστορικών περιστατικών της λεγόμενης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, για να την κατηγορήσουν ως σκοταδιστική και μεσαιωνική με ανθελληνικό χαρακτήρα. Κι όποιος μαθητής φέρει αντίρρηση ή προσπαθήσει να αποδείξει το αντίθετο, μπαίνει στο στόχαστρο για άσκηση bullying.

Και κάτι πιο άμεσα σύγχρονο και επίκαιρο: όταν ένα παιδί θα ζητήσει σήμερα απαλλαγή από το μάθημα των Οικουμενιστικών Θρησκευτικών ή θα επιστρέψει πίσω στο Υπουργείο τον«Φάκελο» του μαθήματος, θα γίνει πιθανόν αντικείμενο εμπαιγμού και εκφοβισμού πρωτίστως από τους δασκάλους και καθηγητές, που είναι κατά τα υπόλοιπα δήθεν προοδευτικοί, αλλά και από τους συμμαθητές του. Ένα παιδί που θα τύχει Τετάρτη ή Παρασκευή ή περίοδο νηστείας στο σχολείο σε εκδρομή ή σε παρέα φίλων, και θα πεί ότι νηστεύει, αμέσως θα γίνει αντικείμενο θρησκευτικού εκφοβισμού.

Αναφέρει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα κάποια Μοναχή σε Μονή του εξωτερικού στο βιβλίο της «Συνομιλίες με παιδιά»: σε συνομιλία της με μαθήτριες για το θέμα της νηστείας και πώς το διαχειρίζονται στο σχολείο ή όταν συναναστρέφονται με παιδιά άλλων θρησκειών και δογμάτων, μία μαθήτρια της είπε, ότι ποτέ δεν θα έλεγε στους συμμαθητές της την πραγματική αιτία για την οποία νηστεύει, επειδή στο προηγούμενο σχολείο της την κορόϊδευαν πάρα πολύ επειδή τηρούσε την νηστεία, αντίθετα όμως δεν κορόϊδευαν τα κορίτσια που ήταν Ινδουίστριες όταν νήστευαν, επειδή τους το επέβαλλε η θρησκεία τους. Αλλά και πόσα παραδείγματα για το θέμα της νηστείας, όπως και για πολλές άλλες εκκλησιαστικές πρακτικές εφαρμογής της Πίστης έχει να καταμαρτυρήσει ο κάθε νέος και νέα, όπως και οι μεγαλύτεροι από εμάς σχετικά με την πρόσφατη εμπειρία τους! Ο θρησκευτικός εκφοβισμός στο μεγαλείο του!

Άλλο παράδειγμα: ο σύγχρονος νέος και νέα που αγωνίζονται για την ψυχική και σωματική καθαρότητα, να διαφυλάξουν την αγνότητα πριν το γάμο αλλά και μετά να ζήσουν σαν χριστιανική οικογένεια, αν τυχόν εκδηλωθούν ή μιλήσουν σε συμμαθητές περί αγνότητος και παρθενίας, θα χλευάζονται και θα γίνουν αντικείμενο σοβαρού εκφοβισμού, θα αμφισβητηθεί ο ανδρισμός στο αγόρι ή η θηλυκότητα στο κορίτσι, θα θεωρηθούν ανίκανοι σεξουαλικά και πόσα άλλα! Αλλά κι ο νέος, ο οποίος θα προσπαθεί να απέχει από άλλες κακές συνήθειες, όπως αλκοόλ, ξενύχτι με ξέφρενο χορό, μεθύσι και κάθε είδους ανομία, ναρκωτικά κτλ., θα θεωρηθεί οπισθοδρομικός και θα αποκλειστεί από το ευρύτερο σύνολο. Ο Ορθόδοξος νέος, ο οποίος πέρσι δεν συμμετείχε στο μάθημα περί των εμφύλων ταυτοτήτων της Θεματικής εβδομάδας του Υπουργείου Παιδείας, Ερεύνης και Θρησκευμάτων, εάν θα εκφράσει κάποια αντίρρηση ή ενδοιασμό στο θέμα της ομοφυλοφιλίας θα γίνει αντικείμενο bullying. Αλλά και η σύγχρονη χριστιανή νέα, η οποία προσπαθεί να αποφύγει να φοράει το παντελόνι και που ντύνεται ευπρεπώς, γίνεται συνήθως αντικείμενο εκφοβισμού από τις συμμαθήτριες ή τις φίλες της.

Και τέλος να μην λησμονήσουμε το παράδειγμα του σύγχρονου νέου, που θα δηλώσει ελεύθερα στους δασκάλους, στους συμμαθητές και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, ότι δεν εορτάζει την ονομαστική του εορτή όταν π.χ. φέρει το όνομα Ιωάννης ή Ιωάννα στις 7 Ιανουαρίου, γιατί εορτάζει τότε τα Χριστούγεννα, αλλά στις 20 Ιανουαρίου με το νέο που είναι 7 με το εκκλησιαστικό, ή όταν θα ζητήσει άδεια από το σχολείο ο Ορθόδοξος νέος ή ο εργαζόμενος νέος από την εργασία του στις 19 Ιανουαρίου, για να πάει στην μεγάλη και λαμπρή Τελετή των Αγίων Θεοφανείων της Εκκλησίας μας, ή όταν θα πει στους φίλους του ότι δεν εορτάζει τα γενέθλια του αλλά την ονομαστική του εορτή, θα χλευαστεί αν όχι από όλους αλλά από τους περισσότερους. Σίγουρα θα υπάρξουν κι αυτοί οι λίγοι που θα τον ενθαρρύνουν ότι πράγματι αυτό είναι το σωστό, το Πάτριο, ότι μπράβο σου που νηστεύεις, που διαφυλάττεις την αγνότητα κτλ., αλλά η πλειοψηφία ασκεί με βεβαιότητα κάποιας μορφής bullying.

Κι εφόσον αναφέρθηκα περί του θρησκευτικού εκφοβισμού ειδικά σε εμάς τους Γνησίους Ορθοδόξους Χριστιανούς Νέους, θέλω να αναφερθώ σε ένα ακόμα παράδειγμα: ο Χριστιανός νέος, ο οποίος εισαγόταν με εξετάσεις στην Θεολογική Σχολή Αθηνών ή Θεσσαλονίκης, αποβαλλόταν όταν δήλωνε «Παλαιοημερολογίτης», όπως μας αποκαλούν χλευαστικά,ενώ στις Σχολές αυτές δεχόντουσαν και δέχονται με ευχαρίστηση όλους τους αιρετικούς και αλλοδόξους. Αυτό με τη χάρη του Θεού τις τελευταίες δεκαετίες έχει σχεδόν εκλείψει, αλλά ο θρησκευτικός εκφοβισμός συνεχίζεται μεμονωμένα από κάποιους καθηγητές όπως και Οικουμενιστές κληρικούς της Κρατικής Εκκλησίας. Οσοι περάσαμε από τις θεολογικές σπουδές το βιώσαμε και το βιώνουμε.
Και γενικότερα, όποιος μέχρι και τις πρόσφατες δεκαετίες δήλωνε Γνήσιος Ορθόδοξος Χριστιανός, κινδύνευε με απόλυση, αν και αυτό συν το χρόνω εξέλειπε εν πολλοίς, χωρίς όμως να παύσουν τα ποικίλα φαινόμενα του θρησκευτικού bullying ακόμη και στο χώρο εργασίας και κοινωνικής συναναστροφής.

Από όλα αυτά καταλαβαίνουμε, ότι παρόλο που ο θρησκευτικός εκφοβισμός συνεχίζεται με διάφορες μορφές και θα συνεχίζεται, εμείς όμως επίσης θα συνεχίζουμε την πορεία μας χωρίς να δειλιάζουμε, έχοντας ελπίδα και πίστη στον Χριστό μας, Τον Οποίον και υπηρετούμε. Μέσα λοιπόν σε αυτό τον μεγάλο πόλεμο και την αρένα του θρησκευτικού εκφοβισμού,που έχουν στήσει οι σύγχρονοι διώκτες των Χριστιανών, η Ορθόδοξη Εκκλησία μας έρχεται να διατρανώσει ότι είναι Ελεύθερη και Ζώσα κι ο Χριστιανός Νέος να υψώσει το αναστημά του, να εκβάλλει έξω κάθε φόβο και κάθε εκφοβισμό, να δηλώσει θρησκευτικά ελεύθερος, να δηλώσει ότι είναι παιδί και στρατιώτης Χριστού, να δηλώσει ότι δεν τον τρομοκρατεί και δεν τον απειλεί ο οποιασδήποτε μορφής διωγμός, αλλά ακόμα και στον διωγμό και στο μαρτύριο προσεύχεται στον Θεό, για να τον δυναμώσει και να τον αξιώσει να το φέρει εις πέρας, για να λάβει το άφθαρτο στεφάνι της νίκης και της δόξας από τον αγωνοθέτη Χριστό μας, τον Κριτή και Θεό των όλων στην αληθινή αιώνια Πατρίδα μας, την Εκκλησία των Πρωτοτόκων στους Ουρανούς.
 
Συμπερασματικά, αγαπητά μας παιδιά, νέοι και νέες μας, εσείς που αποτελείτε το μέλλον της Εκκλησίας και της Πατρίδος μας, ακούστε την φωνή του Κυρίου που λέγει «Γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν, καί ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς»:
  • ΜΗΝ ΕΚΦΟΒΙΖΕΣΘΕ
  • ΕΧΕΤΕ ΘΑΡΡΟΣ
  • ΕΧΕΤΕ ΣΤΑΥΡΟ-ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΗ ΕΛΠΙΔΑ
  • ΜΕ ΠΡΟΣΕΥΧΗ
  • ΜΕ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΥΧΝΗ ΚΑΙ ΕΙΛΙΚΡΙΝΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΣΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΩΣ
  • ΜΕ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΛΗΘΙΝΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΚΑΤΗΧΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ ΣΑΣ 
  • ΜΕ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΥΓΙΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΚΟΥΣ ΣΑΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΑΣ -ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΜΕΣΩ ΤΟΥ «ΝΕΑΝΙΚΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ» ΜΑΣ
  • ΜΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΩΦΕΛΙΜΕΣ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΕΣ
  • ΜΕ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟ
  • ΜΕ ΜΕΛΕΤΗ
  • ΜΕ ΜΥΣΤΗΡΙΑΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΜΕ ΘΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
  • ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΑΣ ΣΤΟ ΠΟΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ, ΣΤΟ ΑΝΑΣΤΗΜΕΝΟ ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΑΙΜΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΜΑΣ,ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ, Η ΟΠΟΙΑ ΚΑΙ ΘΑ ΜΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΣΕΙ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ ΚΑΙ ΘΑ ΜΑΣ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΣΤΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
  • ΣΤΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΥΠΕΡΒΑΣΗΣ ΚΑΘΕ ΦΟΒΟΥ.
 

Κυριακή 29 Οκτωβρίου 2017

Δ΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΛΟΥΚΑ 2017 (Ὁμιλία π.Εὐθυμίου Μπαρδάκα)

Σχετική εικόνα


Η Ψευδοσύνοδος της Κρήτης: Προς Νέα Εκκλησία (Μέρος ε΄)


(Απάντηση στο κείμενο του Επισκόπου Αβύδου κ. Κυρίλλου Κατερέλου «Ἡ Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος τῆς Κρήτης: Νέα Εκκλησιολογία ἢ Πιστότητα στὴν Παράδοση;»)

Νικολάου Μάννη
εκπαιδευτικού

Θ. Για τα όσα αναφέρονται στο επόμενο κεφάλαιο («Ἡ ἱστορικὴ ὁνομασία τῶν ἄλλων Ἐκκλησιῶν») έχει ήδη γίνει λόγος παραπάνω. Όπως τονίστηκε και προηγουμένως ενώ η Ψευδοσύνοδος της Κρήτης «ἀποδέχεται τὴν ἱστορικὴν ὀνομασίαν τῶν μὴ εὑρισκομένων ἐν κοινωνίᾳ μετ᾽ αὐτῆς ἄλλων ἑτεροδόξων χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν καὶ Ὁμολογιῶν», δεν μας λέει ποια ακριβώς είναι αυτή η ονομασία. Διότι οι Παπικοί, για παράδειγμα, θεωρούν ως ιστορική ονομασία τους το «Καθολική Εκκλησία», το οποίο προφανώς δεν αποδέχεται η «Αγία και Μεγάλη» Σύνοδος. Αναφέρθηκε ήδη πώς αποκαλούσαν οι προγενέστερες Σύνοδοι (αλλά και οι Πατέρες) την «Παπική Εκκλησία» και τι είδους «Εκκλησία» την θεωρούσαν. Στο κείμενο της Ψευδοσυνόδου δεν φαίνεται να υπάρχει συμφωνία με αυτές, παρά την φιλότιμη προσπάθεια του Σ. να την παρουσιάσει ως πιστή στην Παράδοση. Ας σκεφτεί κάθε λογικός άνθρωπος το εξής: Ποιο είναι το νόημα μιας τέτοιας συνοδικής αποδοχής της ιστορικής ονομασίας των «ετεροδόξων εκκλησιών»; Που αποσκοπεί, εκτός από το να αποτελέσει ένα μικρό και εύκολα δικαιολογήσιμο βήμα προς την Νέα Παγκόσμια Εκκλησία, η οποία θα συσταθεί από την «Ορθόδοξη» και τις «Ετερόδοξες» «Εκκλησίες»; Εκεί άλλωστε αποσκοπεί και η Οικουμενική Κίνηση: Στην «Ένωση των Εκκλησιών» με κάθε κόστος.
Μια άλλη επίμονη θέση του Σ., που δυστυχώς είναι προσβλητική για τους αναγνώστες, αφού υποτιμά τη νοημοσύνη τους, είναι πως η «Αγία και Μεγάλη» Σύνοδος δεν αναγνώρισε «ὀντολογικὰ ἐκκλησιαστικὴ ὑπόσταση, δηλ. μυστήρια» (σελ. 27), «βάπτισμα στοὺς ἑτεροδόξους» (σελ. 36) και «ὑπὸ ὀντολογικὴ ἔννοια Ἐκκλησίες ἑτεροδόξων» (σελ. 37). Διότι ναι μεν μπορεί το αντίθετο από τα παραπάνω να μη διακηρύχθηκε ευθέως, αλλά οι επίσκοποι που συμμετείχαν στην Ψευδοσύνοδο[141] (τουλάχιστον οι «μεγάλες κεφαλές») και «ὀντολογικὰ ἐκκλησιαστικὴ ὑπόσταση, δηλ. μυστήρια» και «βάπτισμα στοὺς ἑτεροδόξους» και «ὑπὸ ὀντολογικὴ ἔννοια Ἐκκλησίες ἑτεροδόξων» αναγνωρίζουν! Βρίθει η σύγχρονη εκκλησιαστική ιστορία από ενέργειες και λόγους αυτών των επισκόπων, που το αποδεικνύουν αυτό. Ας δούμε μερικές περιπτώσεις, ξεκινώντας από την περίπτωση του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως κ. Βαρθολομαίου, του οποίου την ορθοδοξία μίας δήλωσης του 2014 υπερασπίζεται (σελ. 42 κ. εξ.) ο Σ.. Λοιπόν αναρωτιέται κανείς:
α) Ο Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος Αρχοντώνης με την συμπροσευχή του με παπικούς, όπως για παράδειγμα στις Θρονικές Εορτές της Κωνσταντινουπόλεως παρουσία Καρδιναλίων ή και των ίδιων των Παπών Ρώμης (2006, 2014), στην Θρονική Εορτή της Ρώμης (1995), στην κηδεία του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β΄ (2005), σε παπικές λειτουργίες στο Βατικανὸ (2008, 2013) και στον Πανάγιο Τάφο στα Ιεροσόλυμα (2014), με προτεστάντες (Ουψάλα 1993), σε πανθρησκειακές συμπροσευχές (Κανμπέρα 1991, Ασίζη 2002 και 2011) αλλά και με δηλώσεις όπως οι εξής:«᾿Εξορκίζομεν τοὺς πιστούς μας, Καθολικοὺς καὶ ᾿Ορθοδόξους, νὰ ἐνισχύουν τὸ πνεῦμα τῆς ἀδελφωσύνης, τὸ ὁποῖον προέρχεται ἐκ τοῦ μοναδικοῦ Βαπτίσματος καὶ τῆς συμμετοχῆς εἰς τὴν μυστηριακὴν ζωὴν… Αἱ Ἐκκλησίαι μας ἀναγνωρίζονται ἀμοιβαίως ὡς ἀδελφαὶ[142] Ἐκκλησίαι ὑπεύθυνοι ἀπὸ κοινοῦ διὰ τὴν διατήρησιν τῆς μοναδικῆς Ἐκκλησίας τοῦ Θεοῦ»[143], «από την πλευρά της ή Ορθόδοξη Εκκλησία έχει πίστη στον Θεό και με αισιοδοξία θα συνεχίσει τούς θεολογικούς διαλόγους, κυρίως με τηνΡωμαιοκαθολική αδελφή Εκκλησία και πιστεύουμε ότι στα επόμενα χρόνια θα υπάρξει σημαντική πρόοδος»[144], «Αιδεσιμότατε Καρδινάλιε, κ. AngeloScola, χαιρετίζουμε στο πρόσωπό σας τον διάδοχο του θρόνου του Αγίου Αμβροσίου, αλλά και ενός άλλου μεγάλου επισκόπου, και μετέπειτα Πάπα, Παύλου του ΣΤ΄, ο οποίος πριν πενήντα χρόνια συναντήθηκε με τον μακαρίας μνήμης Πατριάρχη Αθηναγόρα στην Ιερουσαλήμ, ξεκινώντας έναν νέο τρόπο για να αρθούν τα εμπόδια ανάμεσα στις ΑδελφέςΕκκλησίες μας»[145], «ἐκφράζομεν τήν εἰλικρινῆ καί σταθεράν ἀποφασιστικότητά μας, ὑπακούοντες εἰς τό θέλημα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, νά ἐντείνωμεν τάς προσπαθείας μας διά τήν προώθησιν τῆς πλήρους ἑνότητος ὅλων τῶν Χριστιανῶν καί, ὑπεράνω ὅλων, μεταξύ τῶνΚαθολικῶν καί τῶν Ὀρθοδόξων»[146], «Δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ θεωρήσουμε ὅτι, εἴτε ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοιεἴτε ἐσεῖς οἱ Ρωμαιοκαθολικοί, ἔχουμε ἀποκλειστικὴ ἰδιοκτησία τὴν διαδοχὴ τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας»[147], «Σεβασμιώτατε Καρδινάλιε κύριε William Η. Keeler καὶ λοιποὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοὶ οἱ ἀποτελοῦντες τὴν Ἀντιπροσωπείαν τῆς Ἐκκλησίας Ρώμης, …Δὲν πρέπει νὰ σπαταλήσωμεν τὸν χρόνον εἰς ἀναζητήσεις εὐθυνῶν. Οἱ κληροδοτήσαντες εἰς ἡμᾶς τὴν διάσπασιν προπάτορες ἡμῶν ὑπῆρξαν ἀτυχῆ θύματα τοῦ ἀρχεκάκου ὄφεως[148] καὶ εὑρίσκονται ἤδη εἰς χεῖρας τοῦ δικαιοκρίτου Θεοῦ. Αἰτούμεθα ὑπὲρ αὐτῶν τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ, ἀλλ’ ὀφείλομεν ἐνώπιον Αὐτοῦ ὅπως ἐπανορθώσωμεν τὰ σφάλματα ἐκείνων. …Εἴθε νὰ ἀξιώσῃ ἡμᾶς ὁ Κύριος νὰ ἴδωμεν καὶ τὴν ἀνάστασιν τῆς ἑνότητος[149] τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας Αὐτοῦ. Ἀμήν»[150],
β) Ο Αλεξανδρείας Θεόδωρος Χορευτάκης με την συμμετοχή του σε συμπροσευχή με παπικούς, προτεστάντες και μονοφυσίτες[151], και με δηλώσεις του όπως: «αυτή όμως η Σύνοδος δεν ονομάστηκε 8η Οικουμενική Σύνοδος, διότι απουσιάζει η άλλη αδελφή Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, η Αγγλικανική Εκκλησία… Δηλαδή μετά που χωριστήκαν μετά το Σχίσμα η Εκκλησία μοιράστηκε σε πολλά κομμάτια κι έτσι δεν μπορέσαμε να δώσουμε το όνομα Οικουμενική, αλλά είπαμε Αγία και Μεγάλη Σύνοδος»[152].
γ) Ο Αλβανίας Αναστάσιος Γιαννουλάτος με την συμμετοχή του σε πανθρησκειακές συμπροσευχές στην Ασίζη (1984, 2011), στην Κανμπέρα (1991)[153], στην Λειτουργία στον Άγιο Απολλινάριο στη Ραβέννα (2002) που τελέσθηκε ενώπιον ακόμη και μουσουλμάνων, ενώ κοινώνησαν και παπικοί[154], αλλά και με δηλώσεις σαν και αυτήν: «Η «Κατά Ανατολάς»[155] Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία διατήρησε την ενότητά της, με την Αποστολική Διαδοχή των Επισκόπων της, την κοινή μυστηριακή ζωή, κατ’ εξοχήν με τη Θεία Ευχαριστία, διαφυλάσσοντας απαρασάλευτες τις πηγές της Πίστεως: την Αγία Γραφή, την Ιερά Παράδοση και τους Ιερούς Αποστολικούς και Συνοδικούς Κανόνες»[156],
δ) Ο Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας με τις συμπροσευχές του με παπικούς και την συμμετοχή του στην Θρονική Εορτή της Ρώμης (2013 - στην οποία ασπάστηκε περιπαθώς και την χείρα του Πάπα), καθώς και με δηλώσεις όπως: «ἐκτὸς βαπτίσματος δὲν ὑπάρχει ᾿Εκκλησία[157]… ἐντὸς τοῦ βαπτίσματος, ἔστω καὶ ἄν ὑπάρχῃ μία διάσπασις, μία διαίρεσις, ἕνα σχίσμα, δυνάμεθα νὰ ὁμιλῶμεν διὰ ᾿Εκκλησίαν»[158], «Εἶναι ἀνάγκη νὰ ἐπιταχυνθῆ ἡ διαδικασία «ἀποκαταστάσεως τῆς πλήρους κοινωνίας ἡμῶν [ὀρθοδόξων καὶ παπικῶν], ὥστε ἡ προσεγγίζουσα τρίτη χιλιετία τῆς χριστιανικῆς περιόδου νὰ εὕρῃ τὴν ᾿Εκκλησίαν τοῦ Θεοῦ ὁρατῶςἡνωμένην...»[159],
ε) Ο Γερμανίας Αυγουστίνος Λαμπαρδάκης με την συμμετοχή του στην Ημέρα του Οικουμενισμού (5-5-2012) κατά την οποία συμπροσευχήθηκε με παπικούς, προτεστάντες (και προτεστάντισες «παπαδίνες») και άλλους «ετεροδόξους», δεχόμενος μάλιστα να χριστεί με «αγιασμό» από παπικό κληρικό[160].
στ) Ο Γαλλίας Εμμανουήλ Αδαμάκης με την συμπροσευχή του με παπικούς στις Θρονικές Εορτές της Ρώμης (2011 - στην οποία ασπάστηκε και αυτός περιπαθώς την χείρα του Πάπα -, 2012), με παπικούς, προτεστάντες και μονοφυσίτες στην «Εβδομάδα Προσευχής για τη Χριστιανική Ενότητα» (2013), αλλά και με δηλώσεις του τύπου: «Δεν μπορούμε να πούμε ότι δεν αναγνωρίζουμε όλες τις άλλες Εκκλησίες, είτε είναι η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, είτε οι Εκκλησίες οι οποίες προήλθαν από την Μεταρρύθμιση. Πρέπει να είμαστε λογικοί σε όλα αυτά τα θέματα»[161],
ζ) Ο Δημητριάδος Ιγνάτιος Γεωργακόπουλος με δηλώσεις σαν και αυτήν: «Όντως φιλοξενήσαμε ένα συνέδριο της Συνοδικής Επιτροπής επί των Αιρέσεων στην πόλη του Βόλου και στο συνεδριακό μας Κέντρο, φιλοξενούμενοι της Μητροπόλεώς μας. Όμως αυτή η Επιτροπή ασχολείται με τις αναγνωρισμένες από την Εκκλησία αιρέσεις και δεν συμπεριλαμβάνονται σε αυτές οι Καθολικοί αδελφοί μας, ούτε η Καθολική Εκκλησία»[162],
η) Ο Μεσσηνίας Χρυσόστομος Σαββάτος με τις συμπροσευχές του με τον «Αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπουρυ» (και …Δρυΐδη!)  Rowan Williamsστον Άγιο Δημήτριο στο Μπραχάμι (2010), με παπικούς σε Λειτουργία στο Αμμάν της Ιορδανίας (2014), και με δηλώσεις σαν τις εξής: «Το σχίσμα του 1054, σημαίνει διαίρεση της Εκκλησίας… Η Εκκλησία του Χριστού, είναι Μία και Αδιαίρετη, πριν το σχίσμα, σήμερα είναι διηρημένη, αφού βρισκόμαστε σε σχίσμα, αυτό επιβεβαιώνει το περιεχόμενο της § 41 του Κειμένου της Ραβέννας, εκτός εάν ιστορικά δεν υφίσταται σχίσμα, οπότε έχουμε ένωση των Εκκλησιών!!!»[163],
θ) Ο Τελμησσού Ιώβ Getcha με δηλώσεις όπως: «Αυτό που βιώνουμε μαζί είναι ότι είμαστε δύο στενές Εκκλησίες: όπως είπε ο Ιωάννης Παύλος ΙΙ, είμαστε δύο πνεύμονες μιας ενιαίας Εκκλησίας»[164],
αναγνωρίζουν ή όχι «ὀντολογικὰ ἐκκλησιαστικὴ ὑπόσταση, δηλ. μυστήρια» και «βάπτισμα στοὺς ἑτεροδόξους» και «ὑπὸ ὀντολογικὴ ἔννοια Ἐκκλησίες ἑτεροδόξων»; Η απάντηση βεβαίως και είναι θετική.
Κατόπιν των παραπάνω γίνεται κατανοητό πως το να συνεχίσει να υπερμαχεί κανείς υπέρ της «ορθοδοξίας» των αποφάσεων της Ψευδοσυνόδου της Κρήτης, θα είχε το ίδιο μάταιο αποτέλεσμα με το να προσπαθούσε να μας πείσει να αποδεχθούμε τα περί υγείας πορίσματα ενός συνεδρίου αρειμανίων καπνιστών επιστημόνων, στο οποίο «τεκμηριώνεται» η εξαίρετη ωφέλεια του καπνίσματος..Γίνεται λοιπόν από σαπρό δέντρο να βγει καλός καρπός; Ή από την ίδια πηγή να βγει και καθαρό και μολυσμένο νερό; Ο Σ. βεβαίως γράφει αμυνόμενος σε άλλο σημείο (σελ. 67) πως «οἱ προσωπικὲς πεποιθήσεις μελῶν τῆς Συνόδου γιὰ τὴν ἀναγνώριση ἢ μὴ Βαπτίσμαστος σὲ ἑτεροδόξους δὲν ἔχουν ἀπολύτως καμιὰ σημασία». Αυτό όμως δεν μπορεί να ισχύει, διότι θα υπήρχε στην εκκλησιαστική ιστορία κάποιο παρόμοιο παράδειγμα. Μια Σύνοδος φερειπείν που θα αποτελούνταν από Αρειανόφρονες να δογματίζει ορθοδόξως για την θεότητα του Υιού, ή μια Σύνοδο από Εικονομάχους που να αποφαίνεται ορθώς για την τιμή των εικόνων… 
Ι. Περνώντας στο επόμενο κεφάλαιο («Οἰκουμενισμός − Διαθρησκευτικὸς Πλουραλισμός – Πανθρησκεία») ο Σ. προσπαθεί να αντικρούσει την θέση των επικριτών της «Αγίας και Μεγάλης Συνόδου» «ὅτι ἡ οἰκουμενικὴ κίνηση, ὁ οἰκουμενισμός, ὅπως λέγεται, ἔχει ὡς ἀπώτερο σκοπὸ νὰ καταλήξει σὲ μιὰ διαθρησκειακὴ οἰκουμενιστικὴ Θεολογία, ὅπου θὰ κυριαρχήσει ἡ ἀρχὴ τοῦ δογματικοῦ πλουραλισμοῦ καὶ ἡ ἀρχὴ τοῦ δογματικοῦ μινιμαλισμοῦ». Και αφού παραθέτει δύο ενδεικτικά αποσπάσματα από κείμενα υπερμάχων αυτής της θέσεως, ισχυρίζεται πως «ἡ σκοποθεσία αὐτὴ δὲν ὑπάρχει στὸν οἰκουμενικὸ διάλογο καὶ εὑρίσκεται μόνο στὴν ἀσθενῆ φαντασία αὐτῶν ποὺ χωρὶς συστολὴ καὶ αὐτοσεβασμὸ προβάλλουν παρόμοιες θέσεις». Πριν εξετάσουμε ποια από τις δύο απόψεις είναι η σωστή ας δούμε με ποιον τρόπο ο Σ. προσπαθεί να τεκμηριώσει την άποψή του. Αυτό που κάνει είναι αρχικά να παρουσιάσει παράλληλα, αφενός μεν αποσπάσματα που υποστηρίζουν την ορθή θέση για το θέμα (δηλαδή ότι οι θρησκείες δεν αποτελούν οδούς σωτηρίας) ενός αιρετικού (του Πάπα Βενέδικτου Ratzinger) και αφετέρου αποσπάσματα που υποστηρίζουν την εσφαλμένη θέση για το θέμα (δηλαδή ότι και οι θρησκείες αποτελούν οδούς σωτηρίας) ενός «ορθοδόξου» (του Πατριάρχου Αντιοχείας Γεωργίου Khodre). Έτσι ο Σ. καταλήγει σε δύο συμπεράσματα. Πρώτον, ότι «ἐὰν οἱ ὀρθόδοξοι «οἰκουμενιστές» ἀποφασίσουν νὰ ὁδηγηθοῦν στὸν πλουραλισμό, στὸ σχετικισμὸ καὶ τὴν πανθρησκεία, θὰ ὑπάρξουν κάποιοι «αἱρετικοί» Ρωμαιοκαθολικοὶ ποὺ θὰ τοὺς ἐμποδίσουν» και δεύτερον πως «ἡ ἀπουσία τοῦ Πατριαρχείου Ἀντιοχείας ἀπὸ τὸ μεγάλο γεγονὸς τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου δὲν ἔχει θεολογικὰ αἴτια» αφού «ἔχει ὑπερβεῖ κατὰ πολὺ τὸ πλαίσιο τῶν ἐπιτρεπτῶν σχέσεων μὲ ἑτεροδόξους καὶ ἑτεροθρήσκους». Ξεκινώντας από το δεύτερο οφείλουμε να τονίσουμε ότι και σε αυτό το σημείο ο Σ. έχει απόλυτο δίκαιο. Για το Πατριαρχείο Αντιοχείας ισχύουν όσα ειπώθηκαν παραπάνω για το Πατριαρχείο Μόσχας. Είναι και αυτό οικουμενιστικό και ως εκ τούτου οι Ορθόδοξοι δεν πρέπει να έχουν εκκλησιαστική κοινωνία με τους υπαγόμενους σε αυτό. Σχετικά όμως με το πρώτο συμπέρασμα του Σ. αυτό δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό. Όχι μόνο διότι, όπως γίνεται κατανοητό, είναι ειρωνικό, αλλά διότι δεν ισχύει κιόλας. Δεν είναι ο Ratzinger πλέον Πάπας, αλλά ο Φραγκίσκος, ο οποίος δεν συμμερίζεται τις απόψεις του προκατόχου του. Ο Ratzinger ήταν ένας κλασσικός παπικός, ένας ευθύς Παποκαίσαρας, ο Vicarius Christi, άνευ της μάνδρας του οποίου δεν υπάρχει σωτηρία. Σαφώς λοιπόν διαφορετικός στα φρονήματά του σε σχέση όχι μόνο με τον διάδοχό του, αλλά και με τον προκάτοχό του Ιωάννη Παύλο τον Β΄, μέγα οπαδό της Πανθρησκείας.
Όσον αφορά τώρα αν ο Οικουμενισμός αποσκοπεί ή όχι στην Πανθρησκεία[165], όπως έχει ονομαστεί, εμείς πιστεύουμε πως εκεί αποσκοπεί, όπως φαίνεται και από το κλίμα που καλλιεργείται με τις  πανθρησκειακές συμπροσευχές (Ασίζη, Κανμπέρα κλπ.) και τα διαθρησκειακά δρώμενα, αλλά και από τις διαθέσεις και τα φρονήματα των κορυφαίων Οικουμενιστών (ήδη είδαμε τα του Αντιοχείας Γεωργίου), και μάλιστα όχι μόνο των εξ Ορθοδόξων:
α) Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ Wojtyla, ο «Πάπας της Παγκοσμιοποίησης»[166] και «Διαθρησκειακός Γίγαντας»[167], όπως τον αποκάλεσαν, και εμπνευστής της Ασσίζης 1: «η Εκκλησία του Χριστού ανακαλύπτει τον «δεσμό» της με τον Ιουδαϊσμό… Για εμάς, η εβραϊκή θρησκεία δεν είναι κάτι «εξωτερικό», αλλά κατά κάποιον τρόπο ανήκει στο «εσωτερικό» της θρησκείας μας. Για το λόγο αυτό, έχουμε σχέσεις μαζί της όπως με καμία άλλη θρησκεία. Είστε οι αγαπημένοι μας αδελφοί και, μπορείτε να πείτε, οι μεγαλύτεροί μας αδελφοί»[168], «Το 1986, στην Ασίζη, κατά την Παγκόσμια Ημέρα Προσευχής για την Ειρήνη, οι Χριστιανοί των διαφόρων Εκκλησιών και Εκκλησιαστικών Κοινοτήτων προσευχήθηκαν με μία φωνή στον Κύριο της ιστορίας για ειρήνη στον κόσμο. Την ίδια ημέρα, με διαφορετικό αλλά παράλληλο τρόπο, οι Εβραίοι και οι εκπρόσωποι μη χριστιανικών θρησκειών προσευχήθηκαν επίσης για την ειρήνη σε μια αρμονική έκφραση συναισθημάτων που άγγιξε μια συντονισμένη χορδή βαθιά στο ανθρώπινο πνεύμα»[169].
β) Ο Πατριάρχης Αθηναγόρας, ο συμπροσευχηθείς μετά Μουσουλμάνων[170], αλλά και λειτουργών και ως …Ραββίνος[171]: «Μὲ τὴν ἑνότητα τῶν Ἐκκλησιῶν βαδίζομεν πρὸς μίαν πανανθρωπότητα. …ἤδη εἰς τὴν Ἀμερικὴν μεταλαμβάνετε πολλοὺς ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ποτήριον, καὶ καλὰ κάνετε! Καὶ ἐγῶ ἐδῶ, ὅταν ἔρχονται Καθολικοὶ ἤ Προτεστάνται καὶ ζητοὺν νὰ μεταλάβουν, τοὺς προσφέρω τὸ Ἅγιον Ποτήριον! Καὶ εἰς τὴν Ρώμην τὸ ἵδιο γίνεται καὶ εἰς τὴν Ἀγγλίαν καὶ εἰς τὴν Γαλλίαν. Ἤδη ἔρχεται μοναχό του. Ἀλλὰ δὲν κάνει νὰ ἔλθη ἀπὸ τοὺς λαϊκοὺς καὶ ἀπὸ τοὺς ἱερεῖς. Πρέπει νὰ εἶναι σύμφωνος καὶ ἡ Ἱεραρχία καὶ ἡ Θεολογία. Γι᾿ αὐτὸ προσπαθοῦμε νὰ ἔχωμεν καὶ θεολόγους μαζί, διὰ νὰ ἔλθη αὐτὸ τὸ μεγάλο γεγονός, τοῦ Παγχριστιανισμοῦ. Καὶ μαζὶ μὲ αὐτὸ τὸ μεγάλο γεγονός, θὰ ἔλθη μίαν ἡμέραν τὸ ὄνειρόν μας τῆς Πανανθρωπότητος!»[172],
γ) Ο Πάπας Φραγκίσκος: «Και τώρα απευθύνομαι σε εσάς, τους διακεκριμένους αντιπροσώπους του εβραϊκού λαού, με τους οποίους είμαστε συνδεδεμένοι με έναν πολύ ιδιαίτερο πνευματικό δεσμό, αφού, όπως δήλωσε η Β΄ Βατικανή Σύνοδος «η Εκκλησία του Χριστού αναγνωρίζει ότι στο σχέδιο σωτηρίας του Θεού οι αρχές της πίστης και της εκλογής της βρίσκονται στους πατριάρχες, τον Μωυσή και τους προφήτες» (Nostra Aetate, 4). …Χαιρετίζω επίσης και ευχαριστώ θερμά όλους εσάς, τους αγαπητούς φίλους που ακολουθούν άλλες θρησκευτικές παραδόσειςˑ αρχικά τους μουσουλμάνους, που λατρεύουν τον Θεό ως έναν, ζωντανό και ελεήμονα, και τον επικαλούνται στην προσευχή, και όλους εσάς. Εκτιμώ πολύ την παρουσία σας: μέσα σε αυτό, βλέπω ένα απτό σημάδι μιας θέλησης να αναπτυχθεί με αμοιβαίο σεβασμό και συνεργασία για το κοινό καλό της ανθρωπότητας»[173], «Οι περισσότεροι από τους κατοίκους του πλανήτη θεωρούν τους εαυτούς τους πιστούς. Αυτό θα πρέπει να οδηγήσει σε διάλογο μεταξύ θρησκειών. Δεν πρέπει να σταματήσουμε να προσευχόμαστε γι᾿ αυτό και να συνεργαζόμαστε με όσους σκέφτονται διαφορετικά. Πολλοί σκέφτονται διαφορετικά, αισθάνονται διαφορετικά, αναζητούν τον Θεό ή συναντούν τον Θεό με διαφορετικούς τρόπους. Σε αυτό το πλήθος, σε αυτό το φάσμα των θρησκειών, υπάρχει μόνο μία βεβαιότητα που έχουμε για όλους: Είμαστε όλοι παιδιά του Θεού. Ελπίζω ότι θα διαδώσετε το αίτημά μου για προσευχή αυτό το μήνα: «Αυτός ο ειλικρινής διάλογος μεταξύ ανδρών και γυναικών διαφορετικών θρησκειών μπορεί να παράγει τους καρπούς της ειρήνης και της δικαιοσύνης»»[174].
δ) Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος ο πανθρησκειαστής γεωλάτρης[175]: «Ὅλες οἱ θρησκεῖες εἶναι ὁδοὶ σωτηρίας»[176], «Ρωμαιοκαθολικοὶ καὶ ᾿Ορθόδοξοι, Προτεστάνται καὶ ῾Εβραῖοι, Μουσουλμᾶνοι καὶ ᾿Ινδοί, Βουδισταὶ καὶ Κομφουκιανοί, ἦλθε ὁ καιρὸς ὄχι ἁπλῶς γιὰ προσέγγιση, ἀλλὰ γιὰ μιὰ συμμαχία καὶ συλλογικὴ προσπάθεια… νὰ συντελέσωμε ὅλοι μας στὴν προώθηση τῶν πνευματικῶν ἀρχῶν τοῦ οἰκουμενισμοῦ, τῆς ἀδελφωσύνης καὶ τῆς εἰρήνης… εἴμεθα ἡνωμένοι ἐν τῷ πνεύματι τοῦ ἑνὸς Θεοῦ»[177], «Αν και υπάρχουν καταστάσεις όπου ο πόλεμος μπορεί να είναι αναπόφευκτος, η αλήθεια διδάσκεται σαφώς τόσο στο Ευαγγέλιο όσο και στο Κοράνι ότι ο Θεός επιβάλλει την ειρήνη[178]… Σεβόμαστε την επιλογή ενός ατόμου όσον αφορά την πίστη του και δεν προσηλυτίζουμε κανέναν, ούτε συμμετέχουμε σε διαλόγους μεταξύ των Χριστιανών και των αδελφών μας μουσουλμάνων,προκειμένου να τους πείσουμε να αποδεχτούν την πίστη μας. Εξάλλου, δεν υπάρχει τέτοια πρόθεση που να απευθύνεται σε εμάς από τους μουσουλμάνους συμμετέχοντες σε αυτούς τους διαλόγους… Αλλά δεν εγκαταλείπουμε την ελπίδα ότι το Ευαγγέλιο της συναίνεσης, της συμφιλίωσης και της ειρηνικής συνεργασίας θα επικρατήσει. Γι 'αυτό αναφέρεται σε αυτό ο απόστολος Παύλος όταν γράφει: «Εἰ δυνατόν, τὸ ἐξ ὑμῶν μετὰ πάντων ἀνθρώπων εἰρηνεύοντες» (Ρωμαίους 12:18). Η ισοδύναμη πρόσκληση βρίσκεται στο Κοράνι «Oι άνθρωποι της Βίβλου, ας ενώσουμε τις προσπάθειές μας με την αρχή που είναι κοινή για όλους μας: ότι δεν θα λατρεύουμε κανέναν παρά τον Θεό». Αυτό το Ευαγγέλιο της συναίνεσης, της συμφιλίωσης και της ειρηνικής συνεργασίας, αν γίνει δεκτό από όλους, θα οδηγήσει στην εδραίωση της ειρήνης και της ευημερίας όλων των ανθρώπων, έτσι ώστε ο καθένας να μπορεί να λατρεύει τον Ένα Θεό όπως επιθυμεί και να είναι σε θέση να συνεργαστεί μαζί για το κοινό καλό»[179], «Όπως και ο διάδοχος του Αγίου Πέτρου, ο αδελφός μας, η αγιότητά του ο Πάπας Βενέδικτος ο 16ος ήταν εδώ πέρυσι, έτσι και εμείς, σαν διάδοχοι του γήινου αδελφού του αγίου Πέτρου, του πρώτου που καλέστηκε απόστολος, του Αγίου Αντρέα, εμπνευσμένοι από την διακαή πεποίθηση πως το πιο επείγον έργο που στέκεται μπροστά σε όλες τις θρησκευτικές κοινότητες είναι η παγκόσμια συνεργασία μας για την προώθηση μεγαλύτερης ανεκτικότητας και κατανόησης ανάμεσα στους ανθρώπους, τις φυλές και τις θρησκείες του πλανήτη μας. Για αυτόν το λόγο σήμερα μας συνοδεύει η Εξοχότης του, ο μητροπολίτης Εμμανουήλ της Γαλλίας, που διευκολύνει και περιθάλπει τις Διεθνείς Ακαδημαϊκές Διαβουλεύσεις ανάμεσα στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό και τον Ιουδαϊσμό… Δεν υπάρχει αμφιβολία στο μυαλό μας πως ένας διαθρησκευτικός διάλογος είναι ευθύνη και υποχρέωση όλων των θρησκευτικών ηγετών της εποχής μας. Διότι δεν έχουμε μόνο κοινά σημεία που μας ενώνουν, όπως οι ιερές γραφές που λατρεύουμε[180], οι Πατριάρχες και οι Προφήτες που τιμούμε, αλλά έχουμε και κοινά θέματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε στον κόσμο… Το χρωστάμε, σαν Εβραίοι και Χριστιανοί, στην κοινή κληρονομιά μας, να μιμηθούμε τον προπάτορα μας Αβραάμ[181] που δέχτηκε την απρόσμενη επίσκεψη των τριών ξένων[182]κάτω από τη σκιά των βελανιδιών Μαμβρή, όπως περιγράφεται στη Γένεση. …Ας πιαστούμε από τα χέρια όχι μόνο για να προσευχηθούμε, αλλά και σε ένδειξη αλληλεγγύης. Το χρωστάμε στο Θεό μας[183], στους κοινούς Πατριάρχες μας Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ, σε όλους εμάς και στον κόσμο»[184].
ε) Ο Ελβετίας Δαμασκηνός: «Κατά βάθος, μια εκκλησία ή ένα τέμενος αποβλέπουν στην ίδια πνευματική καταξίωση του ανθρώπου»[185].
στ) Η παγκοσμίως αναγνωρισμένη παπική ψευδοαγία του Οικουμενισμού «μητέρα» Τερέζα: «Πηγαίναμε κάθε μέρα για να προσευχηθούμε σε κάποιο ναό ή εκκλησία. Ο Αρχιεπίσκοπος μας έδωσε την άδεια να το πράξουμε. Προσευχηθήκαμε με τους Εβραίους, τους Αρμένιους, τους Αγγλικανούς, τους Τζαϊνιστές, τους Σιχ, τους Βουδιστές και τους Ινδουιστές. Ήταν εξαιρετικό. Όλες οι καρδιές ενωμένες στην προσευχή στον έναν αληθινό Θεό»[186], «Κάποιοι Τον αποκαλούν Ισχάρ, κάποιοι Τον αποκαλούν Αλλάχ, κάποιοι απλά Θεό, αλλά πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι Αυτός μας δημιούργησε για μεγαλύτερα πράγματα: να αγαπάμε και να αγαπιόμαστε. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι αγαπάμε. Δεν μπορούμε να αγαπήσουμε χωρίς προσευχή και έτσι πρέπει να προσευχηθούμε μαζί»[187].
ζ) Ο Καρδινάλιος Φραγκίσκος Arinze, Πρόεδρος επί εικοσαετία του Ποντιφικού Συμβουλίου για τον Διαθρησκειακό Διάλογο: «Arinze: Εάν κάποιος έπρεπε να προχωρήσει αυτό που είπατε λίγο πιο πέρα ​​και να πεί «ανδεν είστε χριστιανόςδεν πηγαίνετε στον ουρανό»θα θεωρούσαμε αυτό τοπρόσωπο ως φονταμενταλιστή ...και θεολογικά λάθος. …Συναντήθηκα στο Πακιστάν με ένα μουσουλμάνο. Οι άνθρωποι θα πήγαιναν σε αυτόν. Είχε μια θαυμάσια ιδέα για το Κοράνι. Ήμασταν σαν δυο δίδυμοι που γνώριζαν ο ένας τον άλλο από τη γέννηση. Και ήμουν σε θαυμασμό για την σοφία αυτού του ανθρώπου. Νομίζω ότι ο άνθρωπος θα πάει στον ουρανό. Αλλά δεν είμαι αυτός που ανοίγει την πόρτα (γέλιο ακροατηρίου). Υπήρξε ένας βουδιστής στο Κιότο, στην Ιαπωνία. Αυτός ο άνθρωπος, ένας καλός άνθρωπος, ήταν ανοιχτός, άκουγε, ήταν ταπεινός. Ήμουν έκπληκτος. Άκουγα τα σοφά λόγια του και είπα στον εαυτό μου «Η χάρη του Θεού εργάζεται σε αυτόν τον άνθρωπο». Παρατήρησα ότι όσο περισσότερο αυτοί ήταν αφιερωμένοι στη θρησκεία τους και εγώ στη δική μου, τόσο περισσότερο ήρθαμε πιο κοντά ο ένας τον άλλον, παρόλο που δεν ήξερα τη γλώσσα τους. Υπάρχει μια γλώσσα της καρδιάς. Έτσι, αν συναντήσετε ένα άτομο, αν και οι δύο είστε αφοσιωμένοι στο Θεό, και οι δύο θα είστε πλησιέστεροι ο ένας στον άλλο από ότι δύο καθηγητές δύο θρησκειών που δεν ασκούν αυτό που κηρύττουν αλλά μπορούν να αποκρυπτογραφούν από το πρωί έως το βράδυ. Ashley: Επομένως υπάρχει η δυνατότητα να φτάσετε στον ουρανό χωρίς να αποδεχτείτε τον Ιησού; Arinze: Ξεκάθαρα, ναι»[188].
Από όλα τα παραπάνω ενδεικτικά αποσπάσματα είναι σαφές πως ο Οικουμενισμός στοχεύει στην Πανθρησκεία. Όποιος δεν το βλέπει αυτό είναι τυφλός!
(ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ)


ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΛΟΥΣ


[140] Πρέπει να δηλωθεί για άλλη μια φορά η συμφωνία μας με την θέση του Σ. πως και οι επίσκοποι των Τοπικών Εκκλησιών που δεν συμμετείχαν (όπως της Αντιοχείας και της Ρωσίας) έχουν τα ίδια εκκλησιολογικά φρονήματα και δεν ήταν λόγοι Πίστεως εκείνοι που τους οδήγησαν στην αποχή τους.
[142] Ας απαντήσει ο αξιότιμος Σ.: είναι δυνατόν μια Εκκλησία με οντολογική υπόσταση να είναι «αδελφή» με μια «εκκλησία» που δεν έχει οντολογική υπόσταση; Επίσης να μας δείξει ένα κείμενο Ορθοδόξων Συνόδων και Αγίων Πατέρων που να ονομάζουν την «Δυτική Εκκλησία» ως «αδελφή».
[143] Κοινό Ανακοινωθέν Πατριάρχου Βαρθολομαίου και Πάπα Ιωάννου Παύλου Β´, Βατικανὸ, 29.6.1995 (Περιοδικό Επίσκεψις, αρ. 520, 31.7.1995).
[144] Συνέντευξη Πατρ. Βαρθολομαίου στην εφημερίδα La Repubblica(http://aktines.blogspot.gr/2016/07/m.html).
[145] BARTOLOMEO I ARCIVESCOVO DI COSTANTINOPOLI PER L’ARRIVO DI SUA EMINENZA IL CARDINALE ANGELO SCOLA ARCIVESCOVO METROPOLITA DI MILANO (μετάφραση ημέτερηhttps://www.ec-patr.org/docdisplay.php?lang=gr&id=1855&tla=gr).
[146] Κοινή διακήρυξη Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου και Πάπα Φραγκίσκου (http://www.huffingtonpost.gr/2014/11/30/-------_n_6243148.html).
[147] Περιοδικό Επίσκεψις, αρ. 464/1-7-1991.
[148] Οι Άγιοι Πατέρες δηλαδή της Β΄ χιλιετίας, όπως ο Μέγας Φώτιος, ο Μιχαήλ Κηρουλάριος, ο Άγιος Μελέτιος ο Γαλησιώτης, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο Άγιος Άνθιμος ο Ομολογητής, ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός, ο Γεννάδιος Σχολάριος ο Άγιος Μελέτιος ο Πηγάς, ο Μάρτυς Πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρις, οι Κολλυβάδες Πατέρες, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Άγιος Νεκτάριος έγιναν θύματα του διαβόλου με την άρνησή τους να δεχθούν την Ουνία (διότι Ουνία είναι η ψευδένωση που ευαγγελίζεται ο Οικουμενισμός) και να εξαλειφθεί το «Σχίσμα», και νικητής του διαβόλου οι Νεοπατέρες Αθηναγόρας, Βαρθολομαίος και οι συν αυτώ! Είμαι ειλικρινά περίεργος να δω πως θα μπορούσε να δικαιολογήσει ο Σ. μια τέτοια - ίσως την πιο φρικιαστική - δήλωση του κ. Βαρθολομαίου.
[149] Είναι διηρημένη δηλαδή η Εκκλησία…
[150] Θρονική Εορτή του Φαναρίου, 30-11-1998 (Περιοδικό Επίσκεψις αρ. 563/1998).
[151] Οικουμενική προσευχή για τα θύματα της τρομοκρατίας (http://www.dogma.gr/kosmos/oikoumeniki-prosefchi-gia-ta-thymata-tis-tromokratias-vinteo/60146/).
[152] Συνέντευξη Πατριάρχου Αλεξανδρείας Θεοδώρου στο ΚΡΗΤΗTV«Γιατί «Μεγάλη» και όχι «Οικουμενική Σύνοδος»;» (https://www.youtube.com/watch?v=ZpacCsCVIDY).
[153] Στο αίσχος της Κανμπέρας συμμετείχαν, εκτός του τότε Χαλκηδόνος Βαρθολομαίου και του τότε Ανδρούσης Αναστασίου (νυν Κωνσταντινουπόλεως και Αλβανίας αντίστοιχα) και έτερα μέλη της Ψευδοσυνόδου της Κρήτης, όπως ο Περιστερίου Χρυσόστομος Ζαφείρης. Συμμετείχε επίσης και ο Νικοπόλεως Μελέτιος Καλαμαράς. Μια εικόνα από την συμπροσευχή αυτή που συμμετείχαν 4000 αντιπρόσωποι 370 «εκκλησιών», ραβίνοι, βουδιστές, ισλαμιστές, μάγοι, ινδιάνοι κ.λ.π εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=5pdzn3tOqtg
[154] Στην Λειτουργία αυτή προεξήρχε ο Κων/πόλεως Βαρθολομαίος, ενώ συμμετείχαν, εκτός του Αλβανίας, και άλλοι συμμετέχοντες στην Ψευδοσύνοδο, όπως οι Περγάμου Ιωάννης και Δημητριάδος Ιγνάτιος. Βλ. εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=gXk_sEPRfR4 (παπικοί κοινωνούν στο 1:48:18, 1:51:01 και 1:53:08 της μετάδοσης).
[155] Αναγνωρίζει και «Κατά Δύσιν» Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία λοιπόν.
[157] Ενώ δηλαδή οι Άγιοι Πατέρες λένε πως «εκτός Εκκλησίας δεν υπάρχει βάπτισμα», οι Νεοπατέρες λένε το αντίθετο, αναγνωρίζοντας δηλαδή κάθε είδους «βάπτισμα» ως έγκυρο και ικανό για εισαγωγή στην Εκκλησία!
[158] John Zizioulas, Orthodox Ecclesiology and the Ecumenical Movement (Περιοδικό Sourozh, No 21/August 1985).
[159] Περιοδικό Επίσκεψις, αρ. 559/31.7.1998(http://www.hsir.org/Theology_el/3a2026PSE-Airesis.pdf). Αοράτως δηλαδή θεωρεί πως είμαστε ενωμένοι με τους αιρετικούς!
[160] Γερμανία – Φωτογραφίες από την ημέρα του Οικουμενισμού  (http://aktines.blogspot.gr/2012/05/blog-post_5513.html).
[161] Ο Γαλλίας Εμμανουήλ για την Μεγάλη Σύνοδο (http://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/7338-o-gallias-emmanouil-gia-tin-megali-sunodo).
[162] Ημερίδα για τα 50 ΧΡΟΝΙΑ της Β΄ ΒΑΤΙΚΑΝΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ Παρεμβάσεις του Μητροπολίτου Δημητριάδος Ιγνατίου (http://anastasiosk.blogspot.gr/2013/11/50.html).
[163] Επιστολή Μητροπολίτου Μεσσηνίας Χρυσοστόμου προς τον καθηγητή Τσελεγγίδη (http://anavaseis.blogspot.gr/2010/08/blog-post_5861.html).
[164] Η παπική θεωρία των "δύο πνευμόνων" από τον Αρχιεπίσκοπο Τελμησσού Ιώβ (http://aktines.blogspot.gr/2016/09/blog-post_651.html).
[165] Ο Σ. αναρωτιέται: «Πῶς μπορεῖ νὰ δημιουργηθεῖ ἡ προοπτικὴ τῆς Πανθρησκείας, ὅταν ὁ θρησκευτικὸς πλουραλισμὸς δέν «ἰσοπεδώσει» προηγουμένως τὶς Θρησκεῖες;». Μα η Πανθρησκεία στην οποία οδηγεί ο Οικουμενισμός δεν είναι ισοπέδωμα των θρησκειών, αλλά ταυτόχρονη αποδοχή όλων τους ως οδών σωτηρίας. Ο Σ. έχει εκφράσει ήδη την αποδοχή του πως υπάρχει σώζουσα Θεία Χάρις και στους ετεροδόξους. Πολλοί Οικουμενιστές αποδέχονται ότι αυτό ισχύει και για τους αλλοθρήσκους. Με ποια επιχειρήματα θα τους αντικρούσει και δεν θα τον κατηγορήσουν με τις ίδιες κατηγορίες που κατηγόρησε εμάς (τους «οπαδούς της αποκλειστικότητας»); Όποιος δεν βλέπει ότι ο σκοπός του Οικουμενισμού είναι η Πανθρησκεία αυτός είναι που όντως δεν ξέρει τι λέγει και τι γράφει!
[166] Εφημερίδα Το Βήμα (10-4-2005).
[167] Διαφωτιστική αναφορά στην διαθρησκειακή δράση του στα άρθρα των Paul McKenna «Pope John Paul II — Interfaith Giant» (https://www.scarboromissions.ca/interfaith-dialogue/the-church-dialogue/pope-john-paul-ii-interfaith-giant) και Michael Fitzgerald «Pope John Paul II and Interreligious Dialogue» (http://www.ewtn.com/library/chistory/intrejp2.htm).
[168] Από τον χαιρετισμό του κατά την επίσκεψή του στην Συναγωγή της Ρώμης το 1986 (στα γερμανικά: http://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/de/speeches/1986/april/documents/hf_jp-ii_spe_19860413_sinagoga-roma.html).
[169] Από την οικουμενιστική του εγκύκλιο «Ut Unum Sint» (25/5/1995, http://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/en/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_25051995_ut-unum-sint.htmlστην οποία βρίσκουμε όλα τα θεμελιώδη δόγματα του Οικουμενισμού, καθώς και την διδασκαλία περί χάριτος και σωτηρίας εκτός των ορίων της Εκκλησίας πολύ πριν την αναπαράγουν ο Β. Ι. και ο Σ..
[160] Περιοδικό Η Φωνή της Εκκλησίας, αρ. 506, 12 Δεκεμβρίου 1959.
[161] «Στην Κέρκυρα, όπου έζησα κάποτε, λειτούργησα αρκετές φορές ως Ραββίνος για τους Εβραίους φίλους μου» (περιοδικό Χρονικά, αρ. 205, Σεπτ. – Οκτ. 2006https://kis.gr/files/chronika-205.pdf).
[172] «Αἰ πνευματικαὶ ὑποθήκαι τοῦ Ἀθηναγόρου τοῦ Α΄» στην εφημερίδα Ὀρθόδοξος Τύπος, αρ. 365, 13 Ιουλίου 1979.
[173] AUDIENCE WITH REPRESENTATIVES OF THE CHURCHES AND ECCLESIAL COMMUNITIES AND OF THE DIFFERENT RELIGIONS (20/3/2013): https://w2.vatican.va/content/francesco/en/speeches/2013/march/documents/papa-francesco_20130320_delegati-fraterni.html
[174] Pope Francis reveals plans for "One World Religion" (2016): https://www.youtube.com/watch?v=07dPzM5q43c
[175] «Στὶς 15 Νοεμβρίου ἀντιπρόσωποι τῶν θρησκειῶν ΜπαχάϊΒουδισμοῦΧριστιανισμοῦΙνδουϊσμοῦΤζαϊνισμοῦ᾿ΙουδαϊσμοῦΜουσουλμανισμοῦΣίχΣιντοϊσμοῦΤαοϊσμοῦ καὶ Ζωροαστρισμοῦ συναντήθηκαν στὸ Κατμαντοῦ τοῦ Νεπάλγιὰ νὰ ἀντιμετωπίσουν ἕνα εὐρὺ φάσμα διεθνῶν περιβαλλοντικῶν προκλήσεων καὶ νὰἀποκαλύψουν τὰ ῾Ιερὰ Δῶρα γιὰ ῞Εναν Ζῶντα Πλανήτη… Παρέστη καὶ συμμετεῖχε πατριάρχης κΒαρθολομαῖος ὁποῖος ἦταν ὁ κεντρικὸς εἰσηγητὴς τοῦΣυνεδρίουΟ κΒαρθολομαῖος προσέφερε ὡς «ἱερὸ δῶρο στὴν Γῆ» μίαμοναστηριακὴ ἔκτασι στὴν περιοχὴ τῆς Δωδεκανήσου... Τὴν ἔναρξι τῆς Τελετῆς εἶχεκηρύξει ὁ Βασιλεὺς τοῦ Νεπὰλ Birendra Bir Bikram Shah Der,  ὁποῖος πιστεύεται ὡςδῆθεν ἐνσάρκωσις τοῦ ἰνδουϊστικοῦ θεοῦ Βισνοῦ᾿Επακολούθησε ἕναςδιαθρησκειακὸς ἑορτασμὸς πρὸς τιμὴν τῶν νέων «῾Ιερῶν Δώρων», μὲ μουσικήχορὸκαὶ ἱερὲς τελετὲς ἀπὸ ὅλον τὸν κόσμοΤὴν πρώτη μέρα τῶν ἐκδηλώσεωνπραγματοποιήθηκε μὲ τὴν παρουσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχουτελετουργικὴ ἐκδήλωση κατὰ τὸ θρησκευτικὸ τυπικὸ τῶν Σιντοϊστῶνκατὰ τὴνὁποία δόθηκαν καὶ οἱ σχετικὲς Σιντοϊστικὲς εὐλογίες πρὸς τὴν φύσι καὶ τοὺςἀνθρώπουςΤὸ ἀπόγευμα τῆς ἴδιας ἡμέρας δόθηκαν εὐλογίες κατὰ τὸΖωροαστρικὸ τυπικὸ...» (Περιοδικό Ορθόδοξος Ενημέρωσις, αρ. 37/Ιούλιος 2001:http://www.hsir.org/Theology_el/3a1b001ProothesisDiathreskeiakouSynkretismouOE37.pdf).
[176] Περιοδικό Επίσκεψις, αρ. 523/1995.
[177] Περιοδικό Ορθοδοξία, Οκτ. – Δεκ. 1994.
[178] Έχει άραγε επίγνωση ο κ. Βαρθολομαίος για ποια ειρήνη ομιλεί ο Κύριος όταν λέει: «Εἰρήνην ἀφίημι ὑμῖν, εἰρήνην τὴν ἐμὴν δίδωμι ὑμῖν· οὐ καθὼς ὁ κόσμος δίδωσιν, ἐγὼ δίδωμι ὑμῖν» (Ιω. ιδ΄, 27); Γι᾿ αυτήν την ειρήνη μιλά και το Κοράνι;
[180] Ποιες κοινές «Γραφές» λατρεύετε κ. Βαρθολομαίε όταν οι μεν Ορθόδοξοι έχουν την Καινή Διαθήκη και οι Ιουδαίοι το Ταλμούδ, ενώ ακόμη και για την Παλαιά Διαθήκη δεν χρησιμοποιούμε το ίδιο κείμενο, αφού εμείς δεχόμαστε την μετάφραση των Ο΄;
[181] Ο Κύριός μας όμως συντρίβει τα λόγια του πανθρησκειαστή ψευδοδιδασκάλου: «εἰ τέκνα τοῦ Ἀβραὰμ ἦτε, τὰ ἔργα τοῦ Ἀβραὰμ ἐποιεῖτε» (Ιω. η΄, 39) «ὑμεῖς ἐκ τοῦ πατρὸς τοῦ διαβόλου ἐστέ, καὶ τὰς ἐπιθυμίας τοῦ πατρὸς ὑμῶν θέλετε ποιεῖν» (Ιω. η΄, 44).
[182] Ο Μάρτυς Πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρις στο έργο του «Κατά Ιουδαίων», και με αφορμή την φιλοξενία του Αβραάμ, κάνει μια ωραία ανάλυση υπέρ της τριαδικότητος του Θεού. Ο κ. Βαρθολομαίος μας μιλά με γλώσσα εκκοσμικευμένη για την υποδοχή των προσφύγων και των ξένων μέσα στα πλαίσια της Παγκοσμιοποιήσεως που υπηρετεί.
[183] Πιστεύουν και οι Ιουδαίοι σε Πατέρα, Υιόν και Άγιον Πνεύμα, Θεόν;
[184] Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος στην Συναγωγή της Νέας Υόρκης (28/10/2009). Η ομιλία απομαγνητοφωνημένη εδώ (αγγλιστί, η μετάφραση του αποσπάσματος ενταύθα ημέτερη): http://www.schizas.com/site3/images/stories/evraioi/vartholomaios-speech.pdf και το βίντεο εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=3RHTWgP4cbU
[185] Περιοδικό Επίσκεψιςαρ. 494/31-7-1993.
[186] Should Mother Teresa be canonized? (http://unamsanctamcatholicam.blogspot.gr/2007/09/should-mother-teresa-be-canonized.html). Ο συγγραφέας (είναι παπικός και ασκεί κριτική στην αγιοποίηση της Τερέζας από το Βατικανό) παρατηρεί εύστοχα: «"Καρδιές ενωμένες στην προσευχή στον έναν αληθινό Θεό"; Ο Ινδουισμός έχει περίπου 330 εκατομμύρια θεούς. Σε ποιον από αυτούς τους 330 εκατομμύρια απευθυνόταν η προσευχή της Μητέρας Τερέζα και πώς γνώριζε ότι ήταν συνώνυμος με τον "έναν αληθινό Θεό;"».
[187] Αυτόθι.
[188] Εφημερίδα The Dallas Morning News, 20 Μαρτίου 1999 (αναδημοσίευση:http://fobes.net/nostra.html, μετάφραση ημέτερη).